VERKOOPING
Elzenhakhout langs sloten
DONDERDAG 22 MEI 1902,
OPENBARE
te Kloosterzande
des namiddags 6,30 uur precies
75
ZWARE
ELSEN KODDEN,
485
dito
BOONSTAKEN,
639
dito
MUTSAARDS en
47
dito
ERWTRIJZEN,
De boom in 3-2000
door Rudie Geus, regiomedewerker SLZ
Al turend op oude topografische kaarten is vaak goed te zien dat zeer veel weilan
den en akkers omzoomd zijn geweest met beplanting. In veel gevallen zullen dat in
Zeeland meidoornhagen of knotbomen geweest zijn. In enkele gevallen was dat
elzenhakhout.
Rondom Kloosterzande was rond 1900
nog flink wat beplanting langs sloten te
vinden, waarschijnlijk voor een deel
bestaand uit elzenhakhout.
Elzenhakhout kennen we in Zeeland
voornamelijk van de elzenmeten en
houtwallen op Schouwen en in oude
gemengde bossen langs de duinen en
op de pleistocene zandgronden in
Zeeuws-Vlaanderen. In de Zeeuwse
polders kom je bijna nooit elzenhak
hout langs sloten tegen.
Over de grens waren in de vele Vlaam
se houtkanten diverse boomsoorten,
waaronder elzen te vinden.
Hedentendage kun je al fietsend door
de Maria- en Sandepolder (rondom
Kloosterzande) nog redelijk wat oude
elzenhakhoutstobben langs de sloten
zien staan. Soms maken ze deel uit
van een gemengde beplanting rondom
een hoogstamboomgaard bij een erf,
soms vormen ze de hoofdmoot van
een smalle beplanting langs een wei
land. Ze zijn ook vaak te vinden op het
sloottalud langs een dijk. De elzenstob
ben staan meestal ergens halverwege
op het sloottalud en maken vaak deel
uit van een ruige vegetatie met onder
andere klimplanten als hop en heggen-
rank, geflankeerd door oeverbegroeiing
van riet en biezen.
Door deze situering komen ze nog al
eens in de knel met het slootonder-
houd, hierdoor zullen er in het verleden
vele stobben hebben moeten wijken.
Tevens worden de elzen de laatste
jaren niet meer afgezet. Mede door de
slechte staat van de stobben en de
ingroei van klimplanten als hop worden
de elzen soms topzwaar en scheuren
Geme< nte
Situering oud elzenhakhout rondom Kloosterzande
20
Affiche uit 1902 i.v.m. openbare verkoping elzenkaphout
De BURGEMEESTER van de Gemeente
Hontenisse zal op
in het openbaar, tegen GONTANTE BETALING
en ZONDER OPCENTEN, verkoopen
liggende op de Algemeene begraafplaats te Kloos
terzande.
Hontenisse, den 16 Mei 1902.
De Burgemeester voornoemd,
TT -T A O- nr^T r r\m
de stobben open. De oude takken bre
ken af waardoor de els afsterft.
Op het kaartje hiernaast is de huidige
situering van het elzenhakhout langs
sloten weergegeven.
Hieruit blijkt dat verspreid over de hele
Maria- en Sandepolder her en der nog
elzenhakhout te vinden is (een tiental
verschillende locaties).
Affiche
Uit de affiche uit 1902 blijkt dat het el
zenhakhout regelmatig werd afge
zet en men het afkomende takhout ver
deelde over verschillende categorieën.
Zo is er sprake van kodden, boonsta
ken, mutsaards en erwtrijzen.
Waarschijnlijk is de indeling in de ver
schillende maten als volgt:
Het dikke rechte takhout werd verwerkt
tot kodde of bonenstaak.
Een kodde is een dikke, onvertakte tak
van minimaal 4 cm. dik en ongeveer
3-4 m. lang.
Zware elzen boonstaken dienden
waarschijnlijk voor de teelt van klimbo-
nen, ze waren onvertakt, dikte on
geveer 3-4 cm. en ongeveer 2,5 m.
lang.
Erwtrijzen waren ongeveer 1 m. lang
en sterk vertakt.
Het overige rijshout (de fijnste takhout-
loten en twijgen) werd op een bepaalde
lengte gekapt en onder de voet of met
een mutsaardpaard tot een bundel sa
mengeperst. Een mutsaard (musterd)
is een bundel met rijshout.
Met dank aan Ed Steijns,
Kloosterzande.
21
