Sporen in het landschap: de
verdronken stad Reimerswaal
mil
Niet veel mensen beseffen dat, wanneer ze
over de Oesterdam heen rijden, ze over his
torische grond gaan. De Oesterdam is mid
den jaren '80 van de vorige eeuw dwars
over de resten van de voormalige stad
Reimerswaal heen gelegd. De fundamenten
van de stad zorgden voor een stevige
bodem waarop de dam een goede basis
vond. Hoe anders was dit in het verleden.
De stad is geen ramp bespaard gebleven.
Stadsbranden, watervloeden, aanvallen van
Spanjaarden en Geuzen, niets ging aan de
stad voorbij. Dit alles is de plaats uiteindelijk
noodlottig geworden.
Verval
Reimerswaal was de enige stad op het oude
Zuid-Beveland. Door zoutwinning was de
bodem danig verzwakt en de ambachts
heer wilde (of kon) niet zorgen voor verster
king van de dijken. Het verhaal gaat dat hij
de natuur zelfs zijn gang heeft laten gaan
door het water een haven te laten uitschu-
ren. De kracht daarvan was echter zo groot
dat er geen houden meer aan was en dat er
een veel te groot gat werd geslagen.
Op 5 november 1530 brak een vloed door
de broze dijken heen en verzwolg het land.
De dijken konden in de jaren daarna niet
meer voldoende hersteld worden. Het land
bleef onder water en de stad daardoor
zonder inkomsten uit dit achterland. Het
verval was ingetreden. In 1631 is er de
spreekwoordelijke stekker eruit getrokken.
Steengroeve
Na de door vice-admiraal Hollaere
gewonnen slag op het Slaak (ten oosten
van Sint Philipsland en ten noorden
van Oud-Vossemeer) tussen de Staatse
en Spaanse vloot, dienden duizenden
gevangen vijandelijke troepen een
plekje te krijgen. Dat werd gevonden
in de voormalige stad Reimerswaal, die
al sinds de vloed van 1530 op een
eiland in de Schelde lag. Ontsnappen
was dus niet eenvoudig.
Na het vertrek van de Spanjaarden
bleef er een verlaten en vervallen stad
achter die in de jaren daarna als steen
groeve gebruikt zou gaan worden.
De stadsmuren en gebouwen ver
dwenen zo in de loop der tijd. Alleen
de fundamenten bleven in het zand
achter tot op de dag van vandaag.
Het oude Reimerswaal werd alleen
nog bezocht door schatzoekers.
Schatgravers
Vanaf het midden van de 19e eeuw
trokken geregeld mensen naar 'de
Vogel', zoals de zandplaat met resten
werd genoemd. Menig Tholenaar
zwierf er rond en fantaseerde over hoe
de stad er ooit uit heeft gezien.
Sommigen puur dagdromend, maar
anderen gingen met schoppen en
ander gereedschap de slikken op om
zelf historie op te graven: op zoek naar
schatten. Dit graven naar de resten
werd vanaf de jaren zestig steeds
populairder. Menig Thoolse huiskamer
werd gevuld met Reimerswaals aarde
werk. De voormalige stad stond weer
in de belangstelling.
Restanten. Foto: Fred van de Kieboom
Herhaling van de geschiedenis
Bij de gemeentelijke herindeling van
1971 kozen de samengevoegde
gemeenten van Zuid-Beveland voor de
naam van de voormalige hoofdstad
van het verdronken Beveland en zo
kwam de naam Reimerswaal weer tot
leven.
Anno 2020 worden er plannen
ontwikkeld om ook de oude stad leven
in te blazen. Op de Oesterdam kunnen
bezoekers inmiddels al via borden
kennis nemen van informatie over
datgene wat diep onder hun voeten in
het slik ligt. Daarnaast worden er
ideeën ontwikkeld om op deze plaats
mensen over huidige en toekomstige
klimatologische problemen te gaan
voorlichten met een link naar het
verleden. De opwarming van de aarde
en de bijkomende stijging van de
zeespiegel zorgt wellicht voor een
herhaling van de geschiedenis. Laten
we er van leren.
Door: Fred van de Kieboom, Gemeentearchivaris Tholen
Zicht vanaf de Oesterdam. Foto: Fred,van de Kieboom
Reimerswaal 1555. Bron: Jacob van Deventer
ca. 1560, Wikipedia
6
Landschapsbeheer Zeeland Lente 2020 Samenwerken aan ons cultuurlandschap
