Veilig werken
bij het ophangen en controleren van kerkuilkasten
De Boom In 4-2002
Door K. Groeneweg en P.A. de Ridder, Landschapsbeheer Noord-Holland
(Dit artikel is eerder verschenen in 'Vogelnieuws, 2002/3, themanummer kerkuil',
van Vogelbescherming Nederland)
Een ongeval tijdens het controleren van nestkasten is al beroerd genoeg. Maar net
zo vervelend kan het daaropvolgende getouwtrek worden over verantwoordelijkheid
en aansprakelijkheid. Opdrachtgevers en opdrachtnemers - ook in het onbetaalde
werk - zijn samen verplicht om voor een veilige werksituatie te zorgen.
Ja, veiligheid is voor iedereen
belangrijk! Onze veiligheid en die van
onze omgeving is sinds enkele jaren
geregeld in Nederland. We hebben te
maken met de Arbeidsomstandigheden
wet ofwel de ARBO. De ARBO is van
toepassing als er sprake is van een
opdrachtgever-opdrachtnemer relatie.
De ARBO-wet regelt de veiligheid van
de werknemer; ook als de werknemer
het werk vrijwillig (lees: onbetaald)
uitvoert. Ook de vrijwilliger kan namelijk
zijn nek breken als hij of zij van een
ladder valt! De werkgever moet
aannemelijk maken dat hij er alles aan
heeft gedaan om voor zijn personeel
een veilige werkplek te verzorgen.
Achteraf wordt beoordeeld of de
werkgever dit ook werkelijk heeft
gedaan. Het gaat er hierbij om dat de
werkgever zijn verantwoordelijkheid
kent ten opzichte van de ander. De
werknemer dient middelen te gebruiken
en veiligheidsregels in acht te nemen.
In het vrijwilligerswerk, zoals ook het
werk van onze 'kerkuilenmensen', is er
vaak ook sprake van coördinatorschap,
leiderschap van één van ons. Als
voorbeeld neem ik een oudere dame
die haar buurman in de tuin de
fruitbomen laat snoeien. Zij verschaft de
middelen voor de buurman om het werk
uit te voeren en geeft aanwijzingen wat
de buurman moet doen. Op het moment
dat de ladder wegglijdt, omdat die
verkeerd was opgesteld en de buurman
vervolgens zijn rug breekt, hebben de
dame en de buurman een probleem. De
dame zal als eerste worden
aangesproken. Zij gaf immers de
opdracht aan de buurman en was
daarmee verantwoordelijk voor de
buurman. Wat betreft aansprakelijkheid
ligt het anders. De verzekering zal de
dame niet vervolgen, want de buurman
is zelf aansprakelijk, niet de dame. Het
zou wél kunnen voorkomen dat de
verzekering van de buurman niet
uitkeert, omdat de veiligheidsvoorschrif
ten niet in acht waren genomen.
Gelukkig zijn dit (nog) uitzonderingen.
Bij betaalde arbeid komt het wel voor
dat bedrijven aansprakelijk worden
gesteld voor de geleden schade.
Maak een ARBO-plan
Voor ons is het dus belangrijk om te
proberen de werkomgeving en het werk
veilig te maken en dit ook aan te
kunnen tonen door op papier een
ARBO-plan te maken. Hierbij vragen we
ons af welke methoden en middelen er
beschikbaar zijn. We krijgen informatie
door onder andere navraag bij de
eigenaar, bijvoorbeeld: 'is de zolder van
de schuur veilig beloopbaar? Zijn de
staanders en de sporten van de
aangeboden ladder deugdelijk?'
Een heel belangrijk gegeven is dat een
nestkast op een goede plaats komt te
staan. De keuze van de positie wordt in
-18-
De Boom In 4-2002
de eerste plaats bepaald door onze
eigen veiligheid (is de plaats veilig
bereikbaar?) en daarnaast door de
grootst mogelijke kans op
broedselsucces. Eén manier om het
werk veiliger te maken is het gebruik
van beschermingsmiddelen, zoals
stevig schoeisel (niet met klompen op
een trap!) en handschoenen. Kijk eens
naar beroepsgroepen die net als wij hun
werk op grote hoogte moeten uitvoeren,
zoals glazenwassers en dakwerkers. Zij
maken gebruik van klimgordels. Iets
voor ons?
Zo zijn er nog veel meer tips (zie kader)
die ons kunnen helpen om op een
veilige manier ons werk te doen. De tips
in het kader zijn opgesteld door de
Limburgse delegatie.
VEIUGHEIDSRICHTUJNEN BIJ HET OPHANGEN, AFNEMEN EN
CONTROLEREN VAN KERKUILENKASTEN.
Ophangen van nieuwe kasten of verplaatsen en afnemen van bestaande kasten:
- Zorg altijd datje met minimaal 2 personen bent en dat de lokatie-eigenaar op de
hoogte is;
- Gebruik alleen een deugdelijke ladder. Maak de ladder boven vast met behulp van
een touw, zodra deze in de juiste staat, zodat deze niet kan wegschuiven tijdens
de werkzaamheden;
- Controleer of er geen losse of kapotte sporten in de ladder zitten en of de ladder
stevig staat;
- Veranker de vanglijn op de plaats waar je moet werken zodanig dat deze een
eventuele val kan doorstaan;
- Maak gebruik van een touw en eventueel katrol om de kast naar boven te hijsen.
Om afvallen tijdens het hijsen te voorkomen dient het touw via het invlieggat en
de bovenopening aan de kast te worden geknoopt;
- Plaats de kast zodanig dat deze veilig is te controleren. Let op dat het deksel
zodanig open gaat datje direct in de kast kan kijken. Verwijder het hijstouw pas
nadat de kast is vastgezet;
- Zet de kast op twee plaatsen (onderkant en zijkant) vast met behulp van
schroeven of telefoonbouten;
- Zorg dat er niemand onder het werkpunt aanwezig is;
- Informeer bij het betreden van de (hooi)zolder bij de lokatie-eigenaar waar je
wel/niet kan lopen. Vaak wordt het hooi of stro direct op losse balken gestapeld;
- Loop nooit over gewelven in kerken of kapellen, maar loop via de steunmuren.
Controleren van de kasten:
- Zorg dat je met 2 personen bent;
- Informeer altijd de lokatie-eigenaar;
- Gebruik veiligheidsmiddelen (veiligheidsgordel en vanglijn) waar dit noodzakelijk
is;
- Indien er wordt geringd laat de vogels dan met behulp van een zak naar beneden,
zodat deze op een veilige plek kunnen worden geringd en eventueel gewogen en
gemeten;
- Gebruik bij het schoonmaken van de kast bij voorkeur een stofmasker (P2). Er
wordt zodoende voorkomen dat er hinderlijke stof (en parasieten) wordt
ingeademd.
-19-
