J
De prijs der jonge hennen
-'MtfiHmc
awjcuvteayip
Zittingsdagen Afdeeling
Agrarische inzet
in Juli 1943
DE 0ROEI VAN HET
Boeren gaven vorm aan
veel wat bekoring geeft
het Nederlandsche
in
landschap
In het artikeltje over „De leverings
plicht van eieren" eenigen tijd geleden
in „De Landstand" opgenomen, schreef
ik o.a., dat een ieder jonge hennen
heeft kunnen krijgen, mits hij ze op het
daarvoor aangewezen tijdstip had be
steld; voorts, dat men niet meer be
hoefde te betalen dan 3.32 per stuk,
af bedrijf, onverpakt, inclusief omzet
belasting. Vroeg men meer, dan had
men zich onmiddellijk tot den Dienst
van den Gemachtigde voor de Prijzen,
Bagijnenstraat 1 te Deventer, te wen
den.
Naar aanleiding van dit artikel ontving
ik verschillende persoonlijke mededee-
lingen en wat correspondentie, alles hier
op neerkomende, dat men geen hen
netjes van 7 weken wist te krijgen en
verder dat men er in den zwarten
handel schandalig hooge prijzen voor
vroeg. Dit laatste verwondert me niets,
daar ik reeds vóór den aanvang van
het broed9eizoen op dat gevaar heb
gewezen.
Er zijn fokkers en vermeerderaars, die
op mèèr dan schandelijke wijze mis
bruik gemaakt hebben van het feit, dat
de officieel vastgestelde eierprijs bene
den den werkelijken kostprijs ligt en
zich daardoor een vrijbrief hand
gesteld meenen te zien, om voor hun
„vrije eieren" maar elk bedrag te mogen
vragen en dit nu eveneens voor de
jonge hennen zijn gaan doen. Deze
lieden maken er geen broodwinning,
ook geen geldwinning, doch eenvoudig
een goudwinning van, zulks ten koste
van hun afnemers. Hoe harder tegen
deze categorie wordt opgetreden, des
te beter dit is. Dezer dagen was ik voor
een andere aangelegenheid bjj den
Dienst van den Gemachtigde voor de
Prijzen en daar werd een brief getoond,
waarin men over een prijs van 20
voor jonge hennen schreef!
Er zijn ook goedwillende fokkers en
vermeerderaars. Laat ik zelfs aanne
men, dat deze de meerderheid vormen.
Ook weet ik, dat de opfok der henne
tjes niet zoo vlot verloopen is als
dit andere jaren het geval is. De voer-
kwaliteit is slechter geworden, dus het
weerstandsvermogen der dieren daar
mee verminderd. De coccidiose heeft
zich daardoor niet alleen beter kunnen
doen gelden, doch werd bovendien ook
nog in de hand gewerkt door het gun
stige ontwikkelings-weer, dat we voor
die ziekte gehad hebben. Wanneer men
daarbij bedenkt, dat de coccidiose een
darmziekte is en dat in de voedersamen
stellingen een hoog percentage ruw-
vezel zit, hetgeen veel eischen aan het
darmstelsel stelt, dan heb ik daarmede
drie factoren opgesomd, welke de coc
cidiose. dus een kuikensterfte, zeer in
de hand hebben gewerkt. Ook hebben
de roofdieren slachtoffers gemaakt,
doch voor zoover ik dit heb kunnen
nagaan, lang niet in die mate als vorig
jaar, omdat men thans beter op zijn
hoede was, het gevaar immers kennen
de.
Dat zijn dus argumenten, die voor de
goedwillende fokkers en vermeerderaars
gelden, wanneer zij verklaren, dat zfj
niets meer hebben af te staan. Maar
dat er voorraad is, bewijst toch wel het
feit, dat de jonge hennetjes in den
zwarten handel te verkrijgen zijn.
Nu vraagt men: Geef U ons een adres
op, waar ik van die hennetjes kan
krijgen. Daarop kan ik geen antwoord
geven, want zij, die er een apart han
deltje van maken, loopen niet met hun
adres te koop en de goedwillende cate
gorie is het materiaal al kwijt.
Alleen kan ik dit zeggen en ik doe
het met klem: Wanneer iemand
weet, die van dat materiaal aan
biedt of heeft verkocht, tegen een
prijs welke hooger ligt dan 3.82,
meld U dit dan onmiddellijk aan:
Den Dienst van den Gemachtigde
voor de Prijzen, Bagijnenstraat 1
te Deventer. Ik venvacht wel, dat
deze dan op krachtige wjjze zal
weten in te grijpen.
Ten slotte vraagt een briefschrijver, een
Zeeuw, die een gezin van 8 personen
heeft, of het niet onbillijk is. dat hij
even goed 25 eieren per kip heeft af
te rioan, als iemand, wiens gezin uit
bv. 3 personen bestaat. Inderdaad zit
daar een onbillijkheid in, doch tegelijk
kan ik daar als mijn persoonlijke mee
ning aan toevoegen, dat bij een t.z.t
komende nieuwe regeling ook met die
omstandigheid ongetwijfeld rekening zal
worden gehouden, zonder dat hiervoor
een administiatieve rompslomp noodig
zal zijn. Holsteyn.
Verkapte pachtverhooging
In den loop van 1941 verhuurde de land
eigenaar T. W. Anema te Leeuwarden
een boerderij met bijbehoorend land voor
een normale pachtsom. Buiten deze
pachtsom bracht hij zyn pachter echter
nog 100.per jaar extra in rekening
voor een wagenhuis en broeihok, die bij
de boerderij hoorden en liet hem boven
dien nog ƒ432.betalen als bijdrage
in een vroegere vertimmering van de
boerderij. De kosten van deze vertimme
ring hadden 1200.bedragen, doch
hiervan was door den vorigen pachter
reeds ƒ600.betaald.
Di totaal betaalde de pachter het eer
ste jaar 532.extra, zonder dat
hiervan iets in het opgemaakte pacht-
contract vermeld stond. Dit kwam dus
Maandag 12 Juli, Zwolle, 11.45-16
uur. Burg v. Kooienstraat 22.
Dinsdag 13 Juli, Arnhem, 11-16
uur, Nrdl. Parallelweg l.
Donderdag 15 Juli, Alkmaar, 11-16
uur, Kennemerstraatweg 23.
Maandag 19 Juli, Leeuwarden,
9.30-14.30 uur, Willemskade 11.
Dinsdag 20 Juli, Groningen, 10-16
uur. Martinikerk hol 32.
Woensdag 21 Juli, Assen, 9-13
uur, OostersingeJ 25.
Maandag 26 Juli. Utrecht, 13-16
uur. Catarijnenkade 5.
Dinsdag 27 Juli, Goes, 12-17 uur.
Groote Markt 28.
Woensdag 28 Juli, Den Haag,
10-12 en 14-17 uur, Anna
Paulownastraat 36.
Donderdag 29 Juli, Botterdam,
10-12 en 13.30-15 uur. Wester
singel 46.
neer op een verkapte verhooging van
de pachtsom, hetgeen voor den Inspec
teur voor de Prysbeheersching te Leeu
warden aanleiding was Anema een geld
boete van 50.op te leggen en terug
betaling van 532.aan den pacht er te
gelasten.
Correspondentie
Antwoord van onzen medewerker Bijen
teelt aan vragensteller uit A.
De bedoelde Koninginnevallen kunt U
nog probeeren te bestellen, o.a. bij onder
staande adressen. Anders probeeren ze
zelf te maken.
De adressen luiden:
Afd. Handel van onzeVereeniging,
Bijenhuis, Wageningen; Handelsbijen-
stand de Mesa, Santpoort; Frans Benne-
kes te Deventer.
Het beeld van onze landschappen is een
vormingsproces geweest van eeuwen. In
den voortijd was een groot deel van ons
land één reusachtig oerwoud, dat de
Rijn-Maasdelta overdekte van de hooge
diluviale gronden tot aan den schoor-
wal der duinen aan zee, de hooge zand
en grindgronden met groote heivlakten
tevens, en bewoond door de Germaan-
sche Nomadenstammen uit het Oosten
naar hier gekomen, en op wier vesti
gingsplaatsen de Groote Volksverhuizing
van invloed was.
Aan deze nederzetting hebben we in het
Oosten vooral de eerste Brinkdorpen te
danken, de oudste centra van bewoning,
meestal een van boomen voorzien gras
plein, of grasrand als middelpunt der
Markt. Om den Brink werd langzamer
hand het bosch gerooid, want er was
nü een vaste nederzetting, dus, behoefte
aan bouwland. Op het gerooide terrein
ontstonden de primitieve boerenhoeven.
Vaak lag aan de andere zijde van den
Brink 't weiland, meestal een strook
groengrond langs 'n beekje, want met
't bezit van 'n veestapel (stalmest) stond
of viel het vruchtbaar maken der markt-
bouwgronden. Hieruit is de oude vesti-
gingsregel op het diluvium te verkla
ren, de oorspronkelijke dorpjes aan de
riviertjes met éénerzijds het weidegebied
(made) aan de andere zijde de minst
onvruchtbare zand- en leemgronden als
gerooid bosch (den esch) bebouwd met
broodkoren en als middelpunt vaak bij
het beekje de Brink.
Waar geen beekjes of sprongen waren,
lagen de dorpen aan de randen der hoo-
gere gronden in Ie nabijheid van groen
land, zooals b.v. de zes Gooische dorpjes
rondom het hooge plateau met heide in
het midden, en alle zes naar die kan
ten, waar het welland der meenten te
vinden was, en dat we later als gemeen
schappelijk bezit der streekbewoners
de Erfgooiers zullen terug vinden.
Ook hier is sprake van den „esch", den
„brink", enz., waaruit het Saksisch
element, dat over de Veluwe hierheen
drong, duidelijk te herkennen is. Laren
is wel het meest westelijke Brinkdorp
van Nederland. Ook Muiderberg heeft
bij de kerk het typische -Taoplein, met
boomen omringd. De kring bouwland om
het Marke-dorp werd verdeeld door wild
graven, greppels, die hét schadelijk wild
moesten tegenhouden. De buitenste wild
graaf werd een soort marke-grens. De
dooden werden huiten den wildgraaf be
graven, om volgen* het bijgeloof de
geesten der afgestorvenen buiten het
dorp te houden.
Later vestigden zich boeren uit de Brink
dorpen ook langs de breedere broekgron-
den, dien zijn drassige strooken moe
rasveen en beekklei aan de samenkomst
van riviertjes, waar zij het groenland
met primitieve zomerdijkjes tot behoor
lijk weiland wisten ta maken_ Het Gooi
heeft dus eenige andschaptypen, b.v.
het heideland, de Engen, het Brinkdorp,
en verderop de Eerr.hoevem In Friesland
kan men spreken van het terpendorp.
Van de primitieve *eteelt was de scha-
penfok wel een van de eerste. Verschil
lende driftwegen in de Gooische dorpen
herinneren nog aan de oude schapen-
di*ift, en de stegen in de Geldersche val
leidorpen, wijzen de paden aan, waar
langs de scheper met z'n wilgewolde
schare opsteeg naar de hooger gelegen
<y\7
heide. De ontginningen, w.o. te rekenen
zijn de droogmakerijen, hebben vooral
waar deze naai een bepaald systeem
streefden sterk op het landelijke deel
ingewerkt. En hier were, door den water
bouwkundige veel .crk verricht. Niet
voor niets staat in een der gevels van
een Haarlemmermeerboerderij „Graan
voor Visch'^ De beroemde Hollandsche
polders ontstonden nier. Haast even in
grijpend was de wijziging, die de spade
bracht, toen zij in de hoogvenen werd
gezet. De slooten verdwenen, de vrucht
baar te maken dalgronden kwamen bo-
(Slot op pagina 10, 3e kolom onderaan).
v\U
vM^.
Een boerenerf In
de omgeving van
Nieuwe Niedorp.
