DE VLASKWEEKERSDAG
te LEEUWARDEN
De Wit-Blauwbloei kwestie opnieuw in het licht gesteld
P. J. Hylkema van Mensingewier:
„Nederland zal in de toekomst een grooten uitvoer moeten
hebben van zaaizaden van Nederlandsche rassen!"
Donderdag 2 en Vrijdag 3 Juli organi
seerde de Ned. Kweekersbond een Vlas-
kweekersdag te Leeuwarden in de Harmonie,
waarbij Vrijdagmorgen excursies werden ge
houden naar het Concurrentkweekveld te
Engelum, het vlasproefveld van den Keurings
dienst Friesland te St. Anna-Parochie en de
Warmwaterroterij, eveneens te St. Anna-
Parochie. Voor dezen kweekersdag bestond' in
de kringen van vlaskweekers, -bewerkers en
landbouwdeskundigen een groote belangstel
ling en vele bekende namen uit de vlaswereld
waren dan ook vertegenwoordigd.
Een vijftal prae-adviezen waren ingezonden,
n.l. door Mej. Prof. Dr. Tine Tammes, Oud-
hoogleeraar te Groningen, een verhandeling
over „De erfelijkheid van de blöemkleur bij
het vlas"; door den bekenden kweeker P. J.
Hylkema van Mensingewier over „Vlasver-
edeling"; door den Rijkslar.dbouweonsulent
voor de Vezelgewassen, Ir. L. J. A. de Jonge
van Wageningen, over „De beteekenis van het
vezelor.derzoek voor den Vlaskweeker"; door
Ir: A. C. Leendertz van de afd. Proefvelden
van het Centraal Instituut voor Landbouw
kundig onderzoek te Wageningen over „Het
rassenprobleem bij Vlas"; en door den heer A.
Wijffels, bedrijfsleider op de Warmwaterroterij
te St. Anna-Parochie over „Het vlasonderzoek
aan de Warmwaterroterij De Vogel." Voor het
grootste gedeelte werden deze inleidingen des
Donderdagsmiddags in de Harmonie behan
deld, alleen de lezing van den heer Wijffels
werd als toelichting tijdens de excursie op de
Warmwater roterij gehouden. Op deze inlei
dingen hopen wij later terug te komen.
In het openingswoord van den Voorzitter van
den Ned. Kweekersbond, Prof. Dr. J. C. Dorst,
Directeur van het Instituut voor Plantenvfer-
edeling te Wageningen, wees de spreker op de
groote liefde, die de vlaskweeker voor zijn
werk aan deze eeuwenoude kultuurplant moet
bezitten. Vlas is een plant, die je niet weer
los laat, vervolgde hij; de Belgische vlasbe
werkers spraken na een langen zwaren ar
beidsdag in de stoffige braakruimten nog en
kel en alleen over vlas.
S
De vlaskultuur is al zeer oud en dateert reeds
van ver voor onze jaartelling. Tijden van
grooten bloei en van diep verval heeft deze
kuituur gekend en zelfs leek het er de laatste
jaren veel op, dat de plant voor immer, zou
verdwijnen. Maar even taai als de vlasvezel is
de kuituur zelve en thans beleven we, mede
door de oorlogsomstandigheden, weer een pe
riode van grooten bloei.
Voor het kweeken van vlas is nog maar be
trekkelijk weinig aandacht bekteed. Daarom
achtte de Ned. Kweekersbond het zeer ge-
wenscht het vlas eens als onderwerp voor een
kweekersdag te nemen en gezien de groote
medewerking die het bestuur van den Kwee
kersbond bij de organisatie van dezen dag
mocht ondervinden/is de keuze van dit onder
werp wel zeer gelukkig geweest Het verheug
de het bestuur ten zeerste, dat het een vlas-
kenster bij uitnemendheid als Prof. Dr. Tine
Tammes, direct bereid had gevonden, hier een
inleiding te houden en gaarne gaf de voor
zitter haar nu het woord om haar voordracht
naar voren te brengen.
Achter elkaar behandelden nu de verschillen
de sprekers hun prae-adviezen en hoewel de
tijd geen lange gedachtenwisselingen toeliet,
werd van de gelegenheid tot het stellen van
vragen een druk gebruik gemaakt. Vooral de
conclusie's, getrokken door den heer Ir. Leen
dertz in zijn inleiding over de wit-blauwbloei-
kwestie, ontlokte van de zijde van de Friesche
kweekers, die meenden de Concurrent in be
scherming te moeten nemen, 'n warm debat. Wij
hopen later op deze plaats de zeer belangrijke
inleiding stuksgewijze te kunnen afdrukken,
zoodat wij voorloopig met deze aanduiding
kunnen volstaan.
De voorzitter, Prof. Dr. Dorst, besloot dezen
middag met een nabetrachting van het ge
sprokene. „Uit de inleidingen", begon spreker,
„is wel zeer sterk naar voren gekomen van-
welke overwegende beteekenis de rassenkeuze
Is op onze vlaskultuur en industrie. Industrie
en verbouwer stellen beide hun speciale
eischen, waarbij nog de wenschen van de
vlasbewerkers komen. Bovendien is voor Ne
derland de export van zaaizaden van 't groot
ste belang, zoodat wij ook nog met de wen
schen en eischen van de buitenlandsche ver
bouwers rekening moeten houden. Dit maakt
de keuze vaak moeilijk, gezien de groote kli
matologische verschillen in de Europeesche
vlasgebieden onderling. Dit maakt, dat men
niet gemakkelijk kan zeggen: kijk hier is nu
het ras, dat een ieder tevreden zal stellen.
Voor den boer is de vezel- en zaad opbrengst
wel het voornaamste. Voor den bewerker en
vlasfabrikant spelen vezellengte en lintkwali
teit een zeer groote rol.
Over de veredeling nog dit. De oudste verede
ling is die van den Frieschen boer Jensma.
Deze man heeft misschien veel grooter betee
kenis voor de Europeesche vlaskultuur dan wij
nu kunnen beseffen. Juist omdat zijn werk
leidde tot het ontstaan van een landras, vol-
8
Warmwaterroterij „De Vogel" o.a. St. Anna-parochie.
(Foto De Jong)
Mej. Prof. Dr.. Tine Tammes en Ir. D. J. Ade
Jonge bestudeeren de kleurschakeeringen in de
ouderscheidene kruisingen (Foto De Jong)
kome aangepast aan den klimatologische om
standigheden, goed uitgeziekt en aangepast
aan den grondaard.
In 1894 wees de kweeker J. H. Mansholt in
een antwoord op een prijsvraag' op de moge
lijkheid, uit het blauwe importvlas een zuiver
witbloeivlas te selecteeren, maar vooral de
noodzakelijke zaadwisseling bracht in de
praktijk groote moeilijkheden mede.
De eerste veredeling bestond uit het uitzoe-
'ken van de zuivere lijnen, de tweede stap in
de goede richting was de kruisbestuiving,
waarmede in ons land Prof. Dr. Broekema is
begonnen. Dan is tot de veredeling ook te
rekenen de bestrijding van de vlasziekten,
waarop Hylkema ons in zijn inleiding zoo
duidelijk heeft gewezen. Het uitzoeken van
voor roest, triphs,. enz. gevoelige en ongevoe
lige types is van het grootste belang.
De heer de Jonge heeft gewezen op de be
teekenis van het vezelonderzoek. Dit is wel
een heel belangrijk punt bij de vlasveredeling,
waaraan men eerst in dezen tijd eenige aan
dacht is gaan schenken.
Ik wil hier nog aan toevoegen, dat het vlas
een product is, dat vele ups en downs heeft
gevoerd. Toch komt telkens weer de vlasvezel
opnieuw naar voren en dat geeft ons de goede
hoop, dat ook in de toekomst het vlas zich
zal weten te handhaven.
Maar daarvoor zal noodig zijn de nooit af
latende arbeid van den kweeker om steeds
verbetering aan de ons bekende vlasrassen
aan te brengen. Hierbij zal hij gesteund moe
ten worden door de wetenschap en de toege
paste wetenschap en steeds zal hij op hun
steun moeten kunnen rekenen".
Den volgenden morgen om 8 uur stonden alle
deelnemers met bun fietsen aangetreden voor
het Oranjehotel om onder leiding van Prof.
Dr. Dorst op excursie te gaan. Het eerste
bezoek betrof het Concurrentkweekveld te
Engelum. Het was uitgezocht excursie-weer
en in den vroegen morgen bloeiden de vlas
velden prachtig. Op het kweekveld te Enge
lum werden verschillende Concurrentkruisin
gen bezichtigd, ook werd hier veel aan lijnen.
