ZOO kan een landbouwgewas worden van een
verboden vrucht tot een sterk geprotegeerde
cultuur.
Inderdaad ziet het er met de vetvoorziening vrij
donker uit. De aanvoer aan de zuivelfabrieken is
zeer veel lager dan in vroegere jaren. Het vorige
Jaar is op veie wijzen de verbouw van koolzaad
bevorderd, maar van dit gewas is in den afgeloope^
winter veel ten gronde gegaan. En nu tracht men
den verbouw van blauw maanzaad te bevorderen
door een prijs van 60,per 100 kg vast te stel
len. Verder wordt de toegezegde scheurpremie ook
voor dit gewas uitbetaald en stikstofhoudende mest'
stoffen worden 4er beschikking gesteld.
Een belangrijk gewas is dit eigenlijk meer in zuide
lijker gelegen landen thuis behoorende gewas in
ons land nog nooit geweest.
Het oliegehalte-van het zaad is ongeveer 50 dus
nog tamelijk veel hooger dan dat van het koolzaad,
maar de zaadopbrengst per hectare is bij maanzaad
veel lager. Men kan 1200 kg ongeveer aannemen als
een behoorlijke opbrengst, die soms wel tot 1800 kg
kan bedragen, maar ook wel eens_ veel lager kan
uitvallen. Het hl gewicht ligt vaak iets beneden de
60 kg. Het stroo slaat bij het dorschen stuk en het
kan worden gebruikt als strooisel.
Men onderscheidt nog wel maanzaad met wel of
met niet openspringende vruchten. De laatste is voor
de grootcultuur geschikt, de eerste niet.
Volgens de rassenlijst van het Instituut voor Plan
tenveredeling te Wageningen worden de déar ge
noemde rassen in den handel gebracht door van der
Have te Kapelle bij Goes, door Dr. Mansholt in den
Westpolder Groningen) en door P. 3. Timmers te
Klundert (N.-Brabant.
Het is gewenscht zaaizaad te gebruiken, dat een
goede kiemkracht heeft.
Het gewas wordt bij ons vrijwel uitsluitend ver
bouwd op de klei- en zavelgronden. Het~Iand dient
goed bewerkt te zijn, vooral niet te nat zijn gelegen
en behoorlijk vrij zijn van onkruid, het gewas ont
wikkelt zich eerst zeer langzaam, zoodat onkruiden
dan zeer veel kwaad kunnen doen. Met het oog op
de onkruiden is het niet gewenscht stalmest te ge
bruiken.
Wat de voorvrucht betreft is het maanzaad niet
kieskeurig, het kan na vrijwel elk gewas worden
verbouwd als het land maar voldoende schoon is.
Als bemesting geve men zoo mogelijk kali en fos-
forzuur en 3-500* kg stikstof.
Belangrijk is de grond met alle beschikbare midde
len te brengen tot een mooi zaaibed. Diep bewer
ken is niet noodig, maar het zeer fijne zaad moet
er gunstige groeiomstandigheden vinden.
Het zaaien geschiedt meestal in April. Aan vroeg
zaaien wordt doorgaans wel de voorkeur gegeven,
maar het ka* tot diep in Mei.
Men zaait breedwerpig of op rijen. In het eerste
geval gebruikt men 8 tot 10 kg zaad per ha, in het
laatste geval kan 2 a 4 kg voldoende zijn. Als de
grond los is kan voorrollen gewenscht zijn.
Na breedwerpig zaaien wordt het zaad licht ingeëgd
en daarna gerold.
Bij het zaaien met de rijenzaaimachine moet men
een machine gebruiken waarmede dit fijne zaad
regelmatig kan worden gezaaid." Men zaait natuur
lijk ondiep en narollen is noodig om het zaad beter
in aanraking te brengen met den grond.
Na breedwerpig zaaien kan men de schoffelmachine
gebruiken en overlangs en overdwars schoffelen,
waarbij de schoffelmachine is gesteld als bij het
schoffelen van granen. Het gewas wordt dan dus
op blokjes geschbffeld. Heeft men op rijen gezaaid
dan kan men bij een rijenafstand van 20 cm ook nog
overdwars schoffelen als dë stand goed is.
Bij de verzorging van het gewas kan men trachten
de onkosten lager te houden door zooveel mógelijk
de paarden het werk te laten doen, dus door be
halve de schoffelmachine de eg te gebruiken en
deze kan men zwaarder nemen naarmate het gewas
dichter staat en uitdunnen dus mede wordt beoogd.
Bij zaaien op rijen kan men een regelmatiger aan
slag verwachten, maar <door het dichter bij elkaar
staan van de plantjes soms ook meer schade door
wind. Wat den stand betreft kan worden opgemerkt,
dat een dichte stand een gewas levert met te
kleine vruchten en te weinig zaadopbrengst, een
iets holle stand geeft een gewas met zware groote
koppen, maar er dreigt meer gevaar van schade
door wind.
Tot in Juni groeit het gewas langzaam en het is
noodig de onkruiden voor te blijven. Handwerk kan
hierbij niet geheel worden gemist,
in Juni begint het gewas snel te groeien en het
wordt zeer bladrijk.
Als meest gewenschte stand wordt wel genoemd
een aantal planten van 80 tot 140 per vierkante
meter. Uitdunnen is veelal gev/enscht, de plantjes
op één zetten, zooals bij bieten is niet noodig en
waarschijnlijk zelfs niet nuttig.
De oogst valt laat, eind Augustus, begin September.
Het is een Ideaal gewas voor den zeffbinder, m*
handwerk leent het zich ook uitstekend. Dan wordt
het gewas doorgaans gebonden met graanstroo.
Men zicht in een -fjp stadium als het. zaad in de
vruchten rammelt.
Bij- mooi weer kan het goed zijn de schoven in
kleine hokken te plaatsen, waarna het gewas reeds
na enkele dagen goed droog kan worden thuis
gehaald. Er dreigt echter schade .door vogels, die
het zaad lekker vinden en de koppen aanpikken.
Vooral spreeuwen kunnen hierbij veel kwaad doen,
in het bijzonder als het gewas door tegenweer lan
ger op het veld moet blijven en als dan alle zomer-
voor de week van
12 18Aprii 1942
ZONDAG 12 APRIL wordt van 8.158.30 uur
op Hilversum Lin de serie „De zin van het)
Boer—zijn" de week geopend met het on
derwerp „De luchten breken". Tekst van
Dirk van de Bospoort.
's Middags houdt van 16.2016.35 uur P.
W. Beekhuis van Till op Hilversum n een
praatje over De bijen in de volkskunde. Dit
wordt een belangwekkend vervolg op de le
zing, die deze geestdriftige bijenman eeni-
ge weken geleden gehouden heeft over .Ho
ning, zegen op aarde."
MAANDAG 13 APRIL hoort van 13.00—13.15
uur op Hilversum I „Practische wenken
aan Boe- en Tuinder". v
Landmans Lust brengt van 18.0018.30 uur
op Hilversum I een spel, getiteld: „Ben
vracht geluk en een brok verdriet." Dit is -
'n luisterspel naar den gelijknamigen roman
van J. W. Ooms, voor de microfoon bewerkt
door Karei van Dorp. Het geeft een be
schrijving van de belevenissen van een
dorpspostbode, wanneer hij zoo dagelijks
zijn brieven" en verdere nieuwtjes, bij zijn
dorpsgenooten bezorgt. Als betrouwbaar
man wordt hij overal in betrokken en leeft
mede in vreugde en verdriet van zijn „vaste
klanten." Een brok leven uit den Alblasser-
waard, dat de luisteraar met veel genoegen
meebeleven zal.
DINSDAG 14 APRIL brengt ons van 10.40—
11.00 op Hilversum II een programma, ge
titeld: „Zuivel op zuivel gaat naar den dui
vel", een beeld gevende van de zuivelbe
reiding, zooals die vroeger op de boerderij
plaats vond en nu in de zuivelfabriek. Te
gelijkertijd worden ook oude wetenswaar
digheden de zuivel betreffende opgehaald,
zooals reeds blijkt uit den titel van dit pro
gramma, dat werd samengesteld door D.
Hiddinga en fcarel van Dorp. In de serie:
„Voor de Rijpere Jeugd van het Platte
land" spreekt van 13.0013.15 uur op Hil
versum I Mevr. J. HolmSpeelman over:
„Uw keuze ook voor Uw nazaten." Deze
spreekster heeft eenige weken geleden de
gezinsvorming ten plattelande besproken.
Zij wijst er thans nogmaals op, dat bij de
keuze van een echtgenoot (e) de kansen
niet moeten worden afgewogen op een
„goudschaaltje", maar dat als eerste en
voornaamste eisch moet gelden de gezond
heid van het bloed. Voor .de toekomst van
ons volk is het van het allergrootste be
lang, dat we een gezonden en talrijken boe
renstand hebben, zoodat we onze platte
landsbevolking niet beter kunnen raden,
dan de woorden van- deze boerin ter harte
te nemen.
WOENSDAG 15 APRIL kunt U van 13.00—
13.15 uur op Hilversum I een reportage be
luisteren, onder den titel: „Hoe komen de
gaten in de kaas?"
De verslaggever D. Hiddinga brengt een
bezoek aan het Rijkslandbouwproefstation
te Hoorn, waarbij deskundigen bijzonderhe
den vertellen over den technischen kant
van de bereiding van de kaas, alsmede van
boter. Zooals ieder weet spelen de bacte-
tarwa in de buurt reeds hel land heed verlaten.
Dan is schelven beter en veiliger.
Men haalt het gewas droog thuis, het dorschen gaat
dan gemakkelijk.
Land, waarop het maanzaad gegroeid is, kan voor
vrijwel elk gewas worden bestemd, bv. zeer goed
Voor wintertarwe. Het gewas laat dus wel goed
land na.
Risico bij het maanzaad betreft dus den aanslag van
het zaad, den strijd tegen het onkruid, koude en nat
weer tijdens den groei, harden wind,'vooral in het
laatst, dan vooral ook de vogelschade en als het
perceel gelegen Is aan een weg met veel verkeer
te voet de snoeplust van grootere en kleinere kin
deren. Het zaad smaakt Iets naar noten.
Het bevat geen opium, dat wel gehaald wordt uit
den groenen vruchtwand.
In een drogen en warmen zomer groeit het gewas
het best.
v. d. M.
riën hierbij een groote rol, reden waarom
men hieraan in Hoorn zeer veel aandacht
besteedt. De resultaten van de hier gedane
onderzoekingen zien we regelmatig in de
Vakbladen verschijnen, zoodat alle zuivel
fabrieken en daarmee ons geheele volk, er
de vruchten van kunnen plukken.
In de serie „Uit Neerlands Gouwen" wordt
van 14.1514.30 uur op Hilversum II dezen
keer een G&ninger schets van Geert Grön-
niger gebracht, onder den titel: „Berend
Lanrmers het een vos zain".
Van 20.4521.00 uur krijgen we op Hilver
sum I te doen met een nieuwe verschijning:
de Familie De Boer, het goede boerengezin,
waarbij wij te gast 'noodigen om uit de
eerste hand te vernemen, wat er omgaat
in het Nederlandsche boerenleven. Het is
de bedoeling, dat wij op gezette tijden bij
deze Familie De 'Boer den microfoon te luis
teren zetten om te hooren hoe daar gespro
ken wordt over de dingen van den dag. Het
zal mogelijk even duren, voordat de leden
van het gezin van grootvader tot de klein
kinderen „gewóón doen" als de Omroep er
bij is, maar dat went wel en we hopen, dat
een breedë schare van luisteraars het ver-
keeren op de Drentsche hoeve zoo gezellig
en leerzaam vindt, dat er de deur wordt plat
geloopen
DONDERDAG 16 APRIL stellen we ons de
vraag: „Wat geven de kassen in Ap il?"
Het antwoord daarop zal de verslaggever D.
Hiddinga probeeren te krijgen op een van
onze groote tuinbouwbedrijven. Hij of zij,
die hierin ook belang stelt kan van 13.00—
13.15 uur op Hilversum- I meeluisteren.
VRIJDAG 17 APRIL hooren we van 13.00—
13.15 uur over Hilversum I een uitzending
in het- kader van den Productieslag 1942.
ZATERDAG 18 APRIL is door den Ned. Om
roep uitverkoren als speciale streekdag,
waarbij thans N.Brabant aan de beurt is.
Van 10.1510.30 krijgen wij koffie op de
Boerderij. Een Hollandsche huisvrouw gaat
op bezoek bij een Brabantsche boerin. We
hooren dan een en ander, over de inrich
ting van de boerenwoonkamer, verder een
gesprek over het werk van de boerin en een
praatje over haar kleederdracht.
Van 13.0013.20 beluisteren we een over
zicht van den toestand en vooruitzichten
van den landbouw in Noord-Brabant
Van 14.4517.15 hooren we daarna een
programma, getiteld: „NoordBrabant,
zooals het iseen klankbeeldenreeks
over kunst, natuur, volksgebruiken, boeren
bedrijf, sociale zorg en industrie in Noord-
Brabant, afgewisseld door volksmuziek en_
met verbindende teksten, te spreken door
A. Graumans.
Tenslotte van 20:45—-21J.5 uur dan nog een
luisterspel van Martin v. d. Broek „Janus
en Mie veinde mekaoren", waarin behan
deld worden de hoogtepunten uit het Bra
bantsche leven, nl. Nieuwjaarsdag, Drieko
ningen, Vastenavond, Handboogschutterij,
Paschen, Kermis, Markt, toffelen, con-
courshippique, gouden bruiloft. Hier door
heen loopt de roman van Janus en Mie, die
elkaar tegenkomen, gaarne zien, gaan be
minnen en- trouwen.
