Twee gaven van de zee: Zeespinazie of
lamsooren en zeekraal
Voor de Landvrouwen
VRIJDAG 26 MAART 1943
DE LANDSTAND
PAG. 4
I""™! ET is niet voor de eerste maal, dat Zeeland
van zich doet spreken en de Noordelijker wonende
landgenooten opmerkzaam gemaakt worden op hetgeen
onze provincie aan extra voedingsmiddelen bijdragen
kan.
Er is veel geschreven over de Zeeuwsche» mosselen,
door het hooge eiwitgehalte, ideaal vervangingsmiddel
van vleesch. Vele dames en heeren van de pers hebben
den lof van dit schelpdier bezongen en fotografen heb
ben zich beijverd foto's met smakelijk uitziende gerech
ten te doen verschijnen in dagbiaden en tijdschriften.
Mogelijk is het aantal verstokte tegenstanders van
mosselen eten tot een enkeling beperkt geworden. Men
heeft nu eenmaal liever een mosselengerecht op tafel
dan een vleeschloozen maaltijd!
Maar, het is niet onze bedoeling een ode aan de mos
selen te Wijden, noch aan kokhar.en of wat de zeekust
nog meer aan dierlijk organisme leveren kan.
Opnieuw is het reveille maar nu voor de zeegroenten
en wij biengen hiermede niet iets nieuws, geen surro
gaat, noch iets waarvoor men enkel in oorlogsjaren
belangstelling kan hebben.
In Smallegange's Kroniek van 1696 lezen we reeds
Dresselhuis „Het District Sluis 1619":
„Zelfs de schorren leveren een aan den Hollander
veelal onbekend lekker en gezond voedsel in de menig
vuldige zeekraal of schorresla, dié in azijn gelegd,
ook naar elders verzonden wordt."
De geschiedenis vertelt verder, dat in den tijd van de
groote Nederlandsche zeereizen, de zeelieden, zoo gauw
ïe aan land waren, naar de schorren gingen en als
geneesmiddel voor de gevreesde scheurbuik van de be
groeiing van de schorren aten. Zonder dat men wist
dat gebrek aan vitaminen oorzaak was van de ziekte
die het zeevarend volk teisterde, zocht men naar iets
wat men tekort kwam in de voeding en vond dit zoo
gauw men voet aan wal zette.
Wat wel de oorzaak zijn moet, dat men in het begin
der zeventiend^ eeuw schrijft, dat de Hollanders^het
niet kennen en dat men irT 1943 nog kan schrijven:
„Buiten de streken aan de zee en de riviermonden
kent men ze vrijwel niet?"
Mogelijk speelde hier vroeger ook wel de isoleering
van de eilanden en de slechte communicatie een rol,
doch hoofdzakelijk zal het wel zijn, omdat men zeer
ten onrechte, iets wat onbeperkt in het wild groeit,
ten achtei stelt bij producten die cultuurzorgen be
hoeven. Dit is een begrijpelijk motief in een landstreek
waar tuinbouw op zoo'n hoog niveau staat. Eerdter
kregen inheemsche gewassen zooals aardappelen, me
loenen, tomaten, spinazie, witlof, enz. enz. een gele
genheid tot inburgeren als de van eeuwen hei
inheemsche planten, de Aster Tripoleum en Salicornia.
Toch hebben enkele wilde planten een plaats gekre
gen tusschen de tuinbouwgewassen, zooals waterkers,
zuring, tuinmelde.
Evenals men in China vanuit de groote steden naar
buiten trekt en de jonge uitloopers van paardebloem
verzamelt (wat in Nederland eveneens wordt gedaan
op het platteland), zoo plukt men ,in België en Frank
rijk de jonge uitspruitsels van cie Hop.
Waar zit echter het verschil tusschen „kruid" en ,,on-
kruid"? Niet in de bestanddeelendezelfde nuttige
stoffen die in gékweekte planten zitten komen voor
in wilde planten.
Lamsoor slaat metr 400 mg. vit. C. per kg. gewicht
heusch geen slecht figuur wanneer men onderstaande
lijst raadpleegt.
Andyvie 140 mg. per kg.
Asperge 250
Augurk 100
Komkommer 80
Bloemkool "00
Boerenkool 16Q02200
Chineesche kool 370
Spitskool "50
Paprika 13002600
Peterselie 2000
Postelein 550
Rabarber 100
Sla 220
Spinazie 800
Spercieboon 390
Tuinboon 70
Uien 100-140
Wortelen 110
Witlof 100
Dit seizoen wordt opnieuw een analyse gepubliceerd
van de volledige voedingswaarde van lamsoor en zee
kraal. wij zijn benieuwd naar het resultaat!
Hoe de groente er uitziet?
Van Lamsooren worden de jonge uitloopende bladeren
gesneden, de blaadjes zijn lancetvormig en eenigssins
vleezig. De naam zeekraal verklaart reeds veel. Uit
de twee kiemblaadjes vormen zich sappige lichtgroene
kraaltjes, die zich tenslotte tot een klein boompje
vertakken, dat wel wat weg heeft van een zg. vet-
plantje zooals we het voor het raam in een bloem
potje hebben staan. Zóó ver uitgegroeid gebruiken
we ze echter als groenten niet. Als plantje met twee
tot drie kraaltjes zpn ze wel op z'n best.
Lamsooren behooren tot dezelfde familie als spinazie,
andijvie, witlof, schorseneeren, sla, e.a. 1
Zeekraal heeft geen verwant in onze bekende groen-
tensoorten.
Het seizoen, waarin het geplukt wordt, is afhankelijk
van de weersgesteldheid tenminste, waar het tem
peratuur betreft. In 1941 en 1942 kon men pas de
eerste helft van April met het sngden beginnen van
de lamsooren, terwijl zeekraal steeds enkele weken
later is.
Het seizoen duurt pl.m. twee maanden. Van moeilijk
heden door droogte heeft men natuurlijk geen last,
daar ze geregeld ondier het frissche vloedwater ko
men te staan.
Mej. J. Dekker, directrice van de Landbouwhuishoud-
school, was zoo vriendelijk recepten te schreven,
welke hier volgen.
Maar laten wij zelf ook onderstrepen: Gebruik geen
zout, want de groenten zijn natuurgezoutenLijkt
u de smaak mogelijk eerst wat vreemd, denkt dan
aan den volgenden zin, die haast tot een slagzin ge
worden is: „Zoo iets moet je leeren eten".
B. FEY
RECEPTEN
Lamsooren of zeespinazie
2 kg. lamsooren, 50 k, 100 gr. broodkruim, 5 gr. (30
g.) boter, desverkiezend 8 reepjes geroosterd brood.
Geen zout.
Zoek de lamsooren zeer zorgvuldig uit, verwijder alle
takjes en steeltjes, wasch ze vele malen tot het
water onder in de groenteteil volkomen helder en geen
bezinksel meer aanwezig is. Doe ze dan,'zonder water
en zout toe te voegen, in de pan; laat ze daarin even
staan tot zich door het afdruppende water een weinig
vocht op den panbodem heeft verzameld en kook ze
zoo vlug mogelijk gaar. De eerste, dus de jonge lams
ooren zijn in 10 k 15 mini^ten gaar, later in 't voor
jaar mogen ze wel 20 30 minuten koken.
Laat de lamsooren op een vergiet uitlekken, doch
bewaar het nat, om er den volgenden dkg soep van
te maken. Hak alleen oude grove lamsooren wat fijner.
Die intusschen het broodkruim met een lepel lams-
oorennat in de pan en roer het goed fgn. Voeg dan
de groente met het klontje boter toe, en laat alles
samen nog enkele minuten stoven.
Doe de lamsooren in de warme dekschaal en zet de
dunne reepjes brood rechtop in de groente.
DE VOEDSELCOMMISSARIS NAAR HET
EILAND THOLEN
Vragen staat vrij!
Onder verwijzing naar de in het nummer van vorige
week voorkomende advertentie vestigen wij nogmaals
de aandacht op het feit dat op 27 Maart 1943 n.m. 2
uur in Hotel Bijl te Scherpenisse een groote vergade
ring gehouden zal worden van boeren uit Tholen en St.
Philipsland.
Op deze vergadering zal o.m. als spreker optreden ir.
Gebuis, Provinciaal Voedselcommissaris, die diverse
vragen, door de boeren zelf te stellen, zal beantwoor
den.
Ieder kan vragen stellen, mits op den landbouw be
trekking hebbende. De betreffende vragen moeten vóór
25 Maart a.s. schriftelijk bij den P.V.C., Groote Markt
28 te Goes ingediend zijn.
Zeekraal
Deze is enkele weken na de lamsooren verkrygbaar
moet even zorgvuldig uitgezocht en gewasschen wor
den. Ze wordt op precies dezelfde wijze klaar ge
maakt. Ook het nat wordt bewaard voor soep. Van
jonge zeekraal kan heel goed sla gemaakt worden.
Lamsoorensoep
liter lamsoorennat, l/2 liter water, al of niet ver
mengd met een weinig taptemelk, 1 a 2 aromablokjes,
50 gr. eenheidsbloem. Zoo mogelijk een klontje boter.
Breng het grootste deel van het lamsoorennat met
het water aan de kook. Roer intusschen de bloem
met iets vocht tot een dik beslag zonder klontjes,
maak er daarna een dun beslag van en giet dit onder
goed roeren bij de kokende vloeistof. Laat de soep
even doorkoken met de aromablokjes.
Lamsooren en zeekraal in weckflesschen
Reinig en wasch de groente op de bovenomschreven
wijze. Kook ze 5 m. op de bekende manier tot ze
goed geslonken is. Maak intusschen de gave weck
flesschen en deksels met heet water (of vervang-
middel) goed schoon en leg ze dan in een teil met heet
schoon water. Leg de tegenwoordige gummiringen in
lauw water. Vul dan de even op een schoonen doek
uitgelekte flesschen (handig is een z.g. vultrechter)
met de uitgelekte groente, die stevig aangedrukt wordt,
tot twee vingers onder den rand en daarna met het
groentenat tot één vinger onder den rand,. Lepels
e.a. gerief zijn eveneens met sodawater en naspoel-
water behandeld en niet afgedroogd! Wrijf zoo noo-
dig den fleschrand schoon met een natten schoonen
theedoek, leg er de zóó uit het water gehaalde gum-
miring op en het deksel er op. Zet een klem of beu
gel op de flesschen en stereliseer ze gedurende 1 uur
op 100 gr. C. Haal ze daarna uit den ketel of hooge
pan (ramen en deuren dicht) en laat ze onder een
molton laken of een paar doeken afkoelen. Controleer
ze den eersten tijd geregeld.
*^5
In het Oude Westfriesclie fruitcentrum „De Bangert", tusschen Blokker en Zwaag, wordt het snoeihout uit
de bessentuinen zorgvuldig verzameld en ter verzending naar het Oostland opgebost. De uitgestrekte ge
bieden in Oost-Europa kunnen heel wat stekmateriaal, zoowel van aalbessen als van kruisbessen, gebruiken.
In het vorig jaar werden honderdduizenden stekken naar Oostland verzondenhetgeen voor de fruitkwee-
kers natuurlijk een onverwacht voordeeltje was, omdat het snoeihout voorheen niet al te veel waarde bezat
(Foto's: J. Kuiper)
