Oöge boamen 3: de noot
De Boom In 3-2006
Door: Rudie Geus
Als we het in Zeeland over noten hebben dan hebben we het eigenlijk altijd over de
gewone walnoot of okkernoot: Juglans regia. Noten worden in Zeeland regelmatig toege
past Ze kunnen goed tegen de wind, brengen lekkere vruchten voort, het worden mooie
grote bomen, leveren prima hout en vergen weinig onderhoud. We komen ze vaak tegen op
erven en her en der op dijken. Meestal vinden we de walnoot in de hoogstamboomgaard
waar hij door zijn omvang tot de grootten behoord.
Het is zoeken naar een paar fraaie oude noten in
enkele grote hoogstamboomgaarden in Zeeland (zie
foto). Naast de gewone walnoot kennen we binnen
het geslacht Juglans nog enkele andere soorten die
we sporadisch tegenkomen. De meest belangrijke is
dan wel de Amerikaanse walnoot: Juglans nigra. Deze
noot is weliswaar ook eetbaar, maar ze bederven snel
en veranderen dan in zogenaamde snotnoten. De
gewone walnoot is bij ons niet inheems. Het is een
boom die in het wild groeit in Zuidoost Europa (de
Balkan) en een groot deel van Azië.
De oude Grieken
Het is een boom met een lange geschie
denis. De boom is al vroeg in cultuur
genomen in klein Azië. De Grieken en
Romeinen hebben de boom later over
Europa verspreid en de boom is in zuid
oost Europa verwilderd. Walnoten heb
ben altijd in de belangstelling gestaan in
de folklore en geneeskunst en ze heb
ben een grote symboliek. Noten waren
een lange tijd symbool voor vrucht
baarheid. Daarnaast heeft het
blad een bepaalde geur waar
muggen niet van houden, het
betreft de stof Juglandine. Dit
is voor velen een reden om een
walnoot in de tuin naast het
terras te planten.
Aanplant en onderhoud:
Noten vragen een vochtdoor-
latende en vruchtbare bodem
en een lichte standplaats. Bij
aanplant dient rekening te
worden gehouden met de
grote omvang op latere leef
tijd: plantafstand van ongeveer
De Henrietedijk te St. Philipsland: enkele jaren geleden voor een deel 10-15 meter.
beplant met 3 rijen noten: prachtig! - foto: Robert Wielemaker. De eerste jaren groeit de
De Boom In 3-2006
boom traag. Tevens duurt het enige
jaren voor de boom vruchten geeft.
De vruchten vallen vanzelf op de
grond waarna men ze kan oprapen.
Daarnaast is er een oud gebruik om
met een stok de noten uit de boom te
knuppelen. Hier komt ook het stok
oude gezegde vandaan: "een vrouw,
een hond en een notenboom, hoe
meer je ze slaat hoe beter ze worden".
Een gebruik wat we echter maar beter
achterwege kunnen laten!
Niet snoeien
Gelukkig zijn er ook enkele vrouw- en
diervriendelijkere gezegden: "Dat is een
harde noot om te kraken" en "kwade
noten over iemand kraken".
Nadat de noten uit de boom zijn gevallen
en geraapt zijn, moeten ze enkele weken
worden gedroogd. Hierna kun je ze min
stens een jaar bewaren. Notenbomen
kun je beter niet snoeien. Alleen in de
jeugdfase kun je eventueel een enkele
kruisende of schurende tak verwijderen.
Het tijdstip van snoeien is daarbij erg
belangrijk: niet snoeien tussen kerst en
april anders gaat de boom bloeden.
Gebruik van het hout:
Het hout van de walnoot is van zeer
goede kwaliteit. Het behoorde vroeger
tot de beste houtsoorten en er wer
den allerlei gebruiksvoorwerpen van
gemaakt. Heel bekend is het gebruik
van het hout voor geweerkolven, waar
voor vele noten zijn geveld. In de eerste
wereldoorlog zijn bijna alle oude noten
in Zeeland gerooid om deze reden!
Rassen:
Verschillende rassen van de gewone walnoot zijn
reeds lang in cultuur gebracht. In Nederland ken
nen we een aantal redelijk bekende rassen zoals de
Coenen, de Broadview en de Buccaneer. Daarnaast
is er ook het ras "Axel": Onderzoek wijst uit dat dit
ras afkomstig is uit Nederland/België, overigens is
nergens een vermelding te vinden dat hij ook daad
werkelijk uit Axel komt. Het is een krachtig opgaan
de groeier. Hij produceert zeer grote noten, die ech
ter slecht gevuld zijn en ook moeilijk bewaarbaar.
Door de grote omvang van de noten is het wel een
leuke curiositeit. Via "boeren planten bomen" kan
men bij SLZ walnoten bestellen. Je kunt dan kiezen
uit onveredelde of veredelde noten. De veredelde
noten zijn van het ras "Buccaneer" of "Broadview".
Dit is een zelfbestuiver die redelijk laat bloeit waar
door minder kans is op nachtvorstschade. Bij onver
edelde noten komen er vaak pas op latere leeftijd
vruchten en heb je een kleine kans dat er helemaal
geen noten aankomen.
Ecologie:
De walnoten zijn uit
heemse bomen, waar
door weinig inheemse
organismen gebonden
zijn aan deze boom
soort. Op de walnoot
komen we soms blad
luizen tegen. De noten
zijn wel geliefd voer
voor diverse vogel
en zoogdiersoorten.
Spechten en gaaien kunnen de noten kraken door ze
ergens tussen te klemmen. Ook diverse kleine zoog
dieren zoals de eekhoorn en de eikelmuis zijn dol op
noten. Kortom de walnoot is een prachtige boom die
we vaker in Zeeland moeten toepassen!
Noten van het ras 'Buccaneer'.
Foto: SLZ archief.
