Een heemtuin bij de watertoren in Axel
De boom in 1-2000
door Peter Maas, regiomedewerker SLZ
Een in onbruik geraakte watertoren, wat doe je ermee? De gemeente Axel maakt er
een bezoekerscentrum over natuur, landschap en water van. SLZ werd gevraagd
een ontwerp te maken voor het omliggende terrein.
Watertoren
Even ten zuiden van Axel staat een
opvallend gebouw. De hoogte en de
vorm laten er geen twijfel over bestaan:
dit moet een watertoren zijn, of beter,
dit moet er een geweest zijn. Waterto
rens zijn ouderwets. De druk die opge
bouwd werd door het water tot grote
hoogte op te pompen om tot bij u aan
de wastafel nog een voldoende straal
te kunnen bereiken, wordt tegenwoor
dig natuurlijk veel makkelijker met aller
lei mechanische middelen behaald.
Maar de watertorens staan er en vor
men een zeer markant en herkenbaar
element in het landschap. De in 1936
gebouwde toren bij Axel is met z'n 60
meter hoogte een van de grootste uit
ons land. In de goede jaren kon er
maximaal 1300 m3 water in worden
opgeslagen. Goed dat er van tevoren
bedacht werd dat dit hele gevaarte,
inclusief 1200 m3 beton en een slordi
ge 150 ton betonijzer, flink wat druk op
de bodem zou veroorzaken. De knap
pe koppen van destijds berekenden dat
na de bouw en ingebruikname van het
geheel er wel eens pisa-achtige tafere
len zouden kunnen optreden. Aanvan
kelijk zou de toren tien cm wegzakken
in de weke bodem. "Deze indrukking
van den bodem neemt nog- zij het dan
ook geleidelijk langzamer- toe en inte
ressant is het, te vernemen dat na een
zeer lang tijdsverloop een uiteindelijke
zakking van 28 cm bij ledigen en
40 cm bij gevulden toren verwacht
wordt". De heren hebben hun werk
goed gedaan, want nog steeds staat
de toren zo op het oog loodrecht.
Bezoekerscentrum
Eind jaren '90 staat de toren eenzaam
en verlaten in het Axelse landschap.
De gemeente trok zich het lot aan en
nam voor een prikkie het geheel over
van de Delta Nutsbedrijven. Tot zover
alles gemakkelijk, maar al gauw waren
de problemen daar: wat te doen met dit
gevaarte en niet onbelangrijk: hoe is
het wegwerken van het achterstallig
onderhoud te financieren?
Op beide vragen is inmiddels een ant
woord gevonden. Het opknappen van
de toren wordt binnenkort ter hand ge
nomen. Nog het meest problematisch
was nog een bedrijf te vinden met vak
kundige en vooral hoogtevrees-besten
dige loodgieters om het dak, dat ge
maakt is van koper te herstellen.
Binnenin de toren wordt gewerkt aan
het opzetten van een bezoekerscen
trum rondom de thema's natuur, land
schap, water. De locatie is hier ideaal.
Vlak langs de Axelse kreek, het Axelse
bos en het Smitsschorreterrein. Een
ideaal uitgangspunt voor wandelingen
en fietstochten. Het bezoekerscentrum
zal voor het grootste deel moeten
draaien op vrijwilligers. Dus als u nog
een leuke tijdsbesteding zoekt?
-12-
De boom in 1-2000
Heemtuin
Rondom de toren is een klein terreintje
gelegen. Laaggelegen, drassig, ver
ruigd, kortom: natuur. Maar we zoeken
hier naar iets waar ook bezoekers iets
mee kunnen, kleine wandelpaadjes om
nog iets meer van de natuur te kunnen
laten zien. Kortom een soort natuurtuin
of heemtuin.
Aan SLZ werd gevraagd een ontwerp
op te zetten. Eveline Hamelink, stagiai
re bij SLZ ging vol enthousiasme aan
de slag en kwam met een mooi ont
werp aanzetten. Inmiddels zijn de
meeste werkzaamheden uitgevoerd.
Het grondwerk is klaar, bosplantsoen
zit in de grond, wilgestaken zijn gepoot.
Er moet zich hier een terreintje ontwik
kelen waar op kleine schaal verschil
lende natuurelementen te bewonderen
zijn. Het laaggelegen, drassig grasland
wordt een bonte vlinderweide met op
vallende plantensoorten als harig wil
genroosje en koninginnenkruid. In de
waterpartij krioelt het van de dikkopjes
en bloeien de waterranonkels. Mis
schien groeien er ook allerlei zeldzame
bloemen op het dijktaludje wat zo heer
lijk op het warme zuiden is georiën
teerd. Rondom de insektenstam krioelt
het van de leuke kleine solitaire bijtjes
die een nestgang hebben gemaakt.
Voor iedereen dus wel iets, een
bezoekje meer dan waard.
Zie de volgende bladzijde voor
Eveliens ontwerp!
-13-
