De groententeelt in Litauen
Groententeelt in 1943
Mogelijkheden voor Nederlandsche kweekers
Uitvoerig rapport van Ir. R. v. d. Veen
VRIJDAG 14 AUGUSTUS DE LANDSTAND
V
Prijzen.
EvENALS in ons land en in Duitschland gelden
ook in Litauen thans vastgestelde maximum pry zen.
Vanzelfsprekend is hierbij van veel beteekenis, of deze
prijzen inderdaad juist zijn, deskundig zijn vastgesteld
en voldoende rekening is gehouden met de Litausche
productiekosten en met den factor „risico", die in
Litauen, vooral in verband met het klimaat, zulk een
groote rol speelt, speciaal bij de vroege groenten uit
bak, kas en vollen grond. De klimatologische invloe
den zijn zoo uiteenloopend in de verschillende jaren,
dat het zeer moeilijk is de productiekosten vast te
stellen. Tengevolge van weersinvloeden is het aan
deze vroege cultures verbonden risico zeer groot. Er
is in Litauen vooral gebrek aan vroege groenten, en
nu wil het mij voorkomen, dat de krachtigste stimu
lans om de groententeelt, vooral de teelt van vroege
groenten, uit te breiden, is gelegen in de richtprijzen.
Het vaststellen van hooge maximumprijzen voor de
groenten, in het bijzonder voor de vroege groenten,
zal blijken het krachtigst mede te werken tot een
uitbreiding en intensiveering van de groententeelt.
Naar mijn meening heeft het voor Litauen zelfs in
het algemeen weinig of geen zin, om voor deze be
trekkelijk kleine hoeveelheid vroege groenten maxi
mum-prijzen vast te stellen. Laat men deze producten,
bak en kasgroenten van Litausche kweekerijen eenvou
dig vrij, te meer, waar het toch zoo bijzonder moeilijk
is, om hier in verband met verrassingen van het klimaat
een juiste richtprijs vast te stellen. Regelt men zich bij
het vaststellen dezer prijzen te veel naar Nederland,
Duitschland of Oost-Pruisen, dan zullen veelal te lage
richtprijzen het gevolg zijn en zal de Litauer zich niet
meer of steeds minder op de teelt van vroege groenten
kunnen toeleggen. Daar we thans leven in een tijd,
waarin voor vele producten maximumprijzen zijn vast
gesteld, wil ik hierop toch even iets dieper ingaan,
in het bijzonder wat de vroege groenten betreft. Ik
herhaal, dat aan de teelt dezer producten hooge en
wisselvallige productiekosten zijn verbonden en dat deze
teelt zich alleen kan handhaven door of de prijzen vrij
te laten of wel hooge prijzen vast te stellen. Vooral
voor de eerste kwaliteit, teneinde aldus ook kwaliteits
verbetering te bereiken. Deze vroege groenten worden
alleen gekocht door die menschen, die het betalen
kunnen. Laten ze het dan ook goed betalen, zoodat de
groentenkweeker, die zulk een zwaar bestaan heeft en
één van de intensiefste en nuttigste producenten in
.Europa is, die per ha. het meeste uit den grond haalt,
tenminste een gewaarborgd bestaan heeft. Thafts is
dit in Litauen nog niet steeds het geval en de groen-
tenkweekers b.v. te Kauen en omgeving zullen mede
door de bijzondere tijdsomstandigheden, hun bedrijf,
wat de teelt van vroege groenten betreft, vrij zeker
niet uitbreiden, doch eerder inkrimpen. Terecht mag
echter worden verwacht, dat de naaste toekomst in
dit opzicht verbetering voor de Lituasche groenten-
kweekers zal brengen. Dat er voor de extensievere
groenten, zooals deze in de gemengde bedrijven in
grootere hoeveelheden in Litauen worden voortgebracht,
richtlijnen worden vastgesteld, hoewel deze natuurlijk
eveneens loonend moeten zijn, is volkomen gerecht
vaardigd. Ten aanzien van de bijzondere omstandig
heden in het voorjaar 1942 voor de vervroegde groen
tenteelt in de omgeving van Kauen vestig ik de aan
dacht op het volgende:
Terwijl het hout, netwelk hier voor de verwarming
der kassen wordt gebruikt, vroeger circa 10 Lit. per
kubieke meter kostte, was dit in den winter van 1941
1942 15 Mark. Bovendien was de" winter dit jaar zeer
lang en streng, zoodat veel meer hout om te stoken
noodig was. De tuinders hadden hooge onkosten voor
transport van paardenmest voor de bakken en brand
hout. Voor de paardehmest moesten de boeren zeer vëel
betalen, zoodat warme bakken in dit jaar zoo goed
als niet opgemaakt konden worden.
Tengevolge van den strengen winter van 1942 en den
oorlog zijn er thans bijzondere omstandigheden, die
niet normaal zijn .Het is echter wenschelijk, dat bij de
vaststelling van maximumprijzen voor groenten daar
mede wordt rekening gehouden.
Waar den kooper de prijzen soms te hoog lijken, is
dat dikwijls het gevolg van de ongunstige weersge
steldheid, waardoor dikwijls een deel van den oogst
verloren gaat, zoodat de groentenkweeker bij prijzen,
die acht maal hooger zijn dan in andere jaren, toch
minder verdient of zelfs geld toelegt.
Langzaam zal het verbruik ,van groenten ook in Litauen
zelf wel stijgen en dit zal de prijzen wellicht ten goede
komen.
Ziekten en onkruid.
Terwijl in het algemeen de bevolking van Litauen gezond
is en het klimaat voor mensch en dier dus toch gunstig
is, is dit ook met de groenten het geval. Bijzonder
heeft het me getroffen, dat in de verwarmde kassen,
die ik bezocht en waarin de onderste trossen der toma
tenplanten reeds waren gezet en in de warme kassen
met komkommers, waaruit de eerste vruchten reeds
geoogst werden, deze tomaten- en komkommerplanten
absoluut gezond waren, zonder dat er ziektenbestrij-
dingsmiddelen zijn toegepast. Zoo zijn ook -de aard
appels, die in Nederland en elders zoo zeer van velerlei
ziekten hebben te lijden, in Litauen vrijwel geheel vrij
van elke ziekte, zoodat Litauen reeds jaren leverancier
is van groote hoeveelheden pootgoed.
Elke Nederlandsche groentenkweeker zal verbaasd
staan over het bijzonder gezond uiterlijk van de toma-
£en- en komkommerplanten zonder dat ziektebestrij
ding is toegepast. De tomaten, komkommers en aard
appels hebben hier geen last van virusziekten. Is wel
licht de zeer strenge vorst in de wintermaanden hier
van de oorzaak?
Te meenen, dat er bij de groenten in het geheel geen
ziekten zouden voorkomen is natuurlijk onjuist, en zoo
heeft men hier ook te kampen met koolvlieg, aard-
vlooien, bladluizen, meeldauw, enz. in de groenten,
evenals diverse ziekten in de vruchtboomen, doch de
belangrijke virusziekten spelen hier tenminste geen rol,
wat voor de groententeelt weer een gunstige factor
beteekent. „Lietukis" zorgt voor de levering van be
strijdingsmiddelen. Ten aanzien van de bewoners heeft
de Litausche regeering gezorgd voor een gezondheids-
wetgeving en in de steden en ook kleinere plaatsen
bevinden zich ziekenhuizen.
EvENALS alle andere bedrijfstakken moet de tuin
bouw zich in het komende voorjaar beperken in het
gebruik van brandstoffen. Onze kolenpositie is moeilijk
en eerst na lang wikken en wegen is het gelukt, voor
den tuinbouw een zekere hoeveelheid brandstoffen be
schikbaar te stellen, vooral voor de productie van de
vroege groenten. Het is van groot belang voor de volks
gemeenschap, dat na de koude, donkere wintermaanden
zoo vroeg als redelijkerwyze mogelyk is weer versche,
jonge groenten verkrygbaar worden gesteld. Om die
groenten te kunnen produceeren moeten de tuinbouw
bedrijven vorstvry worden gehouden.
Het feit echter, dat voor de groentenproductie kolen
worden gegeven brengt de consequentie met zich mede,
dat er voor gezorgd wordt, dat deze brandstoffen
inderdaad zoo doelmatig mogelijk worden aangewend.
Daarom kan bij de distributie van brandstoffen onder
de tuinderijen voor het komende «eizoen niet worden
volstaan met een toewijzing op den grondslag van het
verbruik in het voorgaande jaar. Deze vrij grove maat
staf is nog wel hanteerbaar als men kolen genoeg te
verdeelen heeft, maar als men met een kleiner kwan
tum moet woekeren om er uit te halen wat er in zit,
dan is een fijner meetwerktuig noodig. Vandaar dat in
de regeling van de distributie in vergelijking met ver
leden jaar veranderingen zullen worden aangebracht.
Allereerst zal de bepaling gelden, dat een tuinder voor
het verwarmen van zijn bedrijf een „stookvergunning"
noodig heeft. Aan deze vergunning zijn bepaalde voor
waarden verbonden, welke betrekking hebben op de
juiste bestemming van de verstrekte kolen. De vergun
ning wordt verleend dooi den Rijkstuinbouwconsulent,
als de tuinder een aantal gegevens over zijn teeltplan
voor het volgende jaar 'aan dien ambtenaar heeft op
gegeven. De tuinder zal dit teeltplan moeten opmaken
in de wetenschap dat hem slechts ^en bepaalde hoeveel
heid kolen ter beschikking kan worden gesteld en dat
daarmede allereerst een voorteelt van groenten in alle
kassen en warenhuizen moet worden verwarmd. ,Met
het uitplanten van de tomaten 'en andere hoofdteelten
onder glas mag eerst op 15 Maart a.s. worden begonnen.
De gegevens omtrent het teeltplan zullen worden ver
zameld door de assistenten van den Rijkstuinbouwcon
sulent op een daarvoor vastgesteld formulier. Op basis
van die gegevens wordt de hoeveelheid kolen berekend,
welke de tuinder voor het uitvoeren van zijn teelten
noodig heeft. Is hem deze berekening medegedeeld dan
moet de tuinder op een formulier, dat hy van de brand-
stoffencommissie of het Rijkskolenbureau heeft ont
vangen invullen, welke soorten van kolen hy wenscht
te ontvangen. Dit formulier wordt iftgeleverd bij den
Rijkstuinbouwconsulent, die voor de verzending zal zor
gen. Kort daarna ontvangt de tuinder zijn toewijzing
van het Rijkskolenbureau, als hij grootindustrieverbrui
ker is (verbruik van meer dan 240 ton per jaar) en
van de brandstoffencommissie, als hij behoort tot de
groep kleinindustrieverbruikers (minder dan 240 ton
per jaar).
Aldus luidt in groote trekken de distributieregeling
voor het volgende jaar. Men ziet hieruit, dat zij in
PAG. 6
Aangaande het voorkomen van onkruid kon ik einde
April begin Mei door eigen waarneming nog zeer weinig
vaststellen. Wel spelen ondèr meer, onkruiden, als:
Melde, Herik en Hoefblad hier een groote rol en komt
er op de landerijen in Litauen veel onkruid voor. De
schoffel, één in Nederland zoo by uitstek geschikt werk
tuig ter bestrijding van onkruid is hier nog geheel of
vrijwel geheel onbekend. Van goede bestrijdingsmidde
len, zooals Kainiet tegen Oerik wordt hier verder nog
in het geheel niet of uiterst weinig gebruik gemaakt.
Glas en andere benoodigdheden.
Tengevolge van de oorlogsomstandigheden zijn velerlei
benoodigdheden in het bedrijf, zooals mest, zaad, ge
reedschappen, mede ook in verband met minder trans
portmiddelen, evenals in Nederland, momenteel moei
lijker te krijgen dan in normale tijden. Zoo kon een
glasfabriek in Kauen wegens gebrek aan brandstof
eenigen tijd niet werken, thans weer wel en er kan
dan ook weer glas, benoodigd voor bak en kas, in
diverse maten worden geleverd, terwyl ook de benoo-
digde lijsten voor de ramen als regel nog wel te ver
krijgen zijn. „Lietukis" is het adres tot wie de groenten
kweeker zich wendt voor het verkrijgen van de be-
noodigde gereedschappen. Het bekomen van zaad van
diverse groentensoorten is echter momenteel zeer
moeilijk en een Nederlandsche groentenkweeker zal
goed doen, wat zaad van de voornaamste gewassen
uit Nederland mede te brengen.
Aan het aanbrengen van een goede beschutting om de
tuinderijen kan veel meer aandacht worden geschonken
dan thans het geval is, en ik zou hiervoor willen aan
bevelen elzen aan den omtrek van de groentenkweeke-
rijen te plaatsen. t)e els wil hier in Litauen wel groeien
en in Nederland verkrijgt men met dit weinig eischend
boomgewas als haag goede resultaten. Zooals bekend
geacht mag worden, brengt de els, evenals de vlinder
bloemigen nog stikstof in den grond.
(Wordt vervolgd).
beginsel zeer eenvoudig is; men heeft gelukkig weten
te voorkomen, dat er een papierwinkel van gemaakt
werd. De tuinder heeft er betrekkelijk weinig aan te
doen. Hij krijgt de formulieren thuis en maakt aan de
hand van richtlijnen, welke daarin zijn vermeld, zijn
teeltplan op. De ambtenaar van den Rijkstuinbouwcon
sulent vult de formulieren voor hem in en neemt deze
mee. Als hip de stookvergunning, waarin de voor zijn
bedrijf berekende hoeveelheid kolen is vermeld, ont
vangt, geeft hij op het tweede formulier aan, welke
soorten van brandstoffen hij wenscht te ontvangen.
Wil deze eenvoudige regeling echter vlot kunnen loopen,
dan is de volle medewerking van alle tuinders beslist
vereischt.
Men moet met het opmaken van zijn teeltplan niet
wachten tot de assistent op het bedrijf komt, doch dit
van te voren reeds voor zichzelf uitmaken, zoodat de
formulieren zonder veel omslag vlot kunnen worden
ingevuld. Hoe eerder de assistent met het bezoeken der
bedrijven gereed is, hoe eerder met de toewijzing en de
bevoorrading van de brandstoffen kan worden be
gonnen.
Een tweede belangrijke factor is, dat de tuinder by
het opmaken van zijn teeltplan zich goed bewust is,
wat hij doet. Hy zal met de hem toegekende hoeveelheidl
kolen moeten woekeren; hy zal er uit moeten halen, wat
er in zit, maar hij zal zich tevens duidelijk voor oogen
moeten stellen, dat van een aanvulling van de toegewe
zen hoeveelheid niets zal kunnen komen. Met de een
maal toegewezen hoeveelheid moet hij zien rond te
komen, zoodat 't zijn belang is zoo oordeelkundig moge-
lijk te stoken en de beschikbaar gestelde kolen zoo nauw
keurig mogelijk over de teelten te verdeelen. Dat is niet
eenvoudig, want hij zal er steeds weer telkens een streep
door zijn rekening kunnen halen. In de toelichting op
het aanvraag-formulier worden hem overigens in dit
opzicht nog verschillende aanwijzingen gegeven.
Vervolgens kan de tuinder aan het welslagen van de
distributie medewerken doorniet te vlug in de
penhouder te klimmen of naar de telefoon te grijpen
om aan den een of anderen ambtenaar mede te deelen,
dat de grootte van de toewijzing zoo erg is tegenge
vallen of iets dergelijks. De instanties, die bij deze
zaak betrokken zijn weten heusch wel, dat het voor
den tuinder niet meevalt om met weinig kolen rond te
komen, maar waar niet méér is kan zij niet méér geven.
Men kan er staat op maken, dat op dergelyke algemee-
ne klachten niet zal worden geantwoord. Ook het papier
is schaarsch. Klachten over gemaakte fouten en soort
gelijke onderwerpen zullen nauwgezet onderzocht wor
den, maar als zij onjuist worden bevonden, wordt er
niet op geantwoord. Is de klacht juist, dan wordt de
fout verbeterd en krijgt men daarvan bericht.
Wij hebben vernomen, dat de formulieren dezer dagen
aan de tuinders zullen worden toegezonden en de
assistenten van de Rijkstuinbouwconsulenten onmiddel
lijk daarna met het bezoeken van de bedrijven zullen
beginnen»
Afdeeling Tuinbouw,
Hoofdafdeeling n, Ned ,Landstand.
