ARBO aangelegenheden
De Boom In 4-2001
De duur van het rijpingsproces varieert
afhankelijk van de omstandigheden.
Dhr. Sponselee schreef ooit in de Stem
dat het rijpingsproces vroeger wel eens
werd versneld door de mispels in een
mouternist de plaatsen. Een mouternist
is een holte in de hooitas, waarin ook
andere keiharde en daardoor oneetbare
vruchten te rijpen werden gelegd, zoals
sleepruimpjes, en bepaalde appels en
peren. De broeierige warmte van het
hooi versnelde het rijpingsproces.
Er wordt wel gezegd dat mispels slechts
één tot anderhalve maand bewaard
kunnen worden. Toch bleek een in
oktober geplukte mispel, die sinds die tijd
in een vensterbank van het SLZ-kantoor
in Goes lag, omstreeks half februari nog
prima te eten. De vrucht was helemaal
opgezwollen en het sap kwam er
uitgebarsten.
Mispels, wat moet je er mee?
Mispels zijn rijk aan vitamine C. En juist
als mensen vitamine C het hardste nodig
hebben (in de winter) is de mispel
gereed om gegeten te worden.
Mispels kunnen op verschillende
manieren worden verwerkt. Voor
mispelconfiture neme men een gelijk
gewicht suiker en vruchtvlees. Gezien
het hoge gehalte pectine is een
geleermiddel overbodig. Van mispels kun
je dus ook prima gelatine maken.
Konfijten is ook een mogelijkheid.
Hiertoe de vruchten enkele dagen achter
eikaar in een steeds hogere
suikerconcentratie opkoken.
Pasteuriseren is een andere
mogelijkheid: geschilde en ontpitte
mispels worden in weckflessen
gestapeld en overgoten met suikerstroop
(40 gr. suiker op 1 liter water). Daarna de
potten goed afsluiten. De vruchten
kunnen ook in cake en ander gebak
worden verwerktVan mispels kan
goede tafelwijn, siroop (verzacht de
keel), brandewijn en cider worden
gemaakt. Gelei van mispels is lekker bij
(scharrel)vlees (vooral lam).
Medicijn en wapen
Mispelhout is fijn generfd, hard en
buigzaam. Het werd gebruikt voor
handvaten en wandelstokken. Dhr.
Sponselee schrijft in de Stem dat
Vlaamse boeren van het patriarchale
soort en met een dikke geldbuidel, nooit
op stap gingen zonder hun stok
gesneden uit mispelarenhout. Dat waren
namelijk stokken waar je iemand een
geduchte aframmeling mee kon geven
zonder het gevaar dat de stok zou
breken. 'Daarbij', vermeldt dhr.
Sponselee nog, 'is een mispelarenstok
nogal knoestig en dat trekt lekker door1.
Mispels werden in de volksgeneeskunde
toegepast ter voorkoming van
miskramen en het versterken van het
geheugen. Gevorkte mispeltakken
werden gebruikt als wichelroedes (omdat
mispels vaak bij water staan?).
Voornoemde mispelstokken bleken ook
effectief tegen heksen.
Verscheidene landen kennen een rijmpje
op de eigenaardige vorm van de vrucht.
De Nederlandse versie luidt als volgt:
Vijf harten,
vijf starten,
prik in t gat,
ra ra wat is dat?
fo.a.) geraadpleegde bronnen:
Graaff, G. de (1991). Monumentale bomen in Nederland. Boom Bomenstichting, Amsterdam
Maes, B. (1996). Mispel hoort bij Nederland. In: Tuin en Landschap (nr. 1,1996)
Sponselee, G. (1988). Over mispels. In: De Stem (rubriek Grasduinen -16 maart 1988)
artikel uit Pomologia (nummer en jaargang onbekend)
Weeda, E.J. et. al. (1987). Nederlandse oecologische flora. Wilde planten en hun relaties 2.
IVN /VARA/VEWIN
- 18-
De Boom In 4-2001
Door Peter v.d. Vliet, medewerker SLZ
Hieronder wat kort nieuws van het ARBO-front.
Vrijwilligersberaad
Door de druk der omstandigheden is
het omstreeks deze tijd geplande
vrijwilligersberaad van SLZ met de
lokale coördinatoren uitgesteld tot
februari; de coördinatoren van de
Zeeuwse vrijwilligersgroepen zullen hier
een uitnodiging voor ontvangen met als
bijlage o.a de nieuwe 'groene kaart' en
de brochure werven en behouden van
vrijwilligers.
Zaag- en veltechnieken
Eerstkomende activiteit (maar bij het
verschijnen van deze 'de boom in' reeds
achter de rug) is de cursus zaag- en
veltechnieken, die is bedoeld om
veiliger en slimmer te leren zagen. De
principes van knotten en veilen zijn
dezelfde; tijdens een theoriegedeelte
(zonder gezaag) en de praktijk in een
hectarebosje in Domburg worden door
Lucien Calie methoden aangereikt
waarmee veiliger en makkelijker
gewerkt kan worden.
Deze cursus zal tweemaal gehouden
worden in het MEC Goes, voor
doordeweekse vrijwilligers op dinsdag 4
december en voor weekendvrijwilligers
op zaterdag 8 december.
Het is de bedoeling deze cursus bij
voldoende belangstelling periodiek te
organiseren om alle vrijwilligers de kans
te geven zaagvaardiger te worden; deze
keer bieden we ruimte aan 15 20
mensen en hopen we op
vertegenwoordiging uit alle groepen;
met name scoutingleiders zijn welkom.
Levensreddende handelingen
Februari hopen we een cursus
levensreddende handelingen aan te
bieden. Dit is een korte cursus om te
leren omgaan met noodsituaties.
Uitnodiging en nadere informatie volgt
via een brief aan de lokale
coördinatoren.
Vesten, brillen en schoenen
Verder er de mededeling dat vanuit SLZ
besloten is om veiligheidsvesten
(evenals wegbebakening verplicht bij
werken langs de weg), en
veiligheidsbrillen (verplicht bij
doornhagen), collectief te beheren in de
SLZ-werkplaats, wat betekent dat ze op
afroep beschikbaar zijn om te lenen;
graag tijdig reserveren i.v.m. eventuele
bezorging en om dubbele boekingen te
voorkomen
Wat betreft veiligheidsschoeisel streven
we ernaar dat alle vrijwilligers er gebruik
van maken; om dit te stimuleren stellen
we aan de 'kerngroepen', (b.v. niet aan
scouting, scholen), vanuit het
postcodeloterij-arbobudget een bedrag
beschikbaar van 2500 te verdelen
over deze groepen met een
verdeelsleutel, afgeleid van de groene
kaartjes. Op het vrijwilligersberaad
spreken we af hoe we dit financieel het
best kunnen afwikkelen.
- 19 -
