A
Hollestelle op Anna Jacobapolder.
Foto: Gerard Smallegange
Bij de genoemde Kromme Kreke lag vroe
ger een oude hoeve die ook "Kromme
Kreke" heette. Landschap en hoeve corres
pondeerden, weerspiegelden elkaar. Voor
een deel van onze Zeeuwse hoeves was
(en is dat nog steeds) zo. Voor een ander
en groter deel van onze boerderijenschat,
geldt, dat hun naamgeving een andere
bron of oorsprong heeft. Maar da's een
heel ander verhaal; daarover heb ik 6 jaar gele
den al eens een boek geschreven.
Landschap en hoeves die naar elkaar verwijzen.
Het mooiste voorbeeld is de stelle - de ver
hoogde plek in het onbedijkte middeleeuwse
schorren- en krekenlandschap van het vroegere
Zeeland. Die stelles, overal in Zeeland te vinden,
ook nog in de hedendaagse polders, waren later
ideale vestigingsplaatsen voor boerderijen. Juist
door hun hoge ligging.
Bij dijkdoorbraken bleef het daar het langste
droog. En een kelder onder een boerenhuis dat
op een stelle stond, bleef vrijwel altijd droog. De
stelles - ooit overblijf- en vluchtplaats voor de
schapen en de scheper op de schorren - wer
den naamgever van de hoeves die nu op of in
de buurt van die oude hoogtes gesitueerd zijn.
Langs de A58 bij de afslag Rilland, ligt bij de
hoeve van de fam. Blok een mooie hoge stelle als
landschapskunst in het verder vlakke landschap.
Bij Anna Jacobapolder ligt tegenover hoeve
"De Stelberg" een magnifieke hoge stelle aan
de buitenkant van de dijk. Dat is zelfs een
hollestelle; dat wil zeggen: een stelle met een
zoetwaterput in het midden, bestemd om vee
en mensen te drenken en te laven.
De naam "Stelle" is zo exclusief Zeeuws, omdat hij
eerst diende als aanduiding voor een hoge of ver
hoogde plaats op de schorren, daarna diende als
naam voor hoeves, en tenslotte ook als persoons
naam: van der Stel(le), Hollestelle. Een bekende
stelle in Zeeuws Vlaanderen is de stelle tussen
Axel en Hulst bij de Lange Weg. Daar woonde
Willem de Putter op de Stellehoeve (tegenwoor
dig Nooitgedacht). Ten westen van Terneuzen, ter
hoogte van de Dow fabriek, lag de Grote Stelle,
de meest omvangrijke stelle van Zeeland.
De zee is nu tientallen meters diep...
De Boom In Herfst 2014 Stichting Landschapsbeheer Zeeland
11
