Invloed op het landschap
Later ontstond ook de laagstam fruitteelt
waarbij het om vele hectares ging.
Het landschap kreeg hierdoor een ander
karakter. Bijna een kwart van de Neder
landse fruitteelt vindt op Zeeuwse bodem
plaats (bijna 5000 ha aan boom-, bessen
en wijngaarden). In Zeeland gaat het
daarbij maar om enkele procenten van de
totale landbouwgrond. Maar omdat de
fruitteelt zich vooral in enkele deelgebie
den concentreert, is de invloed op het
landschap in die gebieden toch groot.
Boerenboomgaarden
Naast de laagstam fruitteelt is de oude
vorm, vooral de boerenboomgaard, altijd
blijven bestaan. Voor 1900 had vrijwel elke
boerderij zijn boomgaard. Exacte getallen
zijn niet bekend, maar het ging ongetwij
feld om duizenden boomgaardjes. Daarna
is het aantal boerderijen en het aantal
boerenboomgaarden sterk afgenomen.
De laatste 30 jaar worden echter weer veel
boomgaardjes bij erven aangeplant, dank
zij de toegenomen interesse. SLZ schat in
dat het nu zeker gaat om ruim 1.500
boomgaardjes, 26.000 bomen op onge
veer 255 hectare grond.
Op naam brengen
Juist in die oude boerenboomgaardjes
staan nog rassen die we niet veel meer
tegenkomen. Vaak weten we de naam er
niet eens meer van. Als vrijwilligers heb
ben Walter Berentsen, Eddie Dobbelaar en
Jan Traas zich fanatiek gestort op oude
fruitrassen in Zeeland. Samen met kenner
Jacobus Bosschaert, hebben ze al heel wat
oude hoogstamrassen op naam weten te
brengen. Zo komen we te weten welke
rassen er werden aangeplant in onze
provincie. Zeeland is een eilandenrijk en
dat zie je terug in de verspreiding van
oude fruitrassen. Sommige rassen vind je
alleen in een bepaalde streek in Zeeland,
andere zijn algemeen.
Inventarisatie te Kattendijke. Foto: SLZ
Korfje
Verschillende keren trekt de groep fruitras-
senvrijwilligers er op uit. Omdat we over
oude kersenrassen nauwelijks iets weten,
draait het deze keer om typisch Zeeuwse
kersen. Tijdens de bloei van de kersen
hebben ze hun eerste rondje al gedaan.
Nu zijn de vruchten rijp en gaan opnieuw
een aantal boomgaarden langs. Een zelf
gemaakt korfje wordt van een tak gehaald
Korfe als bescherming tegen vogels.
Foto: Sandra Dobbelaar
om de vruchten die er onder zitten te
oogsten. 'Als we dit niet doen, is de
kans groot dat alles wordt opgegeten
door de vogels. Dan komen we nooit
te weten om wat voor rassen het gaat)
vertelt Eddie. De kersen gaan in een
doosje en Walter schrijft de gegevens
van de locatie op het etiket. Er staan
bakjes kersen in allerlei kleuren en vor
men van verschillende bomen. Ze zien
er mooi, maar vooral heerlijk uit. Overal
in Zeeland zijn korfjes in hoogstamker-
sen gehangen. Het is nu tijd om ze te
plukken. Onder het gaas hangen
prachtige geelrode kersen. Jan bestu
deert de vruchten en vraagt de ande
ren of ze het er mee eens zijn dat het
de Witte vleeskers is. Walter snijdt een
kers in tweeën. Er wordt geproefd en
de pit wordt bekeken: Lekker friszoet
van smaak, geen twijfel mogelijk!
'Als we dit een aantal jaren zo doen',
zegt Jan, 'dan krijgen we een redelijk
beeld van wat er is aan oude hoogstam
kersenrassen in Zeeland'.
Kaaskers
De meeste rassen herkennen de vrijwil
ligers ondertussen wel, maar af en toe
zit er een bijzondere tussen. Die wordt
dan voorgelegd aan een expert.
Als blijkt dat een ras nu zeldzaam is
in Zeeland, maar vroeger vaker voor
kwam, plant Landschapsbeheer het
opnieuw aan. Vaak zijn de gevonden
rassen nog wel in de handel verkrijg
baar, maar soms ook niet. Dan wordt
enthout verzameld, dat wordt opge
kweekt tot nieuwe hoogstambomen.
Volgens Eddie had zowat elke Zeeuwse
boerenboomgaard vroeger wel een
paar kersenbomen van een oud ras
als de Brugse kortsteel of Kaaskers
en die traditie wil SLZ graag volgen!
Zo houden we gezonde, vitale rassen
en mooie landschapselementen.
Brugse Kortsteel. Foto: Eddy Dobbelaar
14
Landschapsbeheer Zeeland Zomer 2020 Samenwerken aan ons cultuurlandschap
