Hebben amfibieën een
millenniumprobleem? t: de steitkiuut, 98-4)
Door Peter Maas, regiomedewerker SLZ
Hoe begint zoiets? Ergens heeft iemand op een bepaald moment een
idee. Die iemand heeft het lef of het doorzettingsvermogen of de
bijzondere ondersteuning van collega's om dat idee uit te werken.
Voor je het weet neemt een en ander concrete vormen aan en sta je
plotseling oog in oog met Jan Wolkers. Dé Jan Wolkers wel te ver
staan, voor de meesten van ons bekend als schrijver, voor sommigen
de man die Monique van de Ven wel eens heeft gekust. Anderen
kennen weer de beeldhouwer en voor een enkeling is het de man die
de Boomkikker als absolute favoriet heeft onder de dieren. Ondertus
sen is dat bij heel wat meer mensen als zodanig bekend. Hij heeft er
immers uitgebreid verslag van gedaan op het amfibiesymposium op
13 juni in Aardenburg. Een korte impressie.
Bij het door SLZ opgezette symposium stonden amfibieën in het
algemeen in de schijnwerpers en meer in het bijzonder de Boomkik
ker. Dat het niet zo goed gaat met deze groep van dieren werd door
Ben Crombaghs van het bureau Limes Divergens, en onder andere
auteur van het soortbeschermingsplan Boomkikker, duidelijk gemaakt
Hij gaf aan waar in Nederland nog Boomkikkers voorkwamen en
waar er nog levensvatbare populaties aanwezig zijn. Kon je vroeger-
zeggen dat dit gifgroene kikkertje zo'n beetje overal in het oosten en
zuiden van ons land voorkwam, in de jaren negentig moet je ze
zoeken in het oosten van Overijssel en
Gelderland, een beetje in Limburg én in
West Zeeuws-Vlaanderen. In bijna alle
biotopen waar ze nu nog voorkomen is er
sprake van achteruitgang. Op sommige
plekjes is de situatie stabiel en in een zeer
zeldzaam geval durft men aan een licht
herstel te denken.
Zeeuws-Vlaanderen
Rene Beijersbergen van de Stichting Het Zeeuwse Landschap belicht
de zeeuwsvlaamse situatie. Vroeger, in ieder geval vóór de jaren
zestig, moet de Boomkikker overal te zien zijn geweest. Langzaam
aan is het verspreidingsgebied ingekrompen. Eerst tot West Zeeuws-
Vlaanderen, met nog een satelliet-populatie rondom Driewegen. Zelf
heb ik hem ook nog gehoord, een jaar of vier geleden, één enkele,
zielige Boomkikker, luid roepend, vlak tegen Driewegen aan, nog
juist binnen de begrenzing van de gemeente Terneuzen. Eventjes
verderop aan de St. Pietersdijk zaten er toen nog wat meer te kwa
ken. Anno 1998 moeten we vrezen dat dit oostelijke bolwerk geheel
verloren is. Geen enkele Boomkikker werd meer gehoord en dat kun
je typerend noemen voor de huidige situatie. Meer en meer zijn vind
plaatsen verloren gegaan en meer en meer leeft de soort teruggetrok
ken binnen enkele belangrijke kerngebieden. Dat zijn er nu nog maar
een drietal: Kievittepolder, Retranchement en Aardenburg. Alle
andere locaties dreigen op korte termijn te verdwijnen. Wat moet er
dan gebeuren om de situatie ten goede te keren? Zoals het er nu
uitziet is het de vraag of onze amfibieën wel het jaar 2000 halen en er
is dus sprake van een serieus millennium-probleem!
Aan ondergetekende deze middag het woord om daar een aantal
aanbevelingen voor te doen. Het verhaal ging over de Boomkikker,
maar vergelijkbare verhalen zijn te vertellen over de Kamsalamander
en Rugstreeppad. Belangrijkste knelpunt is zondermeer: water!
Amfibieën leven immers op de grens van land en water en zijn zeer
gevoelig voor verdroging. Het waterschap kan dus veel betekenen
middels waterconservering en peil verhoging. Daarnaast moet versnip
pering van de leefgebieden worden voorkomen en waar mogelijk
hersteld. Landinrichting kan allerlei biotopen verwezenlijken en
verbindingszones tot stand brengen.
Ook particulieren kunnen een steentje bijdragen, door bijvoorbeeld de
eigen tuin Boomkikkervriendelijk in te richten. Vooral rondom
Retranchement en Aardenburg blijken immers de particuliere tuinen
belangrijk te zijn als zomer- en winterverblijfplaats.
Er is wel een sprankje hoop. SLZ is eind 1997 begonnen met een
amfibieën-project in Zeeuws-Vlaanderen. Binnen 2 jaar tijd is het de
bedoeling zo'n 300 a 400 biotopen te herstellen of aan te leggen.
De Boom In 2-98
26
De Boom In 2-98
27
