Een paarse poel in Terneuzen
r
Door: Joan van der Velden, Johan Calle (berdéivSJ-Z),
Ronald Bijkerk Ina Buitstra (beiden Byreait^ènJehÓtiV^)
Paarse poel in Terneuzen. Foto: Johan Calle
Tijdens een werkbezoek begin december
2020 werd op een ruim erf in de omge
ving van Terneuzen, met grasland, hoog-
stamfruitbomen, twee poelen en gren
zend aan een bosje, een bijzonder ver
schijnsel waargenomen. Een van de
poelen trok gelijk de aandacht vanwege
een ongewoon kleurbeeld. Van dichtbij
was de verbazing groot toen bleek dat
het water in de poel voor het grootste
gedeelte duidelijk paars verkleurd was!
Door natuurlijke processen kan water
verschillende kleuren aannemen, daar
ben je min of meer op voorbereid. Paars
water is echter zo ongewoon dat het een
buitenaardse indruk maakt. De eigenaar
had het verschijnsel ook niet eerder gezien
en kon het op geen enkele manier ver
klaren.
Social media
Om te weten te komen of het verschijnsel
wellicht ook door anderen is gezien is een
foto door SLZ via social media verspreid.
Daarop kwam al vrij snel een reactie uit
Middelburg; een inwoner dacht in een
sloot midden in de stad iets dergelijks
gezien te hebben. Een dag later heeft SLZ
die melding bekeken en er was inderdaad
wel enige gelijkenis maar de kleur was hier
duidelijk meer rood dan paars. Bovendien
betrof het hier een sloot met langzaam
stromend water.
Het Waterschap Scheldestromen én
Bureau Waardenburg vonden in water
monsters van deze sloot de purperzwavel-
bacterie Chromatium okenii (de meeste
eencelligen hebben geen Nederlandse
naam). Deze bacterie haalt zijn energie uit
de omzetting van waterstofsulfide naar
zwavel met behulp van zonlicht.
Het is dus een soort die zich enkel kan
ontwikkelen bij de aanwezigheid van
waterstofsulfide en dit ontstaat vaak
in wateren met een dikke organische
sliblaag waar afbraak plaatsvindt
zonder zuurstof. Deze bacterie is niet
zeldzaam en het rood gekleurde water
wordt zo nu en dan waargenomen.
Bijzonder zeldzaam
Bureau Waardenburg vond in het
watermonster uit de paarse poel bij
Terneuzen de cyanobacterie Pannus
leloupii. Deze cyanobacterie is echter
bijzonder zeldzaam! Er zijn slechts
twee andere vindplaatsen van Pannus
leloupii bekend: een watertje in
Oekraïne en een klein meertje in
België, waarin de soort in 1948 werd
ontdekt. De vindplaats in België is in
de Ardennen op een afstand van
ongeveer 140 km van Terneuzen.
Om na te gaan wat het effect is van
dit veelvuldig voorkomen van deze
cyanobacteriën en of deze giftig zijn
voor andere organismen hebben eind
december (toen de piek van de groei
van deze bacteriën voorbij was) enkele
bemonsteringen op waterdieren plaats
gevonden die tevens konden dienen
voor een biologische waterkwaliteits
beoordeling. Ondanks dat deze winter
periode niet de meest geschikte tijd is
voor een bemonstering van water
dieren waren we toch benieuwd naar
overlevingskansen voor waterdieren.
In deze monsters werden tien verschil
lende organismen aangetroffen
(zie tabel). De meeste soorten wijzen
op een grote voedselrijkdom; maar
laten ook zien dat het veelvuldig voor
komen van Pannus leloupii geen giftig
effect heeft op deze waterdieren.
De hoge voedselrijkdom bleek ook uit
de dikke laag organisch materiaal die
tijdens de bemonstering op de bodem
van de poel werd aangetroffen.
De cyanobacterie Pannus leloupii.
Foto: Ronald Bijkerk
Tabel: aangetroffen waterdieren in de poel.
waterdieren
1
broze slibworm
2
slingerwormen
3
tweeogige bloedzuiger
4
achtogige bloedzuiger
5
gewone zoetwaterpissebed
6
kustduikerwants
7
gewoon bootsmannetje
8
springstaart
9
watervlo
10
eenoogkreeftje
Landschapsbeheer Zeeland Lente 2021 Samenwerken aan ons cultuurlandschap
