Beelden uit Oost land
ACHT MILLIARD
Bij den dood van Prof. Dr. Adolf Mayer
VRIJDAG 15 JANUARI 19*3
DE LANDSTAND
PAG. 4
m
„Hel ongetemde land" en het
dagboek van boer De Waard
I n ,De Waag" van 8 Jan jl. schrijft Dr. W. Goed-
huys. een der eerste Nederlandsche journalisten, die
de mogelijkheid kreeg, een tocht door de Oekraïne
te maken, over de ervaringen, die hij tijdens'zijn reis
heeft opgedaan En het opschrift boven zijn artikei
waarin hij op zeer suggestieve wijze tracht ons.
overgecultiveerde Nederlanders, zoo aan kleine afstan
den. nette vakjes en precies afgemeten* oppervlakten
gewend de eindelooze uitgestrektheden van het Rus
sische steppenland voor de oo£en te plaatsen vat
direct ook al zijn ervaringen en indrukken samen: Het
ongetemd'1 land
En met dit ongetemde bedoelt Dr. Goedhuys niet in
de eerste plaats het ontbreken van spoor- of auto
wegen. van scheepvaartkanalen of bevaarbare rivieren
Of het niet aanwezig zij-< van hotels, winkels, kerker,
of biosconen
En niet de ongetemdheid van het wilde dier, dat uit
overmoed van zijn welbewuste kracht, of uit de ijskoude
beklemming van zyn angst, aanvalt en wil verscheuren
noch de ongetemdheid van de zee of de vulkaan, waar
bij door de water of vuurmassa's groote hoeveelheden
energie verspild worden. Niet de alles-vernietigende
druk van wervelwind of lawine.
Het is de ruimte, de groote oneindigheid, die al het
leven dreigt op te slokken; het is de starre slaap van
de onproductief gemaakten bodem die hier den Indruk
van ongetemdheid geeft Een verstilde zee lijkt dit
land van „De Zwarte aarde", een zee, waarop evenals
op het water, vroeg of laat toch elk bewjjs van
's menschen wil en daadkracht uitgevlakt schijnt te
worden Of zooals Dr. Goedhuys het uitdrukt:
„Nergens heeft de mensch zijn stempel op dit land
gedrukt immer heeft het in zijn oneindigheid
de menschelijke maatschappij verzwolgen en niet
meer dan een zwakken oppervlakkigen greep op
zijn schatten van mogelijkheden geduld."
Tot zoover het artikel van Dr Goedhuys, dat wjj heel
graag in zijn geheèl hier zouden willen afdrukken.
Maar voor ons ligt nog een lijvig document: het dag
boek van boer de Waard, den vroegeren boerenleidei
van de provincie Zuid-Holland en een der eerste boeren,
die $an den oproep van Boerenleider Roskam aan de
boeren om zich in te zetten in de Oostgebieden,
gehooi heeft gegeven Boer de Waard is belast met
de leiding van het omschohngsbedrijf in Rowno, waar
de Nederlandsche boeren vóór hun inzet als Bedrijfs
leider op n meer of nindei groot bedrijf in de
Oekraïne, de meest noodzakelijke begrippen over land
en volk en over de bedrijfsvoering in deze gebieden
wordt bijgebracht Dit dagboek begint bij het afscheid
in Den Haag. op 10 November 1942. toen boefenleider
de Waard vertrok met de eerste 35 boeren en het
eindigt op het moment, dat de laatste van deze boeren
naar zijn bedrijf trok. ergens in de Oekraïne en boer
de Waard naar Nederland reisde om een andere groep
op te halen Wij kunnen hier nog aan toe voegen, dat
boer de Waard juist eén dezer dagen met de derde
groep Nederlandsche boeren naar Rowno is gereisd
vol moed op de toekomst en vol trptsch over de reeds
bereikte resultaten
Het is dus een verslag van het leven op het opleidings-
bedrijt, waar de Nederlandei voor het eerst in aan
raking komt met de toestanden in Rusland, waar de
Nederlandsche boer voor net eerst de aarde bestreed,
waarop voor hem zijn toekomst zal moeten groeien,
En het is maar een zeei sober verslag, want het is
door een boei geschreven en veel dingen, die wij van
belang zouden achten, zijn maar eventjes vermeld of
weggelaten Over moeilijkheden en tegenslag maakt
een boer niet veel ophef daaraan is ook de Neder
landsche boer nog wel gewend
Het dagboek van boer de Waard begint met een
lofrede op de uitstekende verpleging, die de boeren
tijdens hun reis naar Rowno overal onder-vonden en
over de hartelijkheid, waarmede men werd ontvangen
Zoo was er ook dadelijk bij aankomst te Rowno voor
een goede ontvangst gezorgd, een maaltijd stond gereed
en een ieder werd een slaapplaats toegewezen. Den
volgenden dag werd het scholingsbedrijf bereikt. Het
personeel stond al aangetreden om orders in ontvangst
te nemen, maar er was niemand in het gezelschap
die hun een order kon geven, omdat deze menschen
geen Duitsch verstonden. Gelukkig kwam de burge
meester ter plaatse, een Voiksduitscher en deze man
offerde tijd en moeite om voor de Nederlanders alles
in orde te maken. De heer de Wiljes, ook den Neder-
landschen boeren goed bekend, bleef dien nacht op het
opleidingsbedrijf logeeren. De reis van Den Haag tot
in.
het opleidingsbedrijf had geduurd van Woensdagmorgen
half 7 tot Zaterdagavond 4 uur.
Dien eersten Zondag kwam de burgemeester met zijn
vrouw voorrijden op een panjewagen en noodigde de
boeren uit het dorp te komen bezichtigen. Boer de
Waard bezocht een paai collectieve bedrijven en kon
zich toen pai een goed denkbeeld vormen van het
„heil" van den Russischen Heilstaat.
Tot Woensdag hebben de boeren tijd en gelegenheid
de omgeving in oogenschouw te nemen en hun kamers
enz in orde te brengen: Woensdagmorgen om 8 uur
beginnen de lessen Eerst de lessen over de richtlijnen
voor „Stutzpunktleiders". De lessen worden zeer be
grijpelijk gegeven en de leeraar was over de vorde
ringen prima te spreken Donderdag vertrok boer de
Waard met de heeren Barendrecht en de Vries die
inmiddels uit Nederland waren aangekomen, naar
Kiew om te probeerén vooi opleidingsdoeleinden nog
een Staatsgoed te huren Onderwijl gaan de lessen
aan het bedrijf te Rowno gewoon door: boekhouding,
bedrijfsvoering inlichtingen over klimaat, regenval,
vorst, enz Het teelen, bewaren en verdeelen van het
zaai en pootgoed Vooral de lessen over de paarden
en veestape) in de Oekraïne waren zeer interessant,
en veel boeren die hieromtrent reeds met groote plan
nen rondliepen, zullen nu eerst wel de kat eens uit
den boom kijken en voorloopig niet te zeer aan het
rasverbeteren slaan. Ook over veeziekten en de be
handeling hiervan werden lessen gegeven.
Zoo gaat het rapport in eenvoudige woorden verder
Daar tusschen door staan kleine opmerkingen, voor
valletjes maar, doch die de toestanden in Rusland vol
doende teekenen. Zooals b.v. op dien Maandag:
,,'s-Morgens om 8 uur vertrokken mijn dochter en
IJzerman per auto naar Swiahel om inkoopen voor
de keuken te doen en om 4 uur waren ze nog niet
thuis, hoewel ze anders altijd om 1 uur thuis zijn;
de afstand is 20 25 km. Daar het om 4 uur reeds
donker is. is het niet raadzaam dezen afstand in het
donker door de steppen af te leggen, omdat er niemand
woont en er bij panne geen hulp geboden kan worden.
Na kort beraad stelden vele boeren zich disponibel
om te voet er op uit te gaan, doch ik zond een paar
boeren naar den burgemeester, met het verzoek door
de telefoon iets te trachten te weten te komen en
anders panjewagens te laten inslaan en op zoek te
gaan. Door de telefoon hoorden wij, dat ze om 3 uur
even buiten de stad motorpech hadden gekregen en
men bezig was met een andere auto hen weg te
sleepen Om 7 uur kwam de auto hen thuis brengen.
Grondlegger van het landbouw-proefstation-
werk in Nederland
p bijna honderdjarigen leeftijd overleed in Heidel-
berg een man, waaraan èn de Nederlandsche, èn de
Duitsche boer veel dank verschuldigd zijn, n.l. Prof.
Dr. Adolf Mayer, een van de bekendste agrarische
pioniers van dezen tijd. Van zijn lang en werkzaam
leven heeft de Duitsche, èn de Nederlandsche landbouw,
ja eigenlijk de landbouw van de geheele wereld, ge
profiteerd, daar hij al zijn kennis en tijd steeds in
dienst heeft gesteld van dei, boer
Adolf Eduarö Mayer werd op 9 Augustus in Oldenburg
geboren; hij doorliep het gymnasium te Mannheim,
studeerde aan de universiteit te Heidelberg schei-,
wis- en natuurkunde en promoveerde op 20-jarigen
leeftijd in 1864. Na nog verschillende colleges op het
gebied van de landbouwscheikunde te hebben gevolgd!
ging hij in 1867 als assistent naar de Agrikulturche-
mische Versuchstation te Karlsruhe, vestigde zich het
volgende jaar reeds als privaatdocent te Heidelberg,
waar hij in 1875 tot buitengewoon hoogleeraar werd
benoemd.
Zoo had de naam van dezen geleerde reeds een bij-
zonderen klank gekregen in de agrarische wereld,
toen de Nederlandsche regeering hem in 1876 tot
hoogleeraar en leeraar in de landbouwscheikunde aan
de pas ingestelde Rijkslandbouwschool te VVageningen
benoemde.
En hiermede begon de Duitsche professor zijn zegenrijk
werk in dienst van den Nederlandschen landbouw.
Want aan de Rijkslandbouwschool in Wageningen werd
ook het eerste landbouwproefstation in Nederland in
gesteld en op 1 Februari 1877 kon dit geopend worden
onder directie van den heer Mayer. Daar het proef
station hem in nauw contact met den Nederlandschen
boer zou brengen en bovendien Prof. Dr. Mayer de
groote waarde van regelmatige verslagen en artikelen
over het Proef station werk in de landbouw- en andere
pers bfegreep, legde hij zich dadelijk toe op de beheer-
Onderlinge
OORLOGSSCHADE
Verzekering Maatschappij
MOLESTVERZEKERINGEN
voor:
beschadiging van gebouwen,
inboedels, inventarissen, vaar
tuigen; enz.
bedrijfsschade en huurderving,
ook voor binnenvaartuigen;
persoonlijke ongevallen-
geld, geldswaarden erj
preciosa
Halfjaarlijksche
Schaderegeling!
Meer dan 500.000 objecten
zijn reeds verzekerd voor ruim
Voegt daarbij ook Uw belang
en vraagt inlichtingen bij Uw
fff Assurantiebezorgerl
Ingezonden mededeeling)
Of het verslag van de kameraauscnapsavond de eerste
op het opleidingsbedrijf. Hier zijn de woorden, die boer
de Waard sprak:
„Kameraadskes en kameraden:
Het is mij een bijzonder genoegen, dat ik de eerste
ben, die hier een kameraadschapsavond in de Oekraïne
aanbied en het moet U allen toch wel een aangenaam
gevoel zijn, dat gij. mijn mede-pioniers, dezen eersten
avond meemaakt. Ik heb deze toespraak op papier
vastgelegd en ik lees het U voor, omdat dit steeds
voor mij een dokument zal zijn, waaraan aangename
herinneringen zijn verbonden. Ik hoop dat deze avond
er toe zal bijdragen, dat de banden, die in de achter
ons liggende weken gesmeed zijn, nog sterker mogen
worden en dat hier in de Oekraïne een kameraadschap
zal ontstaan, die niet overtroffen kan worden. We
hebben nog niet veel, om van dezen avond iets te
maken, kameraden; doch maak zelf plezier, het gaat
niet om uiterlijkheden. Kameraden 'n prettigen avond".
Het ongetemde land. Maar uit die eenvoudige, onop
gesmukte woorden van dien Nederlandschen boer,
spreekt daar ook niet iets ontembaars uit? De ontem
bare wil, de aarde te ploegen en vruchten te doen
geven onverschillig waar die aarde ligt, overal waar
de boer zijn voet zet?
ARGUS.
sching van de Nederlandsche taal en al heel gauw
verschenen van zijn hand de eerste vlotte publicaties
van een lange reeks.
Om al het werk, dat Prof. Mayer ten dienste van den
Nederlandschen landbouw heeft verricht hier op te
noemen, zou te veel plaats vragen. In het kort gezegd,
het proefstationwezen breidde zich onder zijn eminente
leiding hoe langer hoe meer uit: reeds op 2 Jan. 1890
werden te Groningen, Hoorn en Breda proefstations
geopend. Het is ook vooral het werk van Prof. Dr.
Mayer dat in 1892 het eerste wetenschappelijke tijd
schrift op landbouwgebied, het „Landbouwkundig Tijd
schrift" kon verschijnen.
Als er een leven is, dat de groote gemeenschappelijke
belangen van de Duitsche en Nederlandsche boeren
kan bewijzen, dan is het wel dat van Prof. Dr. Mayer.
Steeds heeft hij zich trouwhartig bereid gesteld, alle
belangrijke opgaven te vervullen en het is vooral ook
aan hem te danken, dat het Nederlandsche kweekers-
bedrijf zoo'n uitstekenden naam kon verwerven over de
geheele wereld.
In 1904 vroeg de professor ontslag als Directeur van
het proefstation te Wageningen en vestigde zich weer
te Heidelberg, waar hij tot aan zijn dood bleef wonen.
Eindeloos lijkt de stroom van belangrijke agrarische
werken, die van zijn hand zijn verschenen en er zijn
veel standaardwerken op het gebied van de agrarische
chemie bij. Hem werd ook niet de erkenning voor zijn
arbeid onthouden: bij het vijfentwintig jarige bestaan
van het Nederlandsche Proefstationwezen, werd in het
pas in gebruik genomen nieuwe gebouw van het Wage-
ningsche Proefstation een gedenksteen onthuld, waarpp
zijn baanbrekend werk was vastgelegd en bij het
vijftigjarige jubileum van deze inrichting werd hij door
den Senaat van de Landbouw Hoogeschool te Wage
ningen tot Doctor Honoris Causa benoemd. Twee jaar
geleden werd hem de Adolf Hitlerplakette verleend,
terwijl op 9 Aug. van het vorige jaar de Int. Ver.
voor tabakswetenschappen zijn verdiensten op het ter
rein van de ziektebestrijding eerde door het toekennen
van de Richard Kissling-Plakette.
