Symboliek op Zeeuwse erven
Op de Zeeuwse boerenerven is
veel symboliek terug te vinden
die iets vertelt over de tradities,
waarden of overtuiging van de
bewoners. In het verlegen wer
den symbolen algemeen toege
past om op sierlijke wijze een
boodschap over te brengen.
Deze symboliek is vooral terug te
vinden op verschillende elemen
ten van Zeeuwse erven, zoals
makelaars, muurankers, metsel
werk, luiken en toegangshekken.
De symbolen zijn zo vanzelfspre
kend dat men ze pas mist als ze
zijn verdwenen. Typische symbo
len die als versiering zijn terug te
vinden op verschillende elemen
ten van het erf zijn weergegeven
in tabel 1.
Het symboolgebruik in Zeeland
verschilt per regio/eiland. Zo is
aan de makelaar vaak af te lezen
om welke streek het gaat. Op
Walcheren hebben de makelaars
en meestal ook de boeiborden,
veel golvende lijnen, terwijl deze
op Zuid-Beveland veel rechter en
strakker zijn. De makelaars van
vissersdorpen van Tholen en
Duiveland zijn meer pijlvormig
en in Zeeuws-Vlaanderen zijn ze,
als ze aanwezig zijn, relatief een
voudig en vaak onopvallend van
kleur.
Naast de symbolen heeft de
kleurvorming vaak ook zijn eigen
betekenis. Groen is na zwart een
gangbare kleur geworden en
stond voor hoop en vrede, wat
wel past gezien de bewogen geschie
denis van Zeeland. Op de meeste
erven was het te vinden. Toch zie je
hier en daar in Zeeland een ander
kleurgebruik. In de omgeving van
voormalige meestoven, vind je vaak
het meekraprood op deuren, luiken en
ander houtwerk. De meestoven zijn er
niet meer, het kif urgebruik in veel
gevallen nog wel. Soms verwijst kleur
naar een bepaalde relatie tussen men
sen of specifieke regio. Er zijn boerde
rijen bekend in Zeeuws-Vlaanderen die
allen een typisch blauwe schuur ken
nen, of een gele zoals op Walcheren en
in de omgeving van Spui. Zeeuwen
namen met het migreren door de pro
vincie hun eigen gewoonten en tradi
ties mee. Misschien omdat men zich
zelf dan meer thuis voelde, maar in elk
geval ook om te laten zien wie men
was en waar men voor stond. Om die
reden tref je op oude schuren in mid
den Zeeuws-Vlaanderen dezelfde sym
bolen aan als op Walcheren.
Symbolen werden door de lokale vak
mensen naar eigen inzicht en smaak
gestileerd. Op erven waar door dezelfde
smid of timmerman een hek of make
laar was gemaakt, zie je gelijkenis in
vormgeving. Je herkent er de handteke
ning van de meester in als het ware.
DoorVSandra Dobbelaar en Joan van der Velden, SLZ
Typische kleurstelling van erven in Zeeland. Alle foto's: SLZ
Restauratie van een
makelaar op erf
Tholen.
28
Makelaars op erven in Zeeland
Mariekerke,
Walcheren
Dreischor,
Schouwen-Duiveland
's HeerAbtskerke,
Zuid-Beveland
Groede,
Zeeuws-Vlaanderen
Symbool
Zeeuwse betekenis
Aanwezig op
pijlpunt
weerbaarheid
toegangshekken, makelaars
klaver
geluk
luiken, makelaars, metselwerk
hart
vruchtbaarheid
deuren, makelaars, metselwerk
lelie
overwinning
hekken, makelaars
ruit
hoop op vruchtbaarheid
makelaars, metselwerk
zonnewiel
hoop op voorspoed
kozijnen, toegangshekken
cirkel
oneindigheid
toegangshekken, metselwerk, ramen
halve cirkel
begin en einde, hoop
ramen, hekwerken
kelk
eeuwige leven
makelaars
odal
levensloop
hekken, muurankers
Zeeuwse symbolen met betekenis en erfelementen waarop ze werden afgebeeld.
landschapsbeheer Zeeland Herfst 2019- Samenwerken aan ons cultuurlandschap
