gereedschapsstelen, bonenruiters en
brandhout voor de oven en kachel.
Het takhout werd in de winter opgesta
peld als musterdvumme. Daarnaast waren
er nog de speciale landschapselementen
zoals de rij met Italiaanse populieren als
windvanger rond de hoogstamboom-
gaard of de leilinden aan de zuidzijde van
de boerenwoning. In Zeeland kennen we
ook enkele meer streekgebonden land
schapselementen zoals de leiperen (i.p.v.
linden) bij boerenwoningen opTholen of
de Juttepeer bij de boerenwoning in de
Zak van Zuid-Beveland.
Toperven
Samen met diverse instanties zoals de
Boerderijenstichting Zeeland en Erfgoed
Zeeland proberen we de waarde van
agrarisch erfgoed te behouden. Afgelopen
jaren heeft de Provincie Zeeland samen
met deze instanties een selectie gemaakt
van de meest waardevolle erven in
Zeeland. De selectie kwam tot stand door
een inventarisatie van vrijwilligers in heel
Zeeland. De geselecteerde Toperven
(totaal 199) zijn terug te vinden in het
Omgevingsplan Zeeland (2018) en op
de website van de Provincie bij Kaarten
en cijfers. Op enkele erven in Zeeland
hebben de historische gebouwen een
bescherming als rijksmonument of
gemeentelijk monument, in enkele
gevallen hebben beplantingen op boeren
erven een beschermde status, zoals
enkele monumentale bomen. Vanuit SLZ
zetten we ons met name in voor behoud
van de diverse landschapselementen en
de kleine cultuurhistorische elementen,
grotere gebouwen die onder de monu
mentenwet vallen buiten het SLZ werk
gebied.
Landschappelijke inpassing
Bij veel agrarische bedrijven zijn de
laatste jaren nieuwe gebouwen
bijgebouwd zoals de bekende dam-
wandschuur, tegenwoordig wel vaak
in streekeigen kleuren zoals zwarte
damwand en een rood dak. Enkele
Zeeuwse gemeenten koppelen deze
uitbreiding van bebouwing aan een
verplichte aanplant van een singel
beplanting rond deze loodsen, helaas
zijn veel nieuwe loodsen in het open
landschap niet of matig voorzien van
landschappelijke inpassing. Verplichte
aanplant wordt niet door SLZ gesub
sidieerd.
Herstel en aanleg
Afgelopen 25 jaar hebben we via SLZ
diverse projecten uitgevoerd met
betrekking tot aanleg, herstel of onder
houd van landschapselementen of
herstel van kleine cultuurhistorische
elementen. Bij het herstel van het
boerenerf is vaak sprake van nieuwe
aanleg van een poel, aanplant van een
hoogstamboomgaard, een Zeeuwse
doornhaag, knotbomen en/of enkele
laanbomen. De nieuwe of herstelde
elementen die we via een SLZ-project
hebben gerealiseerd moeten minimaal
10 jaar in stand blijven. Momenteel
kunnen we via het POP3 project
"versterking biodiversiteit en land
schap in het agrarisch gebied van
Zeeland, deelproject herstel Toperven"
op twintig toperven landschaps ele
menten herstellen of nieuw aanleggen
en vier bouwkundige elementen her
stellen. Via dit soort projecten worden
veel nieuwe landschapselementen op
boerenerven gerealiseerd. Hierdoor
kan op deze erven een prachtig bio
toop ontstaan voor typische erfsoorten
zoals de steenuil en amfibieën zoals de
kamsalamander.
Erf met streekeigen beplanting.
Foto: Sandra Dobbelaar
Trots
Al rijdend door het Zeeuwse cultuur
landschap kom je op veel plaatsen de
fraaie resultaten van de SLZ-streek-
eigen erfprojecten tegen. Door heel de
provincie hebben we samen met de
enthousiaste eigenaren (en vrijwilligers
en deelnemende bedrijven) veel erven
opgeknapt. Vaak zijn deze eigenaren
trots op hun streekeigen erf en de
natuurwaarde zoals bijvoorbeeld de
steenuil achterop het erf of hun fraaie
Juttepeer.
24
Landschapsbeheer Zeeland - Zomer 2021 Samenwerken aan ons cultuurlandschap
25
