Herstel knotboomdijken
westkant Noord-Beveland
De boom in 4-2000
door Anton Klijnsmit (stagiair van M.B.C.S. Velp) en Rudie Geus (SLZ)
Knotwilgen en -populieren waren er vroeger volop te vinden op de dijken in de
Noord-Bevelandse polders. Helaas zijn ze nu bijna verdwenen. Volgens het
landschapsbeleidsplan van de gemeente Noord-Beveland is het herstel van de
knotboomdijken goed voor de landschappelijke structuur. Typisch iets voor een
SLZ-stagiair om daar dan een plannetje voorop te stellen!
Het huidige Noord-Beveland vindt zijn
oorsprong in 1598, toen men begon
met de herdijking van het vroegere
eiland 'Oud Noord-Beveland'. De
eerste uit een reeks van inpolderingen
was de Oud Noord-Bevelandse polder
(1589). De gehele inpoldering van
Noord-Beveland nam bijna 260 jaar in
beslag. De laatste polder kwam in 1856
gereed.
De Kamperland polder vormt de kern
van het westelijk deel van Noord-
Beveland, waaromheen zich in de loop
van de 18' eeuw een dozijn polders
heeft gevormd. De polders zijn om
zoomd door een aantal dijken die in het
verleden grotendeels beplant zijn
geweest met knotbomen. Een zeer
groot deel van de knotbomen is in de
loop der jaren verdwenen, her en der
zijn nog enkele restanten aanwezig.
Naast oude knotwilgen vinden we op
diverse plekken ook oude knotpopu-
lieren.
Project herstel knotboomdijken
Stichting Landschapsbeheer Zeeland
heeft bij de Nationale Postcode Loterij
een project ingediend om de knotboom
dijken aan de westkant van Noord-
Beveland te herstellen.
Doel van dit project is achterstallig
onderhoud weg te werken door een
aantal bomen te knotten, een aantal
knotbomen te planten en een aantal
bomen te beschermen tegen veevraat.
Het project past binnen het landschaps-
beleidplan Noord-Beveland. Hierin
staat dat het herstel van de knotboom
dijken de landschappelijke structuur
versterkt. Ook ontstaat er een
ruimtelijke overgang van het weidse
Oosterscheldegebied naar het meer
kleinschalige kerngebied van Noord-
Beveland.
Allereerst zullen de knotbomen die nu
staan goed moeten worden onder
houden. Er is in enkele gevallen sprake
van achterstallig onderhoud bij de
oude bomen, die juist de meeste
natuurwaarde hebben. Het afkomend
takhout kan op enkele dijkvakken
verwerkt worden tot houtrillen op de
dijk.
Een groot onderdeel van het project
bestaat uit de aanplant van ongeveer
500 knotbomen. Gedacht wordt aan
niet alleen wilgen maar ook knot-
populieren en knotessen. Omdat de
meeste dijken beweid worden moeten
deze ook voorzien worden van een
bescherming.
Plan
Anton Klijnsmit heeft tijdens zijn stage
periode in samenwerking met Rudie
Geus (SLZ) verschillende dijken
geïnventariseerd. Daaruit is een plan
opgesteld om deze dijken weer in te
planten. In het plan staat gedetailleerd
beschreven wat er per dijkdeel zou
moeten gebeuren, de kosten,
knotschema en een prioriteitenlijst.
Op de prioriteitenlijst staan een aantal
dijkdelen die dit seizoen nog ingeplant
kunnen worden of als eerste aan bod
komen bij het inplanten in de toekomst.
Het plan voor het herstel van de
diverse knotboombeplantingen is
voorgelegd aan Staatsbosbeheer en
het Waterschap.
14
De boom in 4-2000
Staatsbosbeheer is eigenaar van de
meeste dijken in de westkant van
Noord-Beveland.
Een groot aantal dijkvakken waar
knotbomen geplant kunnen worden zijn
momenteel nog op traditionele wijze
verpacht. Vaak zijn ze in gebruik als
weiland (aan de steile zijde) of als
hooiland (aan de flauwe dijkzijde) en
een aantal pachters is minder
gecharmeerd van de herplant van
knotbomen. Enkele dijkvakken worden
daarentegen momenteel zeer extensief
(of niet) gebruikt en lenen zich goed
voor herplant van knotbomen.
Het Waterschap Zeeuwse Eilanden is
eigenaar/beheerder van een groot
aantal wegen en waterlopen op Noord-
Beveland. Tevens heeft het waterschap
richtlijnen voor de aanplant van
beplanting langs wegen en waterlopen.
Op alle dijken is een weg gelegen,
onderlangs loopt aan beide zijden van
de dijk een waterloop. De beplantings
afstand tot wegen is ongeveer 2m, de
beplantingsafstand tot de meeste
waterlopen ongeveer 5m.
Het waterschap heeft bij enkele locaties
waar fraaie oude knotbomen staan
momenteel grote problemen om de
naastliggende sloot machinaal te
schonen vanaf het schouwpad onder-
langs de dijk. Vaak wordt dan met een
kleine kraan rondom de oude bomen
gedraaid.
Door toepassing van de beplantings
richtlijnen zijn een aantal plantlocaties
komen te vervallen. Dijken waar geen
schouwstrook onderlangs loopt, dienen
te worden geschoond vanaf het
naastliggende perceel; met een
ontheffing van de naastliggende
grondeigenaar kan hier herplant
plaatsvinden.
Al met al zijn er toch nog enkele
dijkvakken waar herplant kan plaats
vinden. Hier kunnen we komende
winters weer flink wat knotwilgen,
knotpopulieren en knotessen planten.
De eerste aanzet is gegeven en iedere
knotboom telt mee.
15
