LANDBOUW EN MAATSCHAPPIJ
en dezen tijd
-Bureau Pacht
Gedachten van Arjaon uut t Peeëland
Onze rechtskundige medewerker zal
voor het geven van rechtskundige
adviezen, voornamelijk Pachtzaken,
zitting houden op het kantoor van
den Nederlandschen Landstand in
Zeeland, Groote Markt 28 te Goes, op
de onderstaande data en tijden:
Dinsdag 18 Augustus a.s. van 9.00
12.30 en van 14.00—17.30 uur.
Woensdag 19 Augustus a.s. van 9.00
12.30 uur en van 14.0017.30 uur.
De aandacht wordt erop gevestigd,
dat de adviezen geheel gratis worden
gegeven.
£3 IJ het lezen van een rede van Oldenbanning
gaan onze gedachten onwillekeurig naar den tijd,
toen Welleman en van Gorsel streden voor den
groei van L. en M. in Zeeland. We hebben beiden
bewonderd in hun onvermoeid streven om de ge
dachte van Jan Smid onder de plattelandsbevol
king weerklank te doen vinden. Ondanks de beste
propaganda wilde L. en M. op Zeeuwsche bodem
niet gedijen, zooals we dit wenschten. De grond
was hier te zwaar. L. en M. was een product
yan het zand. In de Noordelijke en Oostelijke
provinciën had ze geen stikstof noodig. Ze groeide
als kool, maar in de kleiprovinciën ging het niet,
ondanks de beste verzorging. De Zeeuwsche boe
ren hadden geen behoefte aan allerlei, als: de
boer moet zich zijn positie bewust worden en de
verwenschte partijpolitiek, die zooveel vaderland-
sche kracht kapot heeft gemaakt, vaarwel zeg
gen. Het ging hun niet zoo slecht. Ze stonden
stukken boven de stumperds van het zand, die
z.g. op een eigen bedrijfje lang niet het loon
verdienden van den arbeider. Dat al die ploeter
aars geen communist zijn geworden, danken we
aan Jan Smid, die ze daarvan terughield en op
voedde in een andere richting. Hij was het, die
hun bijbracht, dat ook zij recht hadden op een
menschwaardig bestaan. Hij heeft uit den treure
Voorspeld, dat de huidige toestand niet kon blij
ven, dat de gevoerde regeeringspolitiek moest
vastloopen. Hoeveel artikelen zijn niet van zijn
hand verschenen, tot aanmoediging meer cultuur
grond te verkrijgen? Hoe dikwijls heeft hij niet
herinnerd aan '14-'18 en er op gewezen, dat het
nog wel eens oorlog kon worden? Altijd wees hij
op zelfvoorziening, op het funeste systeem van
vrijhandel, industrialisatie, op het groote gevaar
van trusts en wereldconcerns, voor de kleine zelf
standige, zoowel in den middenstand als in den
landbouw.
Dat alles zoo precies is uitgekomen, is wel de
grootste voldoening voor dezen stroeven platte
landsverdediger en een schitterend bewijs voor
zijn helderzienden blik in de toekomst. Zelfs zijn
meest verstokte tegenstanders zullen dit toe
geven, ongeacht dan nog zijn trouwe medestrij
ders van toen, die we nu, helaas, zich zien scharen
aan de verkeerde zijde. En het zijn juist zij, die
we heden niet kunnen verstaan.
Kerels uit één stuk, boeren met koppen. Zij heb
ben toch evenals wij de groeiende macht van het
communisme zien aankomen. Zij walgden daar
van, om van Rusland niet eens te spreken. Ze
waren met ons overtuigd dat er iets moest ge
beuren, dat het niet zoo langer kon. Een land
inwendig zoo verdeeld met zoo'n half millioen
werkeloozen, moest op den duur daaraan ten
gronde gaan. Werkloozen in de steden hadden
meer inkomen dan onze menschen, die den gan-
schen dag werkten. Men zag bij ons werkloozen
onproductieven arbeid verrichten, o.a. aan de
wegen, terwijl aan de andere zijde van de sloot,
op de akkers, het onkruid welig tierde, door ge
brek aan bedrijfskapitaal van vele boeren. Dat
alles moest vastloopen. En dat heeft Jan Smid
voorzien.
0 IJ de propaganda, die we voerden voor L. en
M. vingen we meestal bot bij de beter gesitueer
de collega's. We konden ons dat voor een deel
voorstellen, alleen vergaten ze, dat zelfs in Zee
land, ook een andere categorie leefde, die het
zooveel minder had dan zij. Toen is ons tegen
gevallen, dat zij niet zooveel collegiaal gevoel
konden toonen tegenover bovengenoemde groep.
We meenden dat bijj hun de volgende gedachte
voorzat: „Ons gaat het niet slecht, we hebben
besten grond in een polder met lage lasten, we
krijgen denzelfden prijs voor onze producten, als
die minder gelukkigen, we Kunnen rekenen op
een goeden opbrengst, wie doet ons wat". Toch
was er o.i .nog wel een andere reden: feitelijk
hebben we hun nooit aangezien voor echte ego
ïsten, maar er was iets anders: Men vreesde in
de Z.L.M. de concurrentie van L. en M. Men was
ongerust in een teruggang van het ledental, hoe
wel de Z.L.M. als technische organisatie niets te
maken had met een beweging als L. en M. Altijd
kon men, we zeggen niet direct systematisch,
een tegenwerken van boven af beluisteren. Voor
ons staat vast, dat wanneer er in Zeeland
geen organisatie had bestaan, (men versta ons
goed: we willen hiermee allerminst zeggen, dat
de Z.L.M. er nooit geweest zou moeten zijn),
L. en M. in Zeeland meer gegroeid zou zijn.
Het is eenmaal zoo: als deze of gene zijn veto
heeft uitgesproken tegen een of andere zaak, dan
volgen velen nog blindelings. En dat is een ge
volg van het feit, dat, helaas, nog zoo weinig
boeren er een eigen meening op na houden, of
dat ze voor die meening nog niet durven uit
komen tegenover die of die. En hier geldt ook
weer het woord van Jan Smid: elke boer worde
zich bewust van de plaats, welke hij in de maat
schappij inneemt. Hij dient geen volgeling te zijn
van iemand die hooger staat dan hij. Dat hij
hem respecteert óm groote gaven, meer ontwik
keling, enz. daar is alles voor te zeggen, maar
op politiek terrein dient hij zijn eigen meening te
volgen.
Hun belangen loopen allerminst parallel. Deze
tijd is er op gericht, dat ze vrij zullen zeggen
wat ze willen, zonder aanzien des persoons. Het
aan den leiband loopen van anderen behoeft niet
te worden doorgevoerd.
Uit het bovenstaande kunnen de kleinere boeren
zien, hoe vele groote collega's tegenover L. en
M. stonden. Zooals ze toen stonden tegenover L.
en M. staan ze nu tegenover den Landstand. En
waarom? Enkel en alleen, omdat de wereld nu
niet precies draait, zooals zij het zouden willen.
De Landstand is er nu eenmaal. Wij vragen nu
alleen op welke wijze kunnen de belangen van
den Landbouw en al wat daaraan vast zit, het
best gediend worden? Door afzijdig te blijven
staan, uitgaande van de gedachte: hoe slechter
hoe liever, of onze beste krachten te geven en
Sint Margriet eit der eigen nog a goed
g'ouwe, ee. 't Is wè donker gewist, mar
toch droog. Naedien ebbe men nog wè
nie vee mooi weer g'ad, mar in ieder ge
val, daer is oop. Me zouwe 'n eèleboel
zonne motte kriege, vö d'erten en vö
d'errepels en 't Vlas. Mar over }t weer
ebbe men gelukkig niks te vertellen. Me
motte 't neme, zo as Ons Lieven Eèrtje
3t ons geeft, en me motte vertrouwe, dat
die alles, ök 't weer, ten goeje zd keère.
Wat is dat anders }n goeje maetregel, zeg,
die asse pas gemaekt ebbe, dat van die
slechte boeren. Slechte boeren bin der
twee soorten en wel eèn soort, die 'n goeie
opbriengst ebbe op der bedrief, mar in
den zwarten andel verkoöpe, de tweede
soort bin die boerendie der land nie
goed onderouwe en daerdeur }n slechte
opbriengst kriege.
Mar eèn dienk ebbe ze gemeèn en wel,
dasse alletweèje nie in de boerensaemen-
leving passé. Ze motte der uut en dat zo
gauw meugelek. De wet is ter noe, assem
noe mar streng deurvoere.
Vö diegenen, die op eèn van de twee ge
noemde wegen zitte, is 't meschien }n an-
sporing om te beteren. „Beter ten alve
gekeerd, dan ten eèle gedwaeld". Laet yt je
gezeid weze, die d 't angaet.
Me motte mi zen allen perbeere om ons
Nederlandsche volk an 't eten t'ouden. De
opgave is zwaer, mar, zoals de Directeur-
Generaal in de radio gezeid eitas iedereen
meewerkt, zal. 't gaen.
Ebbe julder a bekeke, waer a je je koöl-
zaed mö zaoje. Vö JZeéland kom't op 8
percent van d'oppervlakte, ee. Mansholt
Hamburger mag der nie verandeld oöre,
è'k gezien. Alleèn die boeren, die 9t van
der eige ebbemugge 't nog zaoje. 't
Schient, dat d'ervaeringen der mee van de
winter niet goed gewist bin. Bie mien is
er van te maken wat er in dezen, oorlogstijd van
te maken is? De eersten kunnen door hun hou
ding den Landstand niet buiten werking stellen.
Deze gaat door, desnoods zonder hen. Mocht er
een of ander gebeuren, wat zij meenen dat anders
of beter kon, dan hebben ze allefen te bedenken,
dat ze zelf daaraan debet zijn. Laat de verstokte
tegenstanders er eens over denken, dat eenmaal
het Nederlandsche volk weer één zal zijn en hoe
vlugger dit plaats vindt hoe beter voor ons
Vaderland.
Tenslotte citeeren we nog Oldenbanning, waar
hij zegt: „Ik meen dat in een tijd als deze, waarin
Land en Volk in nood verkeeren, niemand aan
den kant mag blijven staan. Wie dat doet is een
saboteur".
Wij eindigen met vast te stellen, dat onze tegen
standers niet zoo ver van ons af staan, dan het
wel lijkt.
Bij hun zijn woorden en daden niet gelijk.
Tot onze groote vreugde, ervaren wij dat eiken
dag. W. G.
't ök uitgevroze. Mar der is nog 'n vijand
vor 't koölzaed naest de winter en dat bin
de duuven.
Van de winter zatte der soms eèle kroóen
op. Dat was wat, oor; je kun der toch nie
mi 'n stok achter gaen en 'n geweer è'k
niet meer. 'k A d'onden al afgericht om ze
der af te jaegen, mar onderd meter verder
strieke ze weer neer.
Kon je noe mar 'n vergunning vor 'n buks
kriege. 't Oor oog tied asse in Zeeland es
wat buksvergunningen geve, anders kan
de schaede wel es wat t'erg oöre.
Is ter bie julder op 't bedrief ök 'n jongen
of 'n meisje uit de stad gekomme f
't Wier mien ök gevraegd en natuurlijk è'k
'n jongetje genome.
Ie is van de weke gekomme, 'n jongetje
van U jaer. Das zo es wat anders vor
zo'n vintje, om es 'n weke of drieje op 'n
boerderieje te wezen. Ie kiek z'n oögen
uit, iederen dag ziet ten wat anders, daer
eije zelf pleizier in.
Ajje 't nog nie gedaen eit, geef jen eige
dan trek op an de Landstand. Der bin nog
zo vee jongetjes en meisjes, die a 't zoo
noodig ebbe, om es buuten te wezen.
Dienk toch es an, as 't jen eige kinders
waere. Wat hebbe men 't dan nog goed op
't platteland, ajje zoo'n stadskind oor ver-
telle.
k Kan je niet zégge oe 'n goed werk je
der mee doet.
Der most toch d zoovee meèr naesten-
liefde weze in onze maetschappij.
't Is zoo 'n klein kunstje om 's Zondags
in de kerke te luusteren naer 'n preek
over naestenliefde, maer in de weke naes-
tenliefde bedrieve, daer kom't op an.
Dienk ter mar es goed over.
Tot volgende keer, ee.
ARJAON.
