De boerenleenbanken
«XI
Vlekziekte bij varkens
De groei van het Nederl.
landschap
Gebat met aardappelen
10
Z\\ bevorderen de zedelijke en
maatschappelijke welstand
van het platteland
Er zyn maar weinig instellingen die zoo
veel opgang gemaakt hebben in land
en tuinbouwkringen als de boerenleen
banken. Dit blijkt uit het aantal ocale
Banken, dat bij de twee Centrale orga
nisaties is aangesloten, n.l. 730 by de
Coöp. Centrale Raiffeisenbank te
Utrecht en 569 bij de Centrale Boeren
leenbank te «Eindhoven, in totaal dus
ongeveer 1300 Banken.
Dat deze Banken zooveel opgang hebben
gemaakt, behoeft niet te verwonderen,
omdat de boeren en tuinders vóór de
oprichting der Boerenleenbanken voor
een groot deel afhankelijk waren van
geldschieters, die meestal een woeker
rente voor het geleende geld eischten.
Hierin lag een van de oorzaken van den
ongunstigen financieelen toestand van
verschillende agrarische bedrijven, zoo
dat het niet veel moeite kostte, om de
betrokkenen te overtuigen van de wen-
schelijkheid credietcoöperaties op te
richten, zooals die voor en na in Duitsch-
land waren gesticht op initiatief van
Raiffeisen, wiens leven en streven was
gericht op het bevorderen van den ze
delijken en maatschappelijken welstand
van den landbouwer.
Aangespoord door de regeering werden
omstreeks 1900 In ons land in tal van
plaatsen boerenleenbanken opgericht, die
zich bij de twee genoemde centrales aan
sloten en zich al spoedig gunstig ont
wikkelden. Ze genoten het algemeen
vertrouwen van de leden, die er, evenals
niet-leden, hun spaargelden konden be
leggen, welke een behoorlijke rente op
brachten, terwijl voor uitgeleende gel
den een matige rente moest worden
opgebracht, daai het verschil in rente
tusschen opgenomen en uitgeleende gel
den slechts moest dienen om de onkos
ten te bestrijden. In alles kwam duide
lijk tot uiting, hoe deze instellingen het
beginsel huldigden: één voor allen en
allen voor één.
Begrijpelijk was het dat men echter ook
zorgen moest voor een reserve, want na
eenige goede jaren is er altyd kans dat
er ook slechte jaren Komen. De crisis
jaren 1930'40 hebben duidelijk aange
toond, dat deze reservevorming een
daad van wijs beleid geweest is.
Op het oogenblik hebben de locale Boe
renleenbanken, aangesloten bij de Cen
trale te Utrecht een reserve gekweekt
van ongeveer 26 millioen gulden. By die
te Eindhoven is dat bedrag in verhou
ding tot het aantal aangesloten Banken.
Uit de onlangs verschenen jaarverslagen
van de oeide Centrale instellingen blijkt,
dat er bij de plattelandsbevolking een
groote geldruimte Is. Dit moet onge
twijfeld worden toegeschreven aan ae
huidige omstandigheden, die tot gevolg
hebben, dat tal van bedryven, door de
getroffen maatregelen, tot inkrimping
van hun inventaris moesten overgaan,
terwyl het bijna niet mogelyk is be
drijfsmiddelen of gebouwen te vervan
gen door andere of ze te laten vernieu
wen. Men bedenke hierby, dat ook tal
van middenstanders hun overtollige kas
gelden by de boerenleenbanken depo-
neeren, die hun zoo noodig ook crediet
verschaffen. De locale Banken, die on
der deze omstandigheden belangrijke
bedragen ontvangen in den vorm van
spaargelden, in rekening-courant of as
aflossing van voorschotten (w.o. hypo
thecaire) en zoo goed als geen nieuwe
credieten hebben te verschaffen, depo-
neeren die gelden by de Centrales.
De goede en slechte jaren iri den land
bouw weerspiegelen zich in het verschil
tusschen deposito's en voorschotten bij
de Centralea Zoo werd in 1917 bij de
Centrale te Utrecht 49.921.500 meer
gedeponeerd dan ze aan voorschotten
verleende. In 1920 was dit verschil ge
daald tot ƒ17.938.000; in 1928 is be
doeld verschil 74.400.000, doch in 1932
slechts 36.019.000. In 1937 is het weer
gestegen tot 100.570.000, in 1939 ge
daald tot ƒ67.727.000, en in 1940, '41
en '42 is het respectievelijk omhoog
gegaan tot 105.920.450, 178.314.900 en
ƒ216.253.100!
Als we nu nog meedeelen, dat onder de
lasten op de verlies- en winstrekening
van de Centrale te Utrecht een post
voorkomt van ƒ205.487 voor betaalde
belastingen en nog een van 600.000 als
„gereserveerd voor vennootschapsbelas
ting", dan blijke daaruit, dat ook de
fiscus zijn deel krygt van de baten, die
de coöperatieve credietstellingen beha
len.
D. B.
De week van XI t.m. 18 Juli
Zondag 1L .Juli, van 8.008.15 (Hilv. I).
laat Dirk v. d. Bospoort in de serie ,,De
zin van het boer-zijn" zijn gedachten eens
gaan over den tijd „Tusschen hooi en
koren".
Maandag 12 Juli, van 10.1510.30 (Hilv. I)
spreekt Chr. Volltamp over het leven
van Fritz Reuter, den bekenden plat-
Duitschen schrijver en wordt een ge
deelte uit diens werken ten gehoore ge
bracht.
Van 13.00—13.15 (Hilv. I) houdt Prof.
Dr. J. C. Drost een praatje over ,,Het
nut van een Aardappelkweekersdag".
Aardappelkweekers moeten dit kwar
tiertje beslist vrijmaken. Er valt heel
wat te leeren.
Dinsdag 13 Juli wordt van 10.3010.45 door
Thea Tulleken de vierde voordracht uit
de oudste Maastrichtsche letterkunde ge
houden onder den titel „Mestreechter
sproak doe zeute taol".
Van 13.00—13.05 <Hilv. I) brengt Land
en Volk een reportage over de bloemen
en groententeelt in Aalsmeer.
Van 14.0014.15 draagt Jules Verstraete
de belevenissen van een zeeman, die
visch ging koopen, voor: „Een goedkoop
zootje visch".
Woensdag 14 Juli. van 1300—13.10. wordt
een reportage gegeven uit de bekende
Rij- en Menschool te Hoofddorp. Ieder,
die met paarden te maken heeft, raden
wij aan deze uitzending te beluisteren.
Van 20.15—20.30 (Hilv. II) spreekt A. J.
Herwig over het oculeeren van rozen
en van vruchtboomen. Voorts wordt
door hem de verzorging van de alstro-
meria behandeld
Donderdag 15 Juli, van 13.0013.05 (Hil
versum I) geeft A. J. Herwig wenken
voor het aanbrengen van vangbanden aan
vruchtboomen.
Vrjjdag 16 Juli, van 13.00—13.05 (Hilv. I),
worden er wenken en nieuws voor boe
ren en tuinders gegeven.
Van 18.4518.55 (Hilv. I) wordt een
bezoek gebracht aan het contrólestation
voor melkproducten te 's-Gravenhage en
wordt een en ander medegedeeld over
hetgeen de Directie van den Landbouw
doet t.o.v. heL. zuivelonderzoek.
Van 19.15—22.00 wordt een bont en ge
zellig Vrijdagavond-programma„Van 't
een op 't ander" gegeven. Muziek, zang,
voordracht. klankbeeld en reportage
wisselen elkander af. Hierin komen o.m.
voor:
a. een voordracht van J. J. Uilenberg
in de Drentsche streektaal: .,De reize
naor de maon van Lammert Wever, hèn
en werume in eene nacht"
b. „over matten gesproken". Een luister-
flits over de Wezenindustrie te Genemui-
den
c. twee voordrachten door Thea Tulleken
in de Limburgsche streektaal, getiteld:
„Kommuniefeste" en „Wie good Mes-
treechse jonges Hollands kinne, of Wie
de zuster van Dries uit de brakke tanpijn
had".
Zaterdag 17 Juli, van 13.00—13.05 H. I.
brengt Land en Volk een praatje voor
de visschers over „De riviervisscherij in
(Vervolg van pag. 3)
vlekziektebacillen nog een bepaald virus
bevatten. Hij bereidde nu uit orgaanbry
middels fitratie door geen vlekziekte
bacillen doorlatende filters een vloeistof
welke alléén het virus bevatte. Dit virus
bij varkens ingespoten gaf een typische
maagdarmaandoening met roodheid en
bloedingen in maag en dikken darm.
Deze ziekte verliep met gering^ koorts
maar was verder niet heftig of doodelijk.
Spoot men hiermede te zamen ook nog
vlekziektebacillen in, dan kreeg hjj het
echte beeld van de heftige vlekziekte.
Alléén vlekziektebacillen doen het var
ken dus geen kwaad bij inspuiting,
samen met het virus wel.
Er bestaat in zyn proeven dus een be
paalde samenwerking tusschen de bacil
len en het virus. Deze voorloopige onder
zoekingen werpen een geheel nieuw en
belangrijk licht op het vlekziekte-vraag
stuk. Ze worden natuurlijk voortgezet.
Men kan er echter reeds de z.g. ent
vlekziekte mee verklaren welke soni3
ontstond in koppels na de enting. In
ieder geval wijst het op een verband
tusschen vlekziekte en een al of niet
VROUWENUITZENDINGEN
Om 8.45 's morgens worden op Maan.
dag, Donderdag en Zaterdag over
Hilversum I voor de huisvrouw
recepten gegeven, terwül op Woens
dag op denzelfden tfjd zal worden
uiteengezet, wat doen wanneer
ons kind last van z'n ingewandjes
krijgt. Ten slotte wordt op Vrydag
15 Juli te 8.45 uur In deze reeks uit
zendingen het een en ander mede
gedeeld over het gebruik van kunst
mest by kamerplanten.
en om den Biesbosch", door A. Hartman.
Van 13.3013.40 uur H. I gaan we met
een Drentschen boer op stap in „De olde
Lantschap". Het zal een genoegen zyn
naar dezen Drentschen boer te luisteren,
die zijn eigen bodem kan beschouwen met
een blik, die méér dan alleen maar het
landbouw-technische óf -economische om
vat.
(Vervolg van pag. 9)
ven en hier gaven de veenkoloniën een
nieuw welvaartstype, het karakter aan
het landschap. In het laagveengebied
kreeg men door turfwinning een ander
beeld, de lage poluerlanden met hun
vaarten en slooten, die tot meren ge
vormde plassengebieden, als die van
Loosdrecht, welk aspect wc ongaarne
aan den voet der Gooische heuvels zou
den missen, en die een typisch water
sportcentrum deden ontstaan. De in
vloed dex boerderij in het landschap is
veelzijdig, de zeer onderscheidene typen
zijn talrijk. Op wel zeer bijzondere en
vaak schilderachtige wijze stoffeeren de
hoeven het landelijk plan. De boerderij
is feitelijk in dit landschap gegroeid,
omdat de ontwikkeling van het „Wirt-
schaftsbedrijf" ten nauwste verband
hield met het landschap er om heen.
Hierbij zijn al dadelijk twee groepen te
onderscheiden: de boerenhoeven der vee
telers en die der bouw-böeren. Als ty
pisch voorbeeld diene hoe bij de agrari
sche crisis op het einde der vorige eeuw
veel laag gelegen bouwland in weiland
werd omgezet, uit een oogpunt van goed-
kooper exploitatie. Deze verandering be
ïnvloedde het landschapsvoorkomen
sterk. Hiertegenover staat thans weer
het omgekeerde: duizenden ha zijn ge
scheurd en thans zal men o.a. in het
Gooi aan den voet der Noordelijke heu
vels een graanveld van pl.m. 1 vierkante
km. kunnen zien, te midden der reus
achtige vlakke Erfgooiersmeent.
Zoo waren het de boeren, die vorm gaven
aan veel, wat bekoring geeft aan een
landschap!
door virus veroorzaakte darmaandoe-
ning. Dit klopt ook met het feit dat
men altijd om entvlekziekte te voor
komen, na de enting de varkens voor
zichtig en wat schraal moet voeren. Dit
om een eventueele darmaandoening geen
aanleiding tot opflikkering te geven,
waardoor een samenwerking tusschen
de darmontsteking en de ingespoten
vlekziektebacillen tot stand kon komen,
met als gevolg entvlekziekte.
Ook het optreden van de vlekziekte juist
in het warme seizoen zal verband kun
nen houden met de dan gemakkelijk
vóórkomende ingewandsstoornissen.
Köbe vond ook dat de darmvirusziekle
immuniteit nalaat. Is deze van langen
duur wat nog moet blijken' dan zou bet
in de toekomst misschien voldoende zijn
de varkens alléén hiertegen te enten. Da
enting tegen de vlekziektebacillen zou
dan kunnen vervallen en aldus een be
langrijke besparing geven aan het altijd
vrij dure serum.
Voorloopig zijn we echter zoover nog
niet en moeten we dus tijdig en zonder
uitzondering onze varkens op de ge
wone manier enten, vooral nu het weer
van dien aard is dat we spoedig de
eerste vlekziektegevallen kunnen ver
wachten. J. M.
Voor de Landvrouw, die meestal nog
over een ruimen voorraad „bloemige"
oude aardappelen beschikt, volgen hier
onder eenige gebakrecepten.
Kruimeltaart
20 Gr. boter of margarine, 65 gr. sui
ker of vanillesuiker, 100 gr. gekookte
fijn gewreven aardappelen, 150 gr. meel,
1 pk. bakpoeder, 100 gr. jam.
Boter, suiker en de op den vorigen dag
afgekookte, gepelde en fijn gewreven
aardappelen worden met elkaar ver
mengd, dan wordt de rest van de be-
noodigdheden er by gedaan, en alles
wordt tot een kruimelige massa samen-
gekneed. De helft van het deeg wordt
in den vorm gedrukt. De jam wordt er
overheen gestreken en de rest van het
deeg er overheen gekruimeld. In onge
veer 45 minuten is de taart bij middel
matige temperatuur goud-geel gebak
ken.
Aardappelkoek
125 Gr. gekookte fijn gewreven aardap
pelen, 200 gr. meel, 65 gr. suiker, 30
gr. boter of margarine, citroenschil of
aroma of vanillesuiker, 1 pk. bakpoe
der. Boter en suiker en de fyn gewre
ven aardappelen worden tot schuim ge
roerd. Langzaam wordt het met bak
poeder vermengde meel er bij gevoegd
en alles wordt zoolang door elkaar ge
roerd tot de massa kruimelt. Dan komt
een deel van het deeg in den met boter
bestreken vorm en drukt het deeg ste
vig in den vorm. De rest van het deeg
wordt er op gedaan. De bovenste laag
blijft kruimelig. Baktijd bij middelma
tige temperatuur 30 minuten. De koek
wordt met poedersuiker bestrooid.
Linzertaart
250 Gr. meel, 2*)0 gr. aardappelen1
pk bakpoeder, 75 gr. suiker, iets melk,
citroenschil en -sap of -aroma, wat jam.
Alle benoodigdheden worden tot een
glad deeg verwerkt. Daarna deelt men
het deeg in twee deelen. Met de eene
helft wordt de bodem van den vorm,
die iets vet gemaakt is, belegd en wordt
er wat jam overheen gestreken. De
rest van het uitgerolde en in reepen ge
sneden deeg legt men er in ruitvorm
over en een rand er om heen. Bij mid
delmatige temperatuur wordt ongeveer
in 3040 minuten gebakken.
Aardappelhoorntje
250 Gr. gekookte fijn gewreven aard
appelen, 125 gr. meel, 50—75 gr. sui
ker, eetlepel boter of margarine, 1
ei of vervangmiddel van ei, 1 pk. bak
poeder, jam, wanneer voorhanden wat
poedersuiker.
De fijn gewreven aardappelen, het met
