De boom in 3-2000
De Linie tussen Zwin en Braakman
Langs het krekenstelsel dat vanaf het
Zwin, onder Oostburg, IJzendijke en
Biervliet door, tot aan de Braakman
reikte, werd door Maurits een verdedi
gingslinie aangelegd. Het eerste deel
van deze linie was de Linie van Oost
burg, bestaande uit de schansen en
redouten Coxy, Hans Vriese (6), Nije-
velt (7), Scherpbier (8), Melk en Brok
ken (9), Spek en Brood (10), St. Catha-
lijne (11), Kaas en Brood (12), St. Phi
lip (13), St. Pieteren Waterlandkerkje
(14). Van de resten van het aan het
begin van de oorlog vernielde Oost
burg liet Maurits een vesting maken.
Het Spaanse vestingwerk bij Oud-IJ-
zendijke werd door de Staatsen ver
sterkt en ook langs de Passageule
kwam een verdedigingslinie waar in de
loop van de 17e eeuw de versterkingen
Bakkersdam, Drie Gaten, Het Vrije
(17), Middelburg, Constantinopel (18),
Turkeije (19), Klein Turkeije Schaap-
stelle, Jonkvrouw (20), Westfort (21),
Oostfort (22) en Kapitale Dam (23)
verrezen.
De Spanjaarden zaten ondertussen
niet stil en bouwden aan hun zijde ook
de nodige verdedigingswerken. Eén
daarvan is de schans St. Job (24) ten
zuidwesten van Sluis, tot beheersing
van de scheepsvaart over het Lap-
schuurse Gat.
Het Twaalfjarig Bestand
Tijdens het twaalfjarig bestand (1609
1621worden delen van het onder wa
ter gezette Zeeuws-Vlaanderen op
nieuw ingepolderd. In het door de
Staatsen heroverde, maar ontvolkte
land en de nieuwe polders vestigen
zich protestanten en dus Staatsgezin-
den. Naast Walchernaren waren dat
Vlamingen, Walen, Fransen, Zuid-Duit
sers en Salzburgers. Allemaal waren
Oostburg
Biervliet
IJzendijkï
Aardenburg
Verdedigingswerken in West-Zeeuws-Vlaanderen (nummers komen
overeen met die in de tekst)
Belangrijkste kreek- en geulgebieden in het verleden
10
De boom in 3 20011
De kruisdijkschans aan het eind van de 17e eeuw (naar een tekening uit 1692)
ze hun land ontvlucht, omdat ze er niet
openlijk hun godsdienst konden belij
den.
Tijdens de wapenstilstand worden hier
en daar nog wat verbeteringen aan het
verdedigingsstelsel aangebracht. Na
de indijking van de Mauritspolder
(1614) en Oranjepolder (1618) bij IJ
zendijke, laat Maurits daar de verdedi
gingslinie Boerenverdriet aanleggen.
Deze liep van Rodenhoek naar de
Jonkvrouwschans. De Staatse schans
aan het Zwin wordt uitgebouwd tot het
grote vestingwerk Retranchement Cad-
sandria (25). Vanaf de Elderschans
wordt in noordwestelijke richting de St.
Pietersdijk aangelegd (1611).
De Coxyschans wordt verlaten en ver
dwijnt al gauw in de golven.
De tweede ronde
Als de oorlog al weer een paar jaar aan
de gang is wordt door de Spanjaarden
in 1626 ten noordwesten van Sluis een
reeks forten gebouwd (Hazegras(26),
St. Thérèse (27), Isabella (28), St. An-
na(29) en St. Frederik (30). Delen van
Zeeuws-Vlaanderen worden opnieuw
onder water gezet.
Vanaf 1640 trachten de Staatsen de
grens naar het zuiden te verleggen.
Daartoe worden (weinig succesvolle)
veldtochten ondernomen door o.a. het
Meetjesland. Om verrassingsaanvallen
en represailles van Spaanse zijde te
kunnen weerstaan worden rond Sluis
en Aardenburg nieuwe verdedigings
werken aangebracht. In 1640 werpen
de Staatsen de redoute Kruisdijk
schans (31) op en in 1643 de redoute
Berchem (32), even ten zuiden van
Retranchement. Op de zuidpunt van
het eiland Cadzand verrijst het Loofort
(33) ter verdediging van de Nieuwe
Haven van Oostburg. De Kruisdijk
schans was een bijna vierkante aar
den wal met binnen- en buitengracht.
In tegenstelling tot Krabbe-, Olie- en
Elderschans kreeg hij geen bastions,
waardoor het meer een soort grote re
doute was. Midden op stonden een
houten blokhuis en schuurtjes (zie te
kening).
Vijf jaar later zijn beide partijen het oor
log voeren moe en wordt de Vrede van
Munster of Westfaalse Vrede gesloten.
De Tachtigjarige Oorlog is voorbij.
25 jaar na de 80-jarige oorlog
it
