Oöge Boamen - De iep
A
De Boom In 4-2006
Door: Theo Aernoudts
De betrokkenheid bij een boomsoort is voor ieder iets persoonlijks. Zoals mensen onderling
aantrekkingskracht op elkaar hebben, zo werkt die relatie ook tussen mensen en bomen. Zo
komt de één onder de indruk van een oude eik; de ander valt voor een uitbundig bloeiende
paardekastanje, houdt van het ritselen van een populier of van het monumentaal voorko
men van de iep.
Monumentale iepen
langs de Postweg
van Nieuw en
Sint Joosland naar
Lewedorp. Langs
deze weg stonden
ooit vele iepen.
Foto: archief SLZ
De iep is 'mijn' boom. Ongetwijfeld ben ik hierin
niet objectief en wordt deze voorkeur bepaald
door de herinnering die ik aan deze bomen heb.
Vanaf de boerderij in West Zeeuws-Vlaanderen,
waar ik opgroeide,had ik in mijn jeugd zicht op de
majestueuze bomen langs de weg van Draaibrug
naar Aarden burg.
Lang nadat ik op de lagere school het liedje had
geleerd 'de uil zat in den olmen' werd het me dui
delijk dat het hier om iepen ging.
Olm is afgeleid van de latijnse naam 'Ulmus'
Kenmerken iep
De iep is een snelle groeier en zowel een stads-
als een landschapsboom. Deze soort kan goed
tegen zeewind en is ook goed
bestand tegen vervuilde lucht. Vrij
recent werd in Amsterdam door een
stadsdeelraad voorgesteld om 70
monumentale iepen te vellen ten
behoeve van de aanleg van een fiets
pad. De bewoners kwamen massaal
in opstand.
Een van hun argumenten was de
luchtzuiverende kwaliteiten van de
iepen.
Wat betreft levensverwachting zit
deze boomsoort in de middencatego
rie. Honderdvijftig jaar is al stokoud.
De Boom In 4-2006
De nog overgebleven monumentale
iepen langs de weg van Aardenburg naar
Draaibrug. Foto: SLZ archief.
De iep is een boomsoort die echt
thuishoort in het Zeeuwse landschap.
Als je aan mij vraagt: noem eens een
typische Zeeuwse boom, dan denk ik
aan de iep! Op iedere Zeeuws boeren
erf kwamen naast wilgen en essen ook
veel iepen voor. Wegen werden in het
verleden geaccentueerd door bomen,
iepenbomen, zwaar gebogen door de
heersende zuid-westen wind om de
voortgaande mens zijn weg te wijzen.
Heden ten dage zou men zeggen dat
bomen langs wegen worden aange
plant als verkeersgeleiding.
Verdwenen iepen
Door verschillende omstandigheden
zijn de laatste 60 jaar veel iepen uit
ons landschap verdwenen. Op Walcheren zijn veel
bomen waaronder ook iepen tijdens de inudatie
van 1945 verloren gegaan maar ook als gevolg
van de watersnoodramp van 1 februari 1953 zijn
in Zeeland veel iepen verdwenen. De karakteris
tiek iepenrijen langs wegen die bepalend waren
voor de totale indruk die het landschap op je
maakt zijn er nog nauwelijks te vinden. Veel van
die bomenrijen zijn gesneuveld door de gevreesde
iepenziekte. In de jaren '60 en '70 zijn er heel veel
iepen gerooid vanwege de iepziekte. Veel iepen
zijn het slachtoffer geworden van de besmettelijke
'Dutch Elm Disease'. De iep heeft een té rigoureus
afweermiddel tegen de ziekte die veroorzaakt
wordt door een schimmel. Deze groeit aanvan
kelijk in de houtvaten van de boom. Via de sap
stroom verspreidt de schimmel zich steeds verder.
De iep tracht de schimmel tegen te houden door
de houtvaten af te sluiten. Hiermee richt de boom
zichzelf ten gronde. Hij droogt uit en sterft. De
verspreiding van de schimmel wordt onder andere
via de iepenspintkever gedaan. De in de zomer
uitvliegende jonge kevers nemen schimmelsporen
mee en zorgen zo voor de verspreiding. Maar ook
via wortelcontact tussen de bomen onderling kan
de schimmel snel en makkelijk verspreiden.
Plant een iep
Vanwege de iepziekte zijn er afgelopen jaren
maar weinig nieuwe iepen aangeplant. De nieuwe
cultivars die in de jaren '70 en '80 werden aan
geplant bleken later minder bestand tegen iep
ziekte dan aanvankelijk werd verondersteld. Maar
als wij de iep nu zouden opgeven, dan laten wij
een voor Zeeland zeer karakteristieke boom uit
sterven. Daarmee accepteren we de teloorgang
van ons echte Zeeuwse kustlandschap, terwijl er
mogelijkheden zijn om deze soort voor ons en
ons nageslacht te bewaren. Als we dan niet de
