De dorpsgemeenschap
M ?n hoort de stedelingen wel eens spreken over
de boersche zeden, die volgens hen veel te ruw en te
los zijn. Maar juist een hechte dorpsgemeenschap
vormt een waarborg tegen zedelijk bederf
Wanneer een jongen een meisje een trouwbelofte had
gegeven en hij brak zijn woord, dan kwam de heele
„joonkheid" ("dat is de mannelijke ongehuwde jeugd
boven de 16 jaar) in actie om door alle mogelijke
pressie op den ontrouwen minnaar de zaak weer in
orde te brengen. En wanneer de betreffende persoon
niet toegaf, werd er wel voor gezorgd, dat in 't dorp
voor hem 't leven onmogelijk werd. De meeste Jonge
lui echter dreven de zaak niet zoo op de spits en
gaven toe.
Brieven van Bram nut den Braekpolder
Wolliianiseeren een moderne
hou tconserveering
F.IJDAG 7 MEI 1943
DE LANDSTAND
PAG. 4
Het bindende element in de
plattelandssamenleving
idereen is het bekend, dat er tusschen een stad en
een dorp groote verschillen bestaan.
Wanneer men echter vraagt, deze verschillen eens
nader aan te duiden, dan komt men vaak de zonder
lingste begrippen tegen.
Zoo zei een twintigjarige boerenzoon hierover: „In de
stad kun je 's Zondagsmiddags naar de bioscoop, op
een dorp kun je 's Zondags koeien melken".
Een even oude stedeling zei: „in de stad kun je hard
werken in een donkere fabriek en droog brood met
jam eten, op een dorp kun je matig werken in de vrje
natuur en spek en ham eten".
Moeten wij er nog op wijzen, hoe ver ze er beiden
naast zjn Want het verschil tusschen stad en dorp
ligt niet in eten, drinken of een bioscoopje!
Neen. het ligt veel dieper, het verschil begint al bij
de geaardheid van deze twee vormen van samenleving.
De aard en ontwikkeling der bewoners, het karakter
der bestaansmiddelen, opbouw van den samenlevings
vorm, het zijn alle normen, die het groote verschil
staddorp bepalen.
Want in tegenstelling met de stad, waar voor ieder
plaats is. vinde we het dorp als een logisch opge.
bouwde arbeidsgemeenschap van boeren en landarbei
ders. aangevuld met handwerkslieden en neringdoen
den. geestelijke leiders van kerk en onderwijs, die
echter allen voor hun beroep den grondslag vinden
in het werk der boeren.
Niet alleen, dat de smid leven moet van het werk
aan paardenhoeven en landbouwwerktuigen, maar bij
zal zelf, zij het dan vaak op bescheiden wjze, een
stukje grond bewerken en bebouwen. En dat heusch
niet alleen omdat plat goedkoope groeflten oplevert,
maar vóór alles omdat zijn vader, grootvader, enz.
dat óók deden en omdat het tegen de wetten van de
dorpsgemeenschap fcou zijn, wanneer een smid zijn
paar are grond braak liet liggen en zijn groente aan
de groentenkar kocht
Zoo is het met den timmerman, den wagenmaker, den
winkelier, den schoenmaker, den barbier, kortom met
allen, die tot de levens, en arbeidsgemeenschap, die
wij dorp noemen, behooren.
Wat de stad vooral van het dorp onderscheidt, is het
gezinsverband.
Het gezin in de stad hangt in feite zeer los aan elkaar.
Elk gezinslid heeft zijn aparte, persoonlijke belang
stelling. ieder heeft zijn eigen beroep en werkkring,
ieder streeft dus in een andere richting.
Geheel anders is dit echter op het dorp.
Niet alleen de vader, maar ook de moeder, de zoons
en dochters, zelfs vaak nog de grootvader, vinden hun
werk in het bedrijf en hebben er ook belangstelling
voor Zij streven dus ook allen naar éénzelfde doel:
het vervolmaken van hun bedrijf. Tn het dorp is het
gezin arbeidsgemeenschap no. 1.
De dorpsgemeenschap is een levend samenstel van
vele gezinnen
Nu is het merkwaardig, dat de meer of mindere ge.
bondenhpid van de dorpsgemeenschap gewestelijk zeer
uiteen loopt Tn Zeeland b.v. is de band tusschen de
dorpelingen niet zoo hecht als in Drente en Overijssel.
Daar kent men nog de z.g. „burendiensten", die
overigens niets met „buren" doch met de „buurt" te
maken hebben. De grenzen dezer buurt vormen een
scheiding in alles, wat met het dagelijksch leven te
maken heeft.
En hoe gaat 't bij een begrafenis? Op "t dorp wordt
voor ieder, ook voor den geringsten mensch, de klok
geluid en heel 't dorp deelt in de rouw. Maar in de
stad wordt U „vlug en netjes" bediend en een be
grafenisonderneming doet 4 a 5 begrafenissen op een
dag af.
En daarom boeren, houdt U steeds voor oogen, dat
niet de boer met zjjn zeden en gewoonten de kuituur
naar beneden haalt, maar dat het juist de steden zijn
die onze kuituur bederven.
Jn plaats van de oude dorpsfanfare speelt nu de gra-
mofoon jazz-platen, in plaats van naar de rederijkers
kamer gaan we nu naar de bioscoop in de stad, in
plaats van de kleeren die onze overgrootouders reeds
droegen, zijn nu steedsche flodderkleeren gekomen.
Ziet boeren, al deze „steedsche" injecties zijn even-
zooveel punten die onze boerenkultuur naar beneden
halen.
Is het niet verschrikkelijk, dat onze mooie, oude meu
belen thans pronken in stadhuizen, terwijl op de boer
derij allerlei leelijke en onsmakelijke prullaria staan?
Neen, boeren, zoo zijn wij op den verkeerden weg.
Uw boer-zijn dient ge als een eer te beschouwen, niet
als een last die ge met schaamte dragen moet.
In Uw boer zijn ligt Uw kracht, in de dorpsgemeen
schap Uw macht.
De Landstand nu zal door Landjeugd, Landvrouwen,
werkgemeenschap, enz. trachten de oude dorpsgemeen
schappen in haar ouden bloei te herstellen.
Uw steun is daarbij onmisbaar, steunt dus ons werk,
het is Uw eigen belang.
Nu er door de tijdsomstandigheden overal in het
land veel vraag is naar hout en door de schaarschte
de prijzen aanmerkelijk gestegen zijn, wordt tiet voor
den handel niet alleen, maar ook voor land- en tuin
bouw zaak, het hout zoo lang mogelijk te kunnen
gebruiken. Hout, gebruikt zooals het uit de oosschen
komt, staat bloot aan de vernielende werking van
zwammen en insecten, welke verrotting of vermol
ming veroorzaken en het hout veel minder -ang doen
duren. Houtconserveering moet zich dus richten op
het onschadelijk maken van, en het beschermen tegen
deze vernielers.
Reeds in ouden tijd trachtte men door toepassing van
metaalzouten, de duurzaamheid te verhoogen, maar
deze zouten spoelden uit; deze methode werd later
vtrlaten, ten gunste van een andere, die betere resul
taten opleverde: carbolineum en creosoot. Het laatste
is voor land- en tuinbouw niet te gebruiken, daar dit
funeste gevolgen heeft voor den plantengroei: wel
voor waterbouwwerken. Carbolineum verliest tn feite
de houtbesehermende werking, wanneer de carboli-
neumgeur er niet meer is, moet dus herhaaldelijk ge-
bruikt worden, maai is niet schadelijk voor de plan
ten. Na vele onderzoekingen slaagde dr. Wolman er
in, zouten te vinden, naar hem Wolmanzouten ge
noemd, die de zoo lang gewenschte oplossing brach
ten: een duurzame en voor de planten onschadelijke
houtbescherming. Deze zouten worden voor de behan
deling van het hout in het water opgelost en het hout
in deze oplossing, enkele dagen ondergedompeld. De
zouten, waaruit Wolmanzout is samengesteld, gaan
in het hout een nieuwezoutverbinding aan, welke
onoplosbaar op de houtvezel wordt neergeslagen. De
giftwerking t.o.v. zwammen en insecten is zoo groot,
dat ieder leven ten koste van het gewolmaniseerde
hout onmogelijk is. Het hout wordt afdoende be
schermd tegen zwammen en insecten. Proeven aan
de Landbouwschool te Wageningen genomen. leverden
uitnemende resultaten op en de ondervindingen, opge
daan door onderscheidene land- en tuinbouwconsulen-
ten, waren oorzaak, dat ook de* Rijksinspecteur van
den Tuinbouw zijn onbeperkt vertrouwen /aan deze
zouten schonk. Sinds d'rie jaar is aan het Wolmani-
seeren van hout in Nederland meer bekendheid ge
geven; de Ned. Heidemij. maakte er bij herhaling
gebruik van. De groote vlucht, welke deze zouten
in zoo betrekkelijk korten tijd hebben genomen en
het onbeperkt vertrouwen, dat zij genieten, mogen
als maatstaf bij de beoordeeling van hunne houtcon-
serveerende eigenschappen dienen.
Bram uut den
Braekpolder
Lezers van „De Landstand"
'k Za d'r wé mee 's 'n stuitje voo gae
zitte om 's 't een en ander op pepier te
zette.
De Paesche m'n ok wé achter de rik.
t Eit anders nie vee bijzonders gewist't
weer werkte ok niet erg mee. Derde
Paesche ginge de jongelui nog a vee nae
stad, me daer was noe ok nie vee te be-
leve. Toch is 't nog a druk gewist, wan
jongelui wete d'r eige aoltied wè te ve
maeke.
Ik bin d'r daerom gin voorstander van da
ze zoovee nae de stad gae. Ze kunne d'r
vee leve, mae weinig goeds.
Nee, da was 't vroeger bie ons op 'du rp
'eel wat gezelliger as noe. As ze noe ple
zier wule dan motte ze persé naè de
stad. Vroeger dan maekten m'n onder me-
kaore vee meer plezier, dan noe mee aol
dat stadse gedoe. Op derde Paesche was 't
'elemaele feest. Dan speelde de meziek- en
's devends was 't bal in d'erberge. Vreed
vee gelachen m'n toen.
M'n neef Merien is 'n Zaterdag vrom ge-
komme uut Rusland. Die was dè op 'n
bedrief in d'Oekraïne. Twaolf duuzend
geniete was dat groot!
Due mó je toch nie mis over dienke. As je
die zo 'oorde vertelle, dan oeve m'n 'ier
toch gin onger te lieë. Zoovee grond as
dae nog te bewerken is! En vruchtbaer,
daer is gin tweede voorbeeld van. Mae wat
kunne de boeren 'ier dan nog dankbaer
weze, dat ze 't 'ebbe zo as 't noe nog is!
Me magge dan wè 's last 'ebbe van ver
ordeningen, papieren rotnslomp en meer
van zuk moois, da's toch aoltied nog 'eel
wat anders, dan zoas 't daer in Rusland
gebeurt is. Dae waere boeren van 70 jaer,
die 'a geslachten lank op d'n zelfden 'of
gezeten 'ebbe, die op zo'n ouwerdom nog
van d'r bedrief gejoge waere en als de
minste slaef op d'r eigen 'oeve moste
icerke en d'opbriengsf, dae krege zulder
net te vee om te sterven van mae toch ok
nie genoeg om te leven. De rest was voo
de heilstaat
Noe kan iedereen z'n eigen opvatting 'ebbe,
mae voo zoiets zouë d'r toch ok nie vee
liefebbers weze, vermoed ik. En om dat
Braekpolder, 5 Mei 19^3
gevaer noe af te wende, is 't nodig dat
iedereen in deze oorlog de gegeven op
dracht zo goed meugelijk uitvoerd en die
opdracht luid voo d'n boer PRODUCEREN!
En noe magge m'n dan wè 's moppere over
aoller'ande maetregels enz. Ik za d'n lesten
weze, om te zeggen dat aolles 'elemael in
orde is. Mae wae gewerkt 'oord, dat 'ore
fouten gemaekt. En we motte toch 'ok be-
dienke: „Gaet om ons volk".
'n Dag of wat gele je bin 'k nae Rotter dani
gewist, voo 'n erfeniskwestie. Mae die fe-
rnielje van mien daer, noe, die ei mien 's
even op m'n kop gezete.
Waer of dat noe toch goed voo was, dat
'n boer aolles kriegt, en 'n geweun mens
naebie niks. Ze gunde aoUemaole 'n boer
wat a 'n nodig éit om te leven, mae 't kan
ok te vee van 't goeie 'oore. Noe ok wee,
mee die suuker. Zulder motte van 't nac-
jaer vier weken zonder doeè en de boeren
kriege noe d een* voorschot op wat d ze
van de zeumer nog extra kriegen.
Kiek, dae wist 'k noe ok niet vee op te
zeggen, 't Kan wezenlijk wé 's tevee weze
ok. 'k Kan alleinig mae zegge, dat 'k er
toch niet om gevroogen
Tja, ja, die diengen doe wat tegenworxg.
'n Boer 'oort van alle kanten benijd deu
de stedeling. Mae dat 'r ook nog een
andere tied gewist 'eid, dat bin ze eens
klaps vergete. D'r is ok nog een tied ge
wist, dat onze producten voo 'n krats nae
overzee gienge of op d'n mest 'oop. As
boer toen bie z'n femielje kwam, dan wier
'n wé 's 'n bitje anders be'andeld, want een
boer in de femieljedat was de moeite
nie woerd, diem most je mae 'n bitje ach
ter a 'and ouë. Maer noe kwaeme ze 't
rek mee de leste sigarre die zin 'uus
en 'n borreltje schoot d'r ok wé op over en
ze streeë d'r geweund om, waer a 'k noe
zou slaepe. Dat leek ze nogal vruchtdrae-
getid, zo'n boei enfemieljelid in 'uus.
Zo zie. de tied verandert nog a's. 'Oe arder
of we noe op onze bedrieve werke'oe
eerder of de tied d'r is, dat m'n wee glad
kunne doeëwat of >m'n zelfs wille en da
de contreleurs tot 't verleden be'oore.
En noe schee 'k er toch wé mile's uut en
groete je als aoltied
julder BRAM.
