Orchideeën in het
Ewoud Voogd, SLZ
In Zeeland komen verschillende orchideeën
voor. Hoewel veel soorten in natuurterreinen
te vinden zijn, kun je ook daar buiten ver
schillende soorten tegenkomen. Drie daar
van worden hieronder genoemd.
Bijenorchis (Ophrys apifera,
o.a. de variëteit chlorantha)
De Bijenorchis is een soort met fraaie
bloemen welke de laatste decennia flink
in opmars is. Hij komt steeds vaker in
wegbermen en op dijken voor en onder
andere ook op industrieterreinen zoals
dat van Zeeland Refinery en in de directe
omgeving er van. Hier groeit de gewone
variëteit samen met de witbloemige
Ophrys apifera var chlorantha. Deze soort
groeit ook elders in het land regelmatig
op industrieterreinen. Als oorzaak van deze
opmars worden vaak de mildere
winters van de afgelopen jaren genoemd.
Hij vormt namelijk al voor de winter nieuw
blad, wat in een strenge winter zonder
sneeuwdek gemakkelijk kapot vriest.
Hoewel de naam van deze soort doet
vermoeden dat hij door bijen wordt
bestoven is het meestal een zelfbestuiver.
Grote keverorchis
(Neottia ovata, syn. Listera ovata)
De Grote keverorchis, welke door onder
andere kevers en sluipwespen bestoven
wordt, is één van de minder zeldzame
orchideeënsoorten in Nederland en hij is
Bijenorchis. Foto: Ewoud Voogd
plaatselijk zelfs vrij algemeen. De soort
groeit zowel in de schaduw van bomen als
in open vegetaties op een vochtige tot
matig droge bodem. Deze soort zal vaak
over het hoofd worden gezien vanwege de
groene weinig opvallende bloemen.
Brede wespenorchis
(Epipactis helleborine)
De Brede wespenorchis komt verspreid
door de hele provincie voor. De Neder
landse naam is goed gekozen, want deze
soort wordt vrijwel uitsluitend door
wespen, voornamelijk langkopwespen
(Dolichovespula-soorten), maar ook door
o.a. kortkopwespen (Paravespula-soorten),
bestoven. Hij stelt weinig eisen aan de
grondsoort en is te vinden in bossen,
in struweel op dijken, in de duinen,
in wegbermen, in de bebouwde kom en
zelfs in brandnetelvelden. Deze soort
komt ook regelmatig op erven voor.
Vaak weten eigenaren niet dat deze
soort op hun erf groeit totdat ze erop
gewezen worden.
Beheer
Van de drie hierboven genoemde soor
ten is de Bijenorchis als soort van open
terreinen het meest afhankelijk van een
goed beheer. De andere twee zullen
zich wel ergens kunnen handhaven in
een bosrand of dieper in een bos en
zich van daaruit weer kunnen uitzaaien
in open terreinen als de omstandighe
den weer gunstig zijn geworden. Wel
heeft de Grote keverorchis er voordeel
bij als het bos pefiodiek wordt gedund.
Brede wespenorchis.
Foto: Tonnie Outermans
Beheerders kunnen graslanden, bij
voorbeeld op dijken waar orchideeën
groeien, uit onwetendheid te vroeg
maaien. Goede communicatie tussen
terreinbeheerders en soortenkenners
is daarom van groot belang. Enkele
kleinere grasvelden, waarvan bekend is
dat ze een hoge natuurwaarde hebben,
worden beheerd door vrijwilligers,
o.a. van SLZ.
Exotische orchideeënsoorten
Bij orchideeën denk je al gauw aan
bedreigde soorten, maar ook orchi
deeën kunnen zich als invasieve exoot
gedragen. In de tropen zijn daar al
voorbeelden van bekend, maar ook in
Nederland liggen enkele soorten op de
loer die hier zeker aanleg voor hebben.
Ze behoren tot het geslacht van de
schroeforchissën. Het zijn de Knikkende
schroeforchis (Spiranthes cernua ssp.
cernua) en Welriekende schroeforchis
(S. c. ssp. odorata) en vooral de kruising
tussen beide (onder-)soorten.
Deze schroeforchissen komen oor
spronkelijk uit Noord-Amerika en zijn
voor zover mij bekend nog niet in het
wild in Zeeland gevonden. Ze hebben
zich al wel in andere delen van
Nederland uitgezaaid in milieus varië
rend van veenmosmoerassen tot
sedumdaken, afhankelijk van de onder
soort. Waarschijnlijk gaat het altijd om
planten die zich vanuit tuinen hebben
uitgezaaid. Wees dus zeer terug
houdend met de aanschaf van deze
soorten voor eigen tuin.
24
Landschapsbeheer Zeeland - Zomer 2020* Samenwerken aan ons cultuurlandschap
