Gemiddelde data van uitlopen en bloeiperioden van walnotenrassen
De Boom In 4-2002
schijnt, wordt de boom in een fraai
roodkoperen schijnsel gehuld. Een
prachtig gezicht, vooral als op de
achtergrond een donkere onweersbui op
komt zetten.
Bij fijnwrijven verspreiden de bladeren
een sterke, wat harsige en niet eens
onaangename geur (als gagel!). Muggen
en vliegen zouden die slecht verdragen.
Genetische uniciteit
Veel oude notenbomen op boerenerven
en in boomgaardjes zijn zaailingen.
Zaaien is bij noten lange tijd de beste
manier van vermeerderen geweest.
Hierdoor is iedere notenboom genetisch
gezien, uniek. Elke boom heeft andere
eigenschappen. Zo zijn er notelaars met
dikke vruchten, langwerpige of ronde,
met dikschalige of dunschalige noten.
Sommige bomen dragen overvloedig
andere weinig. Sommige hebben nooit
last van ziekten andere voortdurend. Al
die oude zaailingen vormen een
waardevolle genenbank voor tal van
verschillende eigenschappen. Zie daar
het belang van de oude
hoogstambomen!
Zaailingen dragen pas na vele jaren en
dan nog is het maar afwachten of ze
goed dragen. Tegenwoordig zijn er
goede resultaten met het vermeerderen
op onderstam (van zaailingen van de
gewone en zwarte walnoot). Alle echte
rassen zijn op deze manier vermeerderd.
Stel hersens
Aan een boom zitten zowel mannelijke
als vrouwelijke bloemen. De talrijke
mannelijke katjes bestaan uit bloempjes
met drie bloemblaadjes en talloze
meeldraden. De forse, lange katjes
hangen aan de tweejarige twijgen. In de
nazomer is het begin van de katjes al
zichtbaar in de bladoksels aan het eind
van de scheuten. De katjes verschijnen
pas goed als de bladeren ontluiken. Na
de bloei vallen de katjes af. De minder
talrijke vrouwelijke bloemen zitten als
gepaard bijeen of vormen een aar. Ze
zijn te vinden aan het eind van de
eenjarige twijgen. De stempels zijn rood
en geven de boom in het voorjaar een
mooie aanblik.
De bloeiperiode valt in april-juni, met
name mei. Dat is vrij laat en daardoor
zijn de bloemen gevoelig voor late
nachtvorst. Doordat de walnoot een
windbestuiver is en de
weersomstandigheden tijdens de
bloeiperiode nogal wisselvallig kunnen
zijn, kan de notenopbrengst van jaar tot
jaar sterk verschillen. Ook al doordat de
mannelijke en vrouwelijke bloemen niet
altijd gelijktijdig bloeien. Het is dus aan te
raden meerdere noten bij elkaar te
planten (zie tabel).
Voor uitgebreidere soortbeschrijvingen
wil ik verwijzen naar een artikel van M.
Brakman in Pomolgia nr. 4, 1998 en het
boekje De teelt van walnoten door SJ
Wertheim (publicatie nr. 5 - april 1981
van het proefstation voor de fruitteelt te
Wilhelminadorp), beide in de SLZ-bieb.
De bevruchte bloemen groeien uit tot de
bekende 4-5 cm grote, ronde tot
eivormige vruchten. De buitenkant
bestaat uit een gladde, groene, bittere
vruchtwand (de bolster) die in twee
helften uiteen kan vallen. De bolster is
bespikkeld met witte puntjes (klieren).
Binnenin zit het zaad: een dikke noot met
een harde, gegroefde, houtige schil en
een merkwaardig gelobde kern (als een
stel hersens) van oliehoudend, zoet, wit
vruchtvlees, omwikkeld met een
flinterdun, bruin, bitter vliesje.
Notenjagers
Notenhout is fijn van porie, glad en
gelijkmatig. Het lichtbruine hout kleurt
na enig tijd donkerbruin. Het hout is
hard, maar laat zich goed bewerken.
Vanwege de kleur en de prachtige
tekening is het hout al eeuwenlang zeer
gewild voor het maken van meubels,
-22 -
De Boom In 4-2002
vooral kasten. In 19e en 20e eeuw
waren er zelfs notenjagers, die
voortdurend op zoek waren naar mooie
notenbomen. Notenhout werd ook
toegepast als betimmering,
lambrizering, voor balies en piano's,
etc. De knobbels aan de wortels worden
vaak verwerkt tot mazelhout
wortelnotenfineer) dat een prachtig
vlammend motief oplevert dat soms op
rozen lijkt. De kunst van mazelhouten
meubels bereikte in het 17e eeuwse
Engeland zijn hoogtepunt. Het gebruik
van notenfineer heeft het gewonnen
van het gebruik van massief noten.
Notenhout wordt ook gebruikt voor de
productie van geweerkolven. Het hout is
taai en splintert niet en is daardoor
uitstekend geschikt voor het opvangen
van de kracht die vrijkomt bij de
terugslag van een schot. In de Eerste
Wereldoorlog zijn veel notenbomen
gevorderd door het Nederlandse leger en
gesneuveld, ondanks fel verzet van de
Bond Heemschut.
Bloemen, bolster, vruchtvliesje en blad
bevatten veel looizuur. Notenblad bevat
het goedje Folium juglandis, dat gebruikt
wordt in sommige medicamenten. Deze
stof roept samentrekkende reacties op.
Men gebruikt het voor maagkwalen en in
de dermatologie.
Thee van notenblad was vroeger een
middel tegen bloedarmoede en wordt in
natuurgeneeswijze nog wel gebruikt als
eetlust opwekkend middel. Een aftreksel
van notenblad vermengt met reuzel zou
een einde aan haaruitval maken.
De sterke geur die door de bladeren
wordt verspreid houdt muggen en
20 23 30 to 15 JO 23 30 J 10 15 20 30
BROADVIEW AM J g
PIXVDIVSK1 A23M
PROSLAVSia A HM
LEGENDA: JMANNELIJK 9VROUWELIJK HOOFDBLOS A UITLOPEN
-25-
