Economische cursussen voor de
Landjeugd
Vonkjes
13 NOVEMBER 1942
DE LANDSTAND
PAG. 4
echter de schoone overlevering, dat Maria bij haar
Hemelvaart haar sluier verloor. De wind speelde met
het ragfijne weefsel, speelde echter te ruw en te wild,
zoodat het geheel in rafels scheurde. Zelfs deze rafels
werden nog meer uit elkaargeplozen en werden ten
slotte tot het fijne rag, dat de menschen als herfst
draden kenden en als van boven komend in de lucht
zweefden.
Zoo verbond het volksgeloof zijn godsdienst met iets,
dat het onbegrijpelijk vond. Hetzelfde was het geval
bij de Franschen, die de draden verbonden met den
heilige St. Martin; in Holland den heiligen Martinus
of St. Maarten. In het Fransch heeten de herfstdraden
dan ook ,,fils de St. "Martin" of „fils de la Vierge".
Zooals bekend is, scheurde deze heilige eens zijn man
tel in tweeën, om de eene helft een bedelaar ter dek
king te geven, de andere helft te behouden. De rafels,
ontstaan door het scheuren, werden meegenomen door
den wind en zweefden later als herfstdraden door de
lucht, om sommige menschen er aan te herinneren, dat
het beter is liefdadig dan gierig te zijn.
Mooi is ook de legende van een meisje, dat gedoemd
is eeuwig te spinnen, zonder dat ze ooit vordert, omdat
de wind de draden stuk scheurt en over de velden
blaast. Dit meisje bad Maria haar een hemd te laten
weven, waarin haar broer, die in den oorlog had te
Y OEN voor ongeveer een tiental jaren de boeren
bonden in de verschillende provinciën zich onder lei
ding van Oldenbanning en Ter Haar aaneensloten tot
de landelijke organisatie „Landbouw en maatschappij"
ontstond vooral bij de jongeren een sterke drang naar
meer inzicht in de maatschappelijke vraagstukken.
Deze dorst naar -kennis gaf den stoot tot de oprich
ting van economische cursussen in verschillende cen
traal gelegen plaatsen. En de oudleerlingen van deze
economische cursussen namen later bijna overal een
leidende plaats in bij de agrarische jongerenbeweging.
Zóó is overal voortgebouwd op den grondslag, welke
door deze economische cursussen werd gelegd. Met
één moeilijkheid hebben we echter voortdurend geze
ten; we beschikten niet over een voldoend aantal leer
jaren.
Eerst werden deze cursussen gegeven door den heer
Werjer, en later door den heer Kok, terwijl nog later
de heer Boerma een tijdlang de leiding op zich heeft
genomen van eenige centrale kadercursussen.
Het gevolg van het tekort aan leeraren is echter ge
weest, dat buiten Drenthe alleen op enkele plaatsen
in de provinciën Groningen en Overijssel cursussen
konden worden gegeven. (In Noord-Holland werd door
een tweetal andere docenten een aantal voordrachten
gegeven)
En mede doordat belangrijke gebieden verstoken ble
ven van economische cursussen is daardoor de jonge
renorganisatie zelf sterk achtergebleven en kwam er
vaak veel te weinig van een goede kadervorming,
zoodat de' daar opgerichte afdeelingen geen voldoende
fundament vonden, en later al te gemakkelijk afbrok
kelden.
Uit de provinciën Groningen en Overijssel is thans
vooral de aandrang sterk, om cursussen in economie
te geven. Zuivere economische cursussen zijn het niet,
en zijn het nooit geweest: steeds werden belangrijke
vraagstukken op maatschappelijk of landbouw-econo-
misch terrein mêer algemeen behandeld. En dan ge
zien van zuiver agrarisch, volksch standpunt
Naar cursussen in dien geest gaat de behoefte uit,
dochdaardoor is het óók noodzakelijk, dat de docent
zelf volbloed agrariër is.
Een docent in economie aan de R.H.B.S. of een andere
stedelijke onderwijsinrichting is daardoor voor deze
lessen vaak heelemaal ongeschikt, ook al zou zoo
iemand genoegen willen nemen met de zeer kleine ver
goeding welke wij kunnen aanbieden.
En toch hebben we hulp zoo bitter noodig. Een goede
landbouwonderwijzer of een hoofd van een lagere school
op een dorp, die het platteland en de boerenbevolking
juist aanvoelt, en die zich goed in de economische
en algemeen maatschappelijke vraagstukken wil in
werken, zou ons kunnen helpen.
Wij moeten daarom allereerst trachten, goede krach
ten in te schakelen, en daarvoor vragen we medewer
king van onze jongeren. Het is zeer goed mogelijk, dat
hier of daar nog iemand aanwezig is, die zich tot een
goede kracht kan ontwikkelen, doch dat wij zoo
iemand niet kennen. Dat onze leden ons dan attent
maken op deze personen!
Er is de laatste maanden wel eens gezegd en gedacht,
dat de cursussen in economie hun beteekenis zouden
hebben verloren, sedert het stelsel van vrije economie
overal plaats maakt voor dat der geleide economie.
Deze meening is echter onjuist.
Dit blijkt vanzelf, als we iets nader ingaan op dat-
trekken, onkwetsbaar was. Maria stond dit toe, doch
het meisje gaf dat hemd niet aan haar broer, doch
aan haar geliefde, die haar broer, daar hij zelf onkwets
baar was, in een tweegevecht doodde. Als straf daar
voor was zij gedoemd eeuwig te spinnen.
Herinneren aan het oude gelóóf van dwergen doet de
overlevering, die zegt, dat de vrouwtjes van deze wezens
de herfstdraden in den herfst weven..
Steeds weer valt het op, dat in overleveringen zoo
vaak het spinnewiel een rol speelt. Eigenlijk ligt dit
voor de hand. Hoe groot dé fantasie ook is, steeds
weer is er een dosis realiteit in de overleveringen ge
legen. En vaak worden voorwerpen vopr het dage-
lijksch gebruik of die, welke een groote rol in het
dagelijksch leven vervullen, midden in zoo'n brok fan
tasie geplaatst. Zoo *m de volgende legende, waarin
verteld wordt van eefl meisje, dat in plaats van spin
nen ging dansen en ondanks de waarschuwingen en
vermaningen van haar moeder niet thuis wilde komen,
om achter het spinnewiel plaats te nemen. Op de vér-
wensching van de moeder: „Ik wou, dat je op de maan
zat te spinnen" gebeurde het, dat het meisje werke
lijk daarheen verdween, om daar eeuwig te spinnen.
De draden, die naar beneden vallen zijn de herfstdra
den, gelijk dan de volksfantasie wil.
W. J. EELSSEMA
gene, wat tot nog toe op onze economische cursussen
werd onderwezen. Steeds begon dit met een overzicht
der economische ontwikkeling, zooals die in deze stre
ken heeft plaats gevonden.
Achtereenvolgens kwamen aan de beurt:
de kleine boerenhuishouding;
de vroonhoeve;
stad en ommeland;
de centrale staat;
en de tijd na de Fransche revolutie.
Daarbij werd nagegaan, in hoeverre de hierboven ge
noemde economische eenheden zelfgenoegzaam waren
en konden zijn. En tevens, hoe b.v. de vroonhoeve als
economische eenheid in Drenthe, Groningen en Fries
land veel minder- tot ontwikkeling kon komen dan in
Frankische landen het geval is geweest.
Zoo vlocht zich door de les in economie als het ware
reeds de grondslag voor de latere cursussen in heem
kunde.
En tevens leerde dit overzicht, dat elke tijd zijn vorm
en organisatie vraagt; en dat het oude zoodra het
niet meer bruikbaar is wordt overkoepeld door de
nieuwe organisatie, die het waardevolle der oudere
instellingen in zich opneemt.
Dat historisch overzicht had en heeft recht op een
goede bespreking, omdat het leerzaam is en interes
sant, en omdat het ons vrij maakt van vooroordeelen
en ongezond conservatisme.
Het oude, dat goed is, moet bewaard blijven, moet
worden geconserveerd,- wie dat doet beoefent gezond
conservatisme.
Het oude, dat zijn tijd heeft gehad, moet plaats maken
voor het nieuwe, doch door dit aan het oude te toet
sen, wordt bevorderd, dat de goede elementen uit het
oude hun plaats vinden in het nieuwe.
En na het historisch overzicht kwamen de verschil
lende economische onderwerpen aan de orde, zooals:
Waarde en ruil.
De organisatie der productie.
Iets over geld en ruil.
De internationale handel.
De verdeeling van het maatschappelijk inkomen.
De arbeiders bij de productie.
Overheidsexploitatie en belastingen en belastingstelsels.
Wie dit rijtje onderwerpen de revue laat passeeren,
zal inzien dat er geen enkel bij is, dat nu als ver
ouderd mag worden beschouwd. Alleen de omlijsting,
de instelling, kan iets anders zijn, doch wij als agra
rische beweging hebben ons altijd gesteld op het stand
punt, dat een werkelijk vrije economie een onding was.
Immers deze zou er toe leiden, dat onze boeren met
hun broodgraan en hun suiker, hun vee en hun vleesch
en nog zooveel andere producten zouden moeten con-
curreeren tegen de wijde maagdelijke gebieden in
Noord-Amerika, de prairiën en steppengebieden in
Zuid-Amerika en de koelies in tropisch Azië. Geen
enkele groep in Nederland of eenig ander land wenschte
dit soort vrije concurrentie voor zich zelf, doch een
tijdlang was er in de steden een sterke belangengroep
van ondernemers en grootstedelijke arbeiders, die der
gelijke concurrentie voor den boerenstand als normaal
beschouwden.
Thans hebben we daarmede afgedaan: de marktorde
ning neemt de plaats in van de vroegere vrije prijs
vorming, doch wie beide in hun wezen beschouwt, zal
tot de conclusie komen, dat de marktordening de
goede elementen uit de vrije prijsvorming behoort
te omvatten en de nadeelen daarvan buiten sluit.
Bij de organisatie der productie komen de waarde en
beteekenis van arbeid en arbeidsdeeling ter sprake,
alsmede het bedrijf, de bedrijfsgrootte en de functiën,
welke natuur (grond) en kapitaal bij de productie
spelen.
De bespreking van geld en geldswaarde en geldstel
sel vormen steeds een moeilijk onderwerp, doch thans
evengoed als voorheen- is een bespreking noodig,
waarbij naar voren komt dat de garantie, welke ach
ter de geldswaarde staat, beter door den staat kan
wordten gegeven, 'dan door het goud gevormd, en dat
de bezwaren van staatsgeld, welke zich bij den inter
nationalen handel voordoen, zeer wel te ondervangen
zijn.
En de behandeling van de indexcijfers "voor het meten
van het prijsniveau, zoowel als een bespreking over
het bankwezen en het optreden van crises, zooals die
tot nog toe periodiek optraden, blijft voor ons kader
wel is~ waar zware, maar toch noodzakelijke geeste
lijke kost.
Dat internationale handel en de methode, volgens welke
deze het best aan de behoeften beantwoordt, zoowel
als vraagstukken betreffende kapitaalrente en pacht
voor onze jonge agrariërs behandeling en toelichting
vragen, ook dat is zonder meer duidelijk.
Wij willen het hierbij laten.
We meenen, dat onze jonge menschen na het voor
gaande zich nog sterker dan te voren b.ewust zullen
zijn, dat de „economische cursussen", zooals wij die
reeds hebben gegeven, ook thans nog ten zeerste noo
dig zijn.
Maar in deze behoefte zullen we alleen voldoende kun
nen voorzien, als we m$er medewerking krijgen, dan
tot nog toe het geval is geweest.
Aldus de heer L. Weijer in een opstel in het kader
blad van de afd. Landjeugd „De Boerenjeugdleider"
van November 1941. Dat het geschrevene nog niets aan
waarde heeft verloren, zal ieder na lezing duidelijk
zijn geworden, evenals het feit, dat ook de economi
sche cursussen nog van evenveel waarde zijn als voor
heen. Daarom heeft de afd. Landjeugd dan ook weer
voorbereidingen getroffen voor een aantal van deze
cursussen. Nadere bijzonderheden volgen hierover later.
Stalmest is vooral nu een zeer waardevol artikel. Een
doelmatige bewaring werkt gunstig op de kwaliteit.
De zorgen, besteed aan een »;oede inrichting der mest
vaalt en een oordeelkundige stapeling der mest worden
dubbel vergoed.
Ga uw gierkelder controleeren op luchtdichte afsluiting.
Goed bewaarde gier kan 0,5 pCt. stikstof bevatten, slecht
bewaarde nog niet de helft.
Uit een kelder van 50 m1* kan door slechte afsluiting
wel meer dan 150 kg. zuivere stikstof vervluchtigen.
Bedenk, dat deze hoeveelheid gelijk staat met b.v. 15
balen kalksalpeter.
Nu de staltijd- weer aanbreekt zorge men voor een ge
regelde huidverpleging der dieren.
Dus borstelen, bestrijding van ongedierte, schurft, enz.
Controle van de klauwen is ook noodzakelijk.
Houdt de stallen schoon en laat zon en frissche lucht
binnen kunnen treden.
Wat aan de melk door onhygiënisch melken bedorven
is, is niet met de zeef goed te maken.
De schijnbare verbetering door zeven heeft geen invloed
op de bacteriologische gesteldheid van de melk en het is
juist deze bacteriologische gesteldheid, die de kwaliteit
der melk bepaalt.
Bij een onhygiënische stalinrichting staat een goede melk-
winning voor onoverkomelijke bezwaren.
Gesneden bieten of wortels zijn een goed paardenvoer.
Men voedere deze gemengd met wat stroohaksel of kaf.
De rundertuberculose veroorzaakt jaarlijks veel schade.
Tevens is zij een bedreiging voor de volksgezondheid.
Ieder streve dus naar een t.b.c.-'vryen stal.
Gebruikt voor uw heele bedrijf, zoo mogelijk, enkel goed
gekeurd, goed geschoond en ontsmet zaaizaad en poot-
goed van de meest productieve rassen.
Baat uw paard niet in natte mest of urine staan in den
stal. Dit maakt de hoeven week en brokkelig en ontste
kingen in de straalgroeven kunnen ontstaan.
Houdt de hoeven schoon en ga ze geregeld wasschen en
invetten.
Zorgt voor oordeelkundig aangelegd hoefbeslag. Zoo kun
nen voetgebreken worden voorkomen en de gebruikswaarde
van uw paard wordt hooger en duurzamer.
Zeven koeien op vol rantsoen geven meer melk dan tien,
die maar schraaltjes gevoerd kunnen worden.
Uien te leveren vóór half December bewaart men het best
in de ren; die na half December geleverd moeten worden,
beware men aan den hoop.
