Rabarber
Het trekken van
VRIJDAG 28 AUGUSTUS
DE LANDSTAND
PAG. 10
haar vroegte doorgaans een goeden prijs kunnen
maken. De electriciteit kan ook van beteekenis wor
den bij de cultuur van Chineesche kool of snijmoes,
die, vroeg in het voorjaar gekweekt, een belangrijke
groente kunnen worden ter aanvulling van het vita
mine-C tekort, dat zich in de maanden Februari, Maart
en April doet gevoelen.
Zoowel voor jong. zaaigoed, als voor stekken van pot-,
planten en houtige genassen, kan electrische bakver-
warming van beteekenis worden. Maar ook bodemver
warming op open terreinen kan bij intensieve cultu
res van economisch belang zijn. In Zweden en Noor-
zwegen gebruikt men electrische verwarming voor volle-
gronds-bedden met augurken. Hier te lande heeft
men electrische kabels ter verwarming van bollenvel
den, m.n. te Heemstede. Daarbij kan aansluiten elec
trische grondverwarming bij de cultuur van de uien-
variëteiten, die hier niet tot vollen wasdom kunnen
komen en daarom uit het Zuiden worden ^aangevoerd,
en voor het kweeken van vroege uienrassen, waarbij
dan de selectie-arbeid gericht moet zijn op het vin
den van een nietschietend ras, een kortedags-ui, die
in het voorjaar als zet-ui uitgepoot, in den zomer
klaar komt zonder tot de vorming van een bloem-
ocheut over te gaan. Verder wordt electrische stroom
gebruikt bij het verwarmen van grond, die gesterili
seerd moet worden. Allerlei zeiktekiemen, nematoden,
slijmdiertjes en schimmels sterven af bij een tempera
tuur, waarbij de nuttige grondbacteriën nog in leven
blijven. Langs electrischen weg kan precies de juiste
temperatuur worden gedoseerd. Deze grondsterilisatie
heeft nog het voordeel, dat voedende bestanddeelen
uit hun verbindingen vrij komen en dus den planten
ter beschikking staan.
De zoogenaamde electrocultuur, waarbij de electri-
sche stroom werkt als groeibevorderende prikkel,
heeft ondanks veel naarstig onderzoek, nog geen goede
wetenschappelijke basis verkregen. Er is veel geëxpe
rimenteerd op dit gebied, maar resultaten zrjn er nau
welijks bereikt. Thans schijnt een Russische geleerde
er in geslaagd te zijn met behulp van electrische
stroomprikkels stekmateriaal tot sneller beworteling
te brengen. Wellicht ligt ook hier nog een belangrijk
veld van toepassing der electriciteit. De kans lijkt ons
echter niet groot, gezien de vele voorbarige conclu-
Een zuinige teelt.
O NZE" tuinders zitten dezer dagen allerwegen over
hun paperassen gebogen voor dè optelling van hun
teeltplan 1943. Van de keuze hunne'r voorgewassen
hangt de kolentoewijzing af en met die toewijzing moet
hij woekeren om in het komende voorjaar zooveel mo
gelijk voedsel voort te brengen.
Ons inziens mag hij daarbij ook de rabarber niet ver
geten. Voor het trekken van een vroeg product is
betrekkelijk weinig warmte noodig en rabarber-gérech-
ten schijnen nog al gezond te zijn, en zijn in ieder ge
val zeer in trek. In Maart van dit jaar bracht de
Paragon per kg. tot 43 cent op en in Mei nog altijd
7 cent per kg. Daaruit volgt, dat een vroege teelt
niet onvoordeelig behoeft te zijn. Moeilijk is het gewas
niet. Het stelt maar heel bescheiden eischen en wordt
in ons land dan ook doorgaans eehigszins stiefmoeder
lijk behandeld.,We duwen de pollen onder een tablet
met er voor langs een paar planken, zoodat de grond
niet kan wegzakken, gieten er een plens water over
heen en wachten tot de stengels groot genoeg zijn om
er geld voor te maken. En toch zou er niet wat meer
aandacht een uitstekende cultuur van te maken zijn.
In het buitenland zijn er groote bedrijven, waar men
zich op het forceeren van rabarber heeft gespeciali
seerd en daar gaat de zaak in het groot. Men heeft
dan een duizend vierk. meter eenjarige moederplanten,
een duizend vierkante meter tweejarige en een dui
zend vk. M. 3-jarige moederplanten. Van de 3-jarige
planten wordt ieder jaar de noodige „Nachsehub"
geteeld. Men krijgt aldus, naast de moederplanten,
een 6000 M2 éénjarige, 6000 M2 tweejarige en 6000 M2
driejarige planten. Zij brengen alle de normald1 volle-
grondsoogsten op; alleen de driejarige worden na Juni
met rust gelaten. Men geeft dan rijkelijk mest: per are
400 kg. stalmest en 5 kg, superfosfaat, b.v. Liever
geen stikstof in dat jaar, omdat de groei snel moet
kunnen eindigen. Want die driejarige pollen worden
ih het najaar gestoken en in de rabarberschuren ge
bracht. Van de kerstdagen af zijn deze bedrijven in
staat om mooie, goedgekleurde stelen at te leveren.
Voor het trekken van 6000 M2 rabarber-aanplant heeft
men ongeveer 480 M2- trekruimte noodig, tenzij men
de planten in drie ploegen binnenhaalt; dan is 160 M2
al voldoende. De afgedragen planten worden in deze
speciale rabarber-bedr^jven weggeworpenmen laat ze
composteeren door ze op een hoop te zetten met
sies en het groote aantal negatieve resultaten, dat
de onderzoekers op dit terrein tot dusver hebben ver
kregen.
De electrische verlichting zal echter steeds grooter
opgang maken in den tuinbouw en in het bijzonder in
de groenteteelt. In de eerste plaats is het met een
betrekkelijk zwakke gloeilamp al mogelijk den planten
een photoperiodischen prikkel te geven, d. w. z. door
verlenging van-de dagelijksche belichtingsperiode haar
ontwikkeling van zaad tot vruchtendragende plant te
verkorten. Hierdoor ontstaat in kassen de mogelijk
heid van een snelle voor-cultuur, onafhankelijk van
het jaargetij. Met Neon-belichting kan dan gezorgd
worden voo£ een langere assimilatieperiode ter bevor
dering van den groei en de vorming van reserve-voed-
'sel. Groei en ontwikkeling gaan hier hand in hand,
maar zijn niet gelijk: groei beteekent toeneming van
lengte of dikte, ontwikkeling, het op elkaar volgen
van de verschillende stadia, waarin de plant verkeert,
van zaad, tot kiemplant, en van kiemplant en groeien
de -plant yia het bloelstadium tot rijpheid en vrucht.
De Neon-belichting wordt reeds nu practisch gebruikt
bij het kweeken van vroege komkommers, tomaten en
aardbeien, alsmede bij de cultuur van potplanten. De
Nederlandsche tuinbouw klaagde in zrjn vakbladen over
het ontbreken van perspectieven voor den export naar
Groot Europa en wees op het gevaar, dat de landen
van Zuid-Europa ons zouden overvleugelen. Daarbij
werd vergeten, dat de weg-vooruit over nog sterker
intensiveering van den tuinbouw loopt, d.w.z. over een
tuinbouw, waarin de electriciteit een steeds grooter
rol speelt. Dat daartoe 'de stroomtarieven dienen te
worden verlaagd is een zaak van secundair belang,
aangezien hier groote nationale belangen op het spel
staan. Hoofdzaak is, dat wij als tuin bouwland vooraan
blijven staan en dat wij alle krachten inspannen om
onzen oorsprong boven d!e landen van Zuid-Europa en
mogelijke andere concurrenten te behouden. Voor zoo
ver de omstandigheden het op het oogenblik niet toe
laten ons in de gew'enschte richting te ontwikkelen,
behoeft dit toch slechts een trjdelgk uitstel te zijn.
Als sterk geïntensiveerd tuinbouwgebied zal er echter
stellig plaats voor ons zijn in het nieuwe Europa,
waarvan op het oogenblik de fundamenten worden ge
legd. G. D. L. M.
rijkelijk kalk er tusschen. Het volgende jaar wordt de
volgende jaargang opgenomen en getrokken, zoodat
men steeds zware driejarige planten voor deze vroege
teelt gebruikt. Nu is rabarber voor ons land niet van
zoo geweldige beteekenis. Er gaat echter een belang
rijk deel naar het buitenland, terwijl er veel door de
conserven-industrieën -wordt verwerkt. Het heeft daarom
zin eens na te gaan, wat voor ons d^ beste methodé is.
Het steken der pollen.
We gebruiken voor den trek natuurlijk stevige,
driejarige planten, die na Juni niet meer zijn geplukt.
De variëteit is van groot belang. Dunstelige soorten
brengen 20 tot 25 pCt. minder op: bovendien zijn,
roodstelige variëteiten meer- in trek dan de groene.
De Paragon brengt het meest op, maar Daw's Cham
pion levert dikke roode stelen en is nog al vroeg.
Lang niet iedere variëteit laat zich even goed trekken.
Een verschil van twee drie weken is geen zeldzaam
heid. Voor zoover ons bekend, zijn er evenwel nog
weinig vergelijkende proeven genomen^"en heeft men
evenmin nog wetenschappelijk nagegaan, hoe de in
vloed van licht en duisternis is op de kleur en den
krachtigen groei der verschillende variëteiten. Wij
weten nog hoegenaamd niets af vap de groeibevorde
rende werking van de lage temperaturen vóór den
Jbroei, waarvan menige practische tuinder toch wel
eenig idee heeft. Men hoort tenminste steeds den raad
om de flink diep uitgestoken planten nog een tijd
buiten te laten liggen, blootgesteld aan de koude.
Goed doorvroren planten zouden* n.l. eerder met de
ontwikkeling van de 'bladstelen beginnen. Te vroeg
gestoken planten zijn echter in het nadeel. Als regel
geldt, dat men begin November zoo voorzichtig mo
gelijk steekt om de wortels niet te beschadigen en ze
dan bij elkaar legt, bij scherpe oostenwinden toegê-,
dekt, ter voorkoming van het uitdrogen. Zit er begin
November bij gunstig weer nog groei in, dan kan men
beter nog even wachten.
De trekruimte van de rabarber.
Vanaf December kan met het binnenhalen der pollen
worden begonnen. Wij in ons land beginnen doorgaans
een maand later. Op bovèngenoemde buitenlandsche
'bedrijven heeft men speciale rabarberschuren, donkere
ruimten met twee openslaande deuren, waarin men
met een wagen vol rabarberplanten tegelijk naar bin
nen kan rijden. Met warmwaterbuizen wordt de tem
peratuur hier op peil gehouden, terwijl een isoleerende
laag het warmteverlies tot een minimum beperkt. In
Duitschland raadt men aan de rabarberkassen te be
dekken met een laag riet. Ook de staande kanten
worden daarmee geïsoleerd. Met behulp van boonen-
staken houdt men het riet op zijn plaats. Inplaats
van centrale verwarming kan men natuurlijk ook
kachelwarmte gebruiken. Wa^r hout of turf beschik
baar is, komt dat doorgaans voordeeliger uit.
Nu worden de pollen daarin mannetje aan mannetje
uitgezet. Men steekt eerst een laag grond weg van
ca. 20 cm diep, plant er de rabarber ln uit en dekt
deze met een laagje grond toe, tot de kronen er goed
onder staan en ook tusschen de wortels, weer wat aarde
zit. Daarna wordt behoorlijk gespoten. Water is een
der eerste behoeften van de trekrabarber. Droog ge
trokken planten leveren korte vezelige stelen. Door
gaans legt men in zoo'n kas viei* bedden aan, elk twee
meter breed. De planten- kunnen dan beter worden
overzien en behandeld.
In de stookkas wordt de rabarber op soortgelijke
wijze uitgeplant en geeft dan ook goede resultaten.
Maar het is zonde van de ruimte, omdat de rabarber
het af kan zonder licht en zich in het duister zelfs
nog beter op haar gemak voelt. In het halfduister
zouden de stengels sneller groeien èn gauwer oogst-
baar zijn; bovendien zou de kleur in het donker beter
worden. Bij de oude soort Champagne is echter het
omgekeerde het geval. Verdere experimenten zijn
dus noodzakelijk. Ook bij te veel water gaat de kleur
lijden. Overdrijving schaadt ook hier.
In de koude kas worden de planten uitgezet, gelijk
in de warme kas. Ze komen hierin natuurlijk minder
gauw klaar. Tijdens een vorstperiode kan men wat
stroo over de pollen leggen. Dat scheelt nog weer
wat: ze zullen dan een week eerder uitloopen. De
optimale temperaturen voor den rabarberbroei zijn in
de eerste week 5 tot 7 gr. C., in de tweede week
10 gr. C. en daarna geleidelijk meer tot 15 gr. C. is
bereikt. Meer dan 16 gr. zou de vastheid en de kleur
der stelen schaden. Met een gemiddelde van 12 tot
14 gr. blijft mttn aan den veiligèn kant. In een koude
kas zal de ontwikkeling minder snel gaan en het
verdient daarom overweging de planten hier wat
meer ruimte te geven, b.v. een afstand vhn 60 x 30
cm. De stelen Worden dan dikker en de planten raken
minder uitgeput, vooral als we niet slechts inkuilen,
maar de pollen uitplanten, zooals we dat buiten
doen.
Als deze planten, die tijdens de vervroeging nog
betrekkelijk normaal hebben kunnen assimileeren, weer
een zomer hebben buiten gestaan, kunnen zij weer
voldoende op krachten zijn gekomen voor een nieuwe
vervroeging. In den kouden bak worden de planten
reeds in het najaar uitgezet. De grond moet behoorlijk
doorlatend zijn; het water mag er niet in stagneeren.
Tijdens de vorst strooien we er wat ruige mest over
heen en eind Februari komt het glas er op; de bakken
worden dan in den broeimest gepakt. Dat is dus bij
de huidige schaarschte aan broeimest niet zoo .een
voudig.
Zelfs in de stookruimte, in het ketelhuis, kan men
rabarber trekken, mits de grond maar voldoende voch
tig wqrdt gehouden en de aarde behoorlijk tusschen
de wortels wordt gepakt. Zoo kan men zelfs een
anders volkomen onproductieve ruimte nog voor deze
teelt benutten. Dat er geen licht is, komt er voor
rabarber minder op aan.
In Duitschland worden de' te velde staande planten
wel eens overkapt met een mobiel bouwsel van plan
ken en riet, dat met een salamandertje wordt ver
warmd. TuSschen de vaststaande planken worden dan
losse planten ingeschoven, die na den broei weer
worden opgeruimd; zij worden eenvoudig op den
grond geplaatst. Er zit wat in, in deze methode, het
bezwaar is echter het veel te groote warmteverlies.
Behandeling na dep broei.
Op de groote buitenlandsche bedrijven worden* zoo
als gezegd, de afgewerkte planten eenvoudig opge
ruimd. Maar in het klein kan het wenschelijk zijn om
wat zuiniger met de planten om te gaan. Dan kunnen
de pollen na den broei, van midden tot eind April
dus, buiten worden uitgeplant, liefst op een wat be
schutte plek. Planten, die door het forceeren wat ge
leden hebben, laat men zoo een paar jaar ongemoeid*
Men .trekt er hoogstens in het voorjaar nog wat stelen
af, maar laat ze na Juni met rust. Behoorlijk gemest
en van bloemstengels ontdaan zullen deze planten dan
aan het eind van dat tweede jaar weer klaar zijn
voor den broei.
Voor den veredelaar, is het interessant te weten, dat
men een goede dertig jaar geleden plotseling warm
liep voor een soort Winter-rabarber, die slechts in
den zomer een korte rustperiode had en 's winters
doorgroeide. De plant wa3 natuurlijk voor ons klimaat
minder g:eschikt, maar we mogen verwachten, dat uit
kruisingen tusschen deze Burbanks Crimson Winter
Rabarber en oude beproefde soorten, zooals Paragon
en Queen Victoria, variëteiten zullen ontstaan met
veel gunstiger broei-kwaliteiten dan de thans bekende.
Ook met het rabarbersortiment zijn we dus nog niet
aan het einde van de mogelijkheden.
G. D. LUTKE MEUER.
