Vleermiiisbunkers
De boom in J-2000
door Nanning-Jan Honingh, assistent regiomedewerker SLZ
en lid van de Zoogdier Werkgroep Zeeland (Z.W.Z.)
Zaterdag 8 januari jl. hebben Jan-Piet Bekker en ik wintertellingen verricht in een
aantal bunkers op Walcheren. Voor het eerst ook in een aantal bunkers die vrijwilli
gers van Stichting Landschapsbeheer Zeeland hebben ingericht als winterverblijf
voor vleermuizen.
Vleermuizen overwinteren in bunkers omdat deze 'kunstwerken' een goed klimaat
bieden: het is er vochtig (80-90%) en niet koud (4-10 °C). Vleermuizen houden een
winterslaap omdat er in dit koude jaargetijde geen insecten rondvliegen.
Grootoorvleermuizen
Welke vleemuizen hebben we gevon
den? In de bunkers langs de Frederik
Barbarossaweg in Buttinge vonden we
in elke bunker twee Grootoorvleermui
zen. Dit is een zeldzame soort die in
Nederland in aantal gebieden hard
achteruit is gegaan. De twee vleermui
zen zaten tussen de losgeroeste platen
aan het plafond bij de uitgang van de
bunker. Ze zijn makkelijk te herkennen
doordat ze gedurende de winterslaap
hun grote oren naar achteren langs
hun lichaam vouwen.
In 1998 hebben vrijwilligers in deze
bunkers van gasbetonblokken een
buiten- en binnenmuur opgericht om
het binnenklimaat stabiel te houden.
Een houten deur en een invliegspleet
geven toegang voor mens en dier.
Aan de lage weg bij Biggekerke heb
ben we ook werkzaamheden verricht
aan de toegankelijkheid van de bunker.
Hier vonden we een stuk of twaalf wa
tervleermuizen. Sommigen hingen 'los'
aan de wand; een groot deel zat gezel
lig bij elkaar in een lange pijp (0 10
cm.) die een meter of drie in het pla
fond omhoog gaat. Deze pijpen heb
ben vroeger gediend als luchtkoker of
iets dergelijks en sommigen daarvan
zijn van boven afgesloten van de
buitenwereld. De vleermuizen hebben
een duidelijke voorkeur voor deze pij
pen. In andere gelijksoortige bunkers-
vonden we ook watervleermuizen. De
pijpen hebben een goed klimaat van
binnen en bieden de vleermuizen een
goede bescherming tegen bijvoorbeeld
muizen of ratten die wel eens knabbe
len aan de nietsvermoedende vleer
muis in winterslaap.
De reden dat watervleermuizen bij el
kaar kruipen kan zijn dat een deel van
de kraamkolonie bij elkaar zit (moeders
en kind) of dat een mannetje een ha
rem om zich heen heeft verzameld
voor de koude winternachten. Vleer
muizen paren gedurende het herfst en
winterseizoen. De bevruchting echter
wordt uitgesteld tot het voorjaar. Wat
het geslacht was van de vleermuizen
kon, kromgedraaid achterover hangend
met spiegeltje en zaklamp en lang
zaam met koud water vollopende laar
zen, niet met zekerheid worden vastge
steld.
Verbindingswegen
Ook in de andere bunkers werden
overwegend watervleermuizen gevon
den. De reden daarvan is dat veel bun
kers langs een watergang liggen. De
watergang dient als verbindingsweg
waarlangs de watervleermuizen trek
ken. Ook lijnvormige (weg)beplanting
dient als verbindingsweg.
-22-
De boom in 1-2000
Voor het komende seizoen wordt weer
een aantal bunkers onder handen ge
nomen, bijvoorbeeld aan de Groene-
weg bij Koudekerke.
Of de vleermuizen nu dankzij onze in
spanningen in de bunkers zijn gaan
zitten of dat ze in aantal toenemen valt
nu nog niet te zeggen. Maar we leren
wel langzamerhand wat hun wensen
en eisen zijn, zodat we daarmee reke
ning kunnen houden.
We moeten nog eens bedenken hoe
we de pijpen die bij veel bunkers nog
open zijn van boven kunnen afsluiten.
Ook moeten we rekening houden met
de ligging van de bunker aan een
watergang en eventueel lijnvormige
beplanting, zodat de vleermuizen de
bunkers makkelijker weten te vinden.
Het feit dat we in de meeste bunkers
(een stuk of 10) wel vleermuizen aan
troffen, maakt het werken eraan een
stuk leuker en zinvoller.
Wie precieze aantallen per bunkers wil
weten kan contact opnemen met on
dergetekende. De gegevens worden
gepubliceerd in het blad van de vleer-
muizenwerkgroep van de Vereninging
voor Zoogdierkunde en Zoogdierbe
scherming. Ook in de plaatselijke bla
den van de verschillende natuurvereni-
gingen in Zeeland willen we een ver
slagje van de wintertellingen publice
ren.
Vlieggedrag van de watervleermuis in haar jachtbiotoop
-23-
