Heemkun
Proefveldverslagen
i^rpfdUdDiii]
Voedingsgewassen
in eigen tuin
'k Kreeg van de redactie 'n brief toe-
gestierd van 'n lezer uut Walchere. Die
was 't nie eèns ml 't gene 'k 'n weke
of wat gelèje over die geiten gezeid
Die vond het eèl geweundat de beter
gesitueerden geiten ouwe. Ie schreef,
ze doen 't toch ök om de voedingstoe
stand van d'r gezin wat beter te moe
ken. Ie vond 't ök verkeerddat 'k
schreefdat die daetum van l Juni 19
nie goed was en dat Ik daer 10 Meie
19JfO van wou maeke. Op Walchere
wiere ök die groöte priezen nog niet
ge geve.
Ie vroeg of 'k er nog es op trug wou
komme. Natuurlek zcb 'k mit alle ple
zier m'n meèning nog es uuteènzette.
'k Weet ök wel, dat ze geiten ouwe,
omdat die geiten melk geve en omdat
ze d'r butter van kunne make. Das
allemael goed en wel. Mar zouwe ze in
normale omstandigheden ök 'n geite
g ouwen ebbe. Want in normaele om
standigheden geeft 'n geite toch ök
melk. Nee je, 't is enkel en alleen, omdat
ze d'r noe gróót voordeèl in zien. Noe
kun je zegge, ieder mag toch z'n voor
deèl zoeke en vor z'n gezin zurge. Ok
weer mooi, mar dat nie ten koste gaen
van anderen. En dat is ier mit die gei
ten 't geval. Oevee menschen uut de
werkende klasse zouwe nie 'n geite wil
len ouwe, mar kun d'r nie an komme,
omdat de pries zoo opgedreven is deur
den kappitalist.
En daer om za 'k 't ök nooit goedkeur e,
dat iemand, die ter in verband mit z'n
maetschappeleke positie vroeger nooit
an gedocht zou ebbe geiten t'ouwen, ze
•noe vor 'n andermans neuze wegkoöpt.
D'r is 'n spreekwoord: „Geef den kei
zer, wat des keizers is." Zoo is 't ök
7nit de geiten, deze motte g'ouwen oore
deur die menschen, die 't altied gedaen
ebbe. De volksmond noemt de geite nie
vor niks de koeje van den errebeier.
Ik oope, dat m'n lezer op Walchere 't
noe duudelek zd weze, wat m'n bedoe
ling is.
M'n bin d'r nie op vooruut gegaen, noe
ze 't stroö vrie gegeven ebbe. Z'ebbe noe
bedriefschappen in 't leven geroepe, vol
gens mien bescheiden meèning toch om
't bedriefsleven 'n bitje te ordenen. Mar
noe gaen ze beginne mit 'n artikel vrie
te geven. Noe kunne ze wel zegge, we
wille toch alles vrie ebbe, toe wille toch
weer baes weze op eigen bedrief. Alles
tot je dienst, mar dat is voorloöpig nog
toekomstmeziek. Da's mooi vor nae den
oorlog, oewel laete m'n d'r direct bie
zegge, 'n volledige vri&eid zooas nae den
vorigen oorlog, daer d je bie naer de kel
der gaet, die wensche m'n ök nie meer
terug.
Mar in ieder geval, zooiank den oorlog
duurt, mot in ieder geval de zaek ge
ordend en geregeld weze. Alleèn dan is
den boer verzekerd, dat ie z'n produkten
vor 'n redeleke pries af kan leveren.
Dat zulle m'n tenmlnsten dan mar an-
neme.
D'r is noe 'n bedriefschap vor Ooi, Stroö
en Ruw voer, en dat geef noe 't stroö
vrie.
't Is toch te zot om d'r over te praeten.
Om te beginnen was al 't stroö van
den vorigen oest nog nie weg. De boe
rendie 't nog ebbe, zitte. mit de strop.
Da's 't begin. Mar wat is verder 't ge
volg, dat 't stroö op 't oögenblik prak
tisch onverkoöpbaer is.
J'ei altied van die martbedervers. Neem
noe es iemand, die enkele bunders land
eit, mar geèn schuur e. Oevee ei je er
die nie. Die menschen dosse d'r terve
van 't land af en om van d'r stroö dan
zoo gauw meugelek af te wezen, ver-
koöpe ze 't tegen iedere afbraekpries,
die mar geböjen oord. En 'n andere is
ter de dupe van.
Mar in 't bestuur van 't bedriefschap
zulle wel meer andelaers as boeren
zitte, zooals geweunlek.
En noe oeve m'n mekaore geèn Mietje
te noemen, den andel ziet ter wel 'n
voordeeltje in, dat 't stroö vrie is.
Dan kun ze den boer net zoo ard plutt-
me as ze zelf wille.
Ik oope, dat ze vor 't stroö weer gauw
'*i pries stelle en dat er toch vooral
geèn andere produkten vrie gegeven
oore, want dan kunne m'n mit 'n jaer
naer den aermen.
Schiet het bie julder nog al 'n bitje op
mit de peeën. Je weet, 'k weune in 't
Peeëland, mar dit jaer 'k nog nie vee
plezier van de peeën g'ad.
Den opbriengst en 't gehalte valle mee,
dus daer ebbe 'k geèn klaegen over.
't Is noe wat anders, dat m'n dwars
zit.
Me wete de peeën nie weg te kriegen.
Bind a 'k noe an 't schrieven bin, kom
net de krante en daer leze 'k dat
er noe in de Zeeuwsche waeteren
's nachts gevaere mag oore.
Dat is 'n pak van m'n arte, noe zulle
m'n mar oope, dat alles z'n eige ten
goeje zd keere en dat alle peeën an de
febrieken zulle komme.
'k Ad m'n galle d'r nog es over uut
wille spuuge, mar dat is noe meschien
nie noödig, me zulle 't dus nog es an-
zien.
AR J AON.
Grondverbetering in
het najaar
ER zijn vele tuinen, waarvan de op
brengst door grondverbeteringen
nog belangrijk kan worden ver
hoogd. Deze verbeteringen kunnen zoo
wel in verband staan met de structuur
en samenstelling van den grond als met
de afwatering.
Onder de structuur van den grond ver
staat men den graad van losheid. Deze
heeft niet alleen betrekking op de boven
ste grondlaag, doch ook op den onder
grond. Ingeval zich vlak onder de teelt-
laag van den tuingrond een harde, on-
doorlatende laag klei of hard veen of
een oerbank bevindt, dan is het ter wille
van de normale vochtcirculatie van groot
belang, dat deze wordt los gewerkt. Men
gaat dan diepspitten. De grond wordt
twee steken diep los gewerkt. Dit is een
tijdroovend werk Vandaar de wensche-
lijkheid om er reeds in het najaar mee
te beginnen. Men moet er bij dit werk
echter wel voor zorgen, dat de klei of
veen van den ondergrond niet door de
goede teelaarde van den bovengrond
wordt gemengd.
Indien uw tuingrond uit schralen, hu-
musarmen zandgrond bestaat, dan kan
Winterproefveld 1>Ü den Heer J. A. Stol»
te St. Fhilipsland
RassenCarstens 5, Skendia, 2, Criewener
192, Astra, Staring C.B., Lovink en Juliana,
Grondsoort: zware klei.
Voorvrucht: witte boonen.
Bemesting: 100 kg. kas per h.a.
Aantal par.3, elk van 1 are.
Gezaaid: 26 Oct. op een rijenafstand van
22i£ c.m.
Zaaizaad: Carstens 5 ,Skandia en Lovink
120 kg. en de overige rassen 135 kg.
per h.a.
Opkomst: alle rassen regelmatig op 11
Nov. Voor den winter was de stand bij alle
rassen zeer goed. Daar er vrywel geéri
vorst optrad, werd van uitwintering geen
last ondervonden. Begin April stonden
Carstens 5, Criewener en Astra het
weligst.. Het tijdstip van in de aar komen
leverde niet veel verschil op.
Ziekten: Van gele roest hadden Carstens 5,
Criewener en Astra het meest te Iqdefi,
vooral de laatste. Bruine roest kwam bij
alle rassen slechts sporadisch voor.
Lengte van het Stroo: Carstens 5, Staring,
Juliana en Lovink 110 c.m.Criewener 115,
Skandia 118 en Astra 122 c.m. De stevig
heid liet niets te wenschen over, doch waö
bij Astra toch iets geringer dan bij ae
overige rassen.
Rijpen: 't ee'rst Carstens 5 en Astra; 't
laatst Criewener en Staring.
Gemaaid: 30 Juli.
Wintertarweproefveld op het JLandbouw»
proefbedrijf te Wilhelmlnadorp
Rassen: Juliana, Carstens 5. Lovink, Men
del, Criewener 192, Skandia 2, Astra en
Trifolium record.
Grondsoort: zware klei.
Voorvrucht: Erwten.
Bemesting: 125 kg. kas per h.a.
Aantal par: 3, elk van 0.77 h.a.
Gezaaid: 7 Oct. op een rijenafstand van
24 c.m.
Zaaizaad: Juliana 140, Carstens 5
Lovink 185, Mendel 125. Criewener
Skandia 145, Astra 150 en Trifolium 130
per h.a.
Opkomst: gelijk op 19 Oct. Voor den win
ter stond Skandia het weligst. Begin Maart
stonden Astra en Trifolium het gulst en
Criewener het schraalst. Eind April was
de 2e par. van Carstens 5, Lovink ep
Mendel was schraler door afwijking vfth
den grond. Alle rassen hadden van roest
te lijden, het meest echter Criewener, hét
minst Juliana. Stuifbrand kwam alleèn
sporadisch in Juliana voor. Astra kwaip
het eerst en Skandia het laatst in de
StroolengteJuliana 125, Carstens
Lovink 120, Mendel 125, Criewener
Skandia 135, Astra 135 en Trifolium
deze door toevoeging van humusstoffen
zooals compost, ruigen mest, turfmolm
of veenaarde worden verbeterd. Met het
spitten worden deze stoffen door den
grond heengewerkt. Dit kan ook reeds
in het najaar geschieden.
Een goede afwatering is voor iederen
tuin al eveneens een belangrijke factor.
Want indien het water zich op het veld
blijft verzamelen, dan gaat de grond
dichtslibben. Dit beteekent een verslech
tering van de structuur. Ten einde de
afwatering te verbeteren graaft men
reeds in het najaar greppeltjes, waar
door het overtollige water naar de kan
ten of naar de sloot kan afvloeien. Al
deze verbeteringen- komen de opbrengst
van uw tuin ten goede.
Wat onze mooie schorren U leeren.
DE belangstelling gaat uit naar het
ontstaan van den bodem, naar den
strijd tegen de zee, naar het ontstaan
van de polders, voor onze provincie een
zeer belangwekkende geschiedenis.
Breng eens een bezoek aan één onzer
mooie Zeeuwsche schorren en bestu
deer daar eens de plantenwereld; U
zult tot de ontdekking komen, dat ge
daar tal van planten vindt, die ge nim
mer te voren hebt gezien. Heeft U wel
eens gehoord van de Obione en van het
Zeeraket
Tracht te weten te komen, wanneer op
het schor lamsoor, zeekraal en Engelsch
gras verschijnt, of in welke periode
van den aanwas van een schor de eene
plant de andere verdringt. In het Sloe,
in den Braakman en in het verdronken
land van Zuid'-Beveland en in dat van
Saeftinghe zult gij interessante ontdek
kingen doen.
Weor andere ontdekkingen doet ge op
in het Zwin, dat onmiddellijk achter
de duinen ligt en daardoor een andere
bodemgesteldheid heeft dan het ver
dronken land van Saeftinghe of de
Braakman.
Zoo vindt ge o.a. in het Zwin bijzondere
en prachtige schelpen, die ge nergens
anders in Zeeland vindt; het zijn vóór
historische schelpen.
In deze schorren treft ge verder inte
ressante vogels aan, als wulpen, ture
luurs, kluten, strandpleviers, enz. Men
moet deze vogels beschouwen op een
rustig plekje, nagaan, welke bewegin
gen ze maken en welke geluiden ze
geven. Let bijvoorbeeld op het maaien
van een kluut in zoo'n kil midden in
het schor.
Al spoedig komt men tot de ontdek
king, welke planten en dieren hier in-
heemsch zijn, m.a.w. tot ons heem be-
hooren. Naast de bodemgesteldheid
zijn dus plant- en dierkunde onderdee-
len >der heemkunde. Dankbare objec
ten daartoe heeft men in onze provin
cie te over.
Hoe ontstaat het heem?
UIT de schorren is het Zeeuwsche
ïeem ontstaan en ontstaat het nog.
Een der eerste zorgen na het ontstaan
daarvan is het beveiligen van den grond
tegen onzen erfvijand, het zeewater,
door het leggen van waterkeerende dij
ken bij de inpoldering, door het oprich
ten van een polderbestuur, aan welks
hoofd meestal een dijkgraaf staat.
Deze polderbesturen hebben een voort
durende zórg, niet alleen om de achter
liggende landerijen en heemen tegen
het zeewater te beschermen, maar ook
om het water in de polders op de juiste
hoogte te houden, in het belang van
het in kuituur brengen van dien grond,
van den landbouw en tuinbouw. De
zorg der polderbesturen strekt zich
daardoor niet alleen uit tot den eigen
polder, maar ook tot het achterliggende
landschap, niet alleen voor het plat
teland, maar ook voor de stad en toch
moesten de waterschapslasten alleen ge
dragen worden door de ingelanden van
een polder. Ook de stadsbewoners zou
den daarin hun deel moeten betalen,
omdat zij tegen watervloeden beschermd
worden door de aan zee grenzende en
tusschen gelegen polders.
M. A. AALBREGTSE,
Stafleictfcff in Zeeland.
c.m. Legering kwam niet voor*, doch Tri
folium was maar matig stevig.
Rijpen: 't Eerst Carstens 5 en 't laatst
Skandia met een verschil van ongeveer
6 dagen.
Gemaaid5 Aug.
Kwaliteit van het graan: Juliana, Mendel
en Trifolium mooie blanke korrels, doch
van 't laatstgenoemde ras wel wat smal.
Lovink gaf wel blanke, dQcn wat. klem©
korrels. Carstens 5 kleiqe, roode korrels.
Criewener en Skandia zijn bèiae lichtroód,
doch vrij groot. Ook Astra gaf groóte, roode
korrels.
Wintertarweproefveld op het Landbouw-
proefbedryf te Wilhelmlnadorp
Rassen: Juliana, Alba, Jubilé, Impérial 11a,
Staring C.B. en Prins Hendrik.
Grondsoort: vrij zware klei.
Voorvruchtaardappelen.
Bemesting: 200 leg. kas per h.a.
Aantal par: 3, elk van 0,T7 eje.
Gezaaid: 27 Oct. op een rtjehfifstand van
24 c.m.
Zaaizaad: Juliana 140, Alba 145", Jubilé 126,
Impérial 135, Staring 140 en Pr. Hendrik
145 kg. per h.a.
Opkomst: Alba het vlugst, op 12 Nov., en
Jubilé het traagst, op 16 Növ. Voor dén
winter was de stand van alle rassen goéd.
Het weligst stonden echter Pr. Hendrik en
Alba en Impérial. Door den zachten win»
ter kon geen verschil in wintervastheid
vastgesteld worden. Begin Maart werden
de volgende cijfers voor stand gegeven i
Jubilé 9, Alba 8%, Staring en Pr. Hendrik
8, Juliana en Impérial 7.
In aar: Jubilé 30 Mei, Alba 5, Juliana 7,
Pr. Hendrik en Imp. 9 Juni.
Plantenziekten: In Juni kwam in alje
rassen vrij veel gele roest voor. Jubilé had
hiervan het meest te lijden en Imp. én
Staring het minst. Later werden Alba en
Staring het meest en Jul., Imperial efi
Pr. Hendrik het minst door bruine roept
aangetast. Stuifbrand kwam zeer weinig
voor; alleen in Jul., Alba en Imp. werden
eenige brandaren gevonden.
Lengte van het stroo: Jub. 110, Alba 120.,
Jul. en Staring 130, Imperial 135 en Pn
Hendrik 150 C.m. Legeren kwam niet voor,
ofschoon Pr. Hendrik daartoe wei eenige
neiging vertoonde; ook Imp. leek mindev,
stevig dan de overige rassen.
Gemaaid: Jub. op 30, Alba pp 3 JulL
Juliana, Staring en Imp. op 2 en Prins
Hendrik op 3 Aug.
kwaliteit van het zaad: deze was over 't
geheel zeer goed. In Jubilé en Julianét
kwamen de meeste 2e soort korrels voor*
Het laatstgenoemde ras ha,d wel de klein,*
ste korrels, terwyl Staring iets grover wa&
De grootste korrels gaven de drie Qverigi
rassen, waarbij vooral Pr. Hendrik uff&.
muntte. Imperial onderscheidde zich ooo?
zyn. bijzondere blankheid.
Wintertarweproefveld op het Landbouw^
proefveld te Wilhelmlnadorp.
Rassen: Juliana, Carstens V, Ankar IR,
Lovink, Criewener 192, Rufus, Gembloy#
O, Titan, Algebra en Yeoman, Jan Ropsv
Carstens VL Hauters II, Strube's Frumt
weise D.Z., Firlbexk I, Dreagers Dick kopij
Elizabeth, Marcuardt en Pr. Hendrik.
Grondsoort: lichte klei. Voorvrucht: aard-*
appelen. Bemesting: 200 kg kas per hak
Aantal par.: 3, elk van 0,11 are, met Jut
liana werden echter 9 veldjes aangelegd
Zaaidatum: 26 Oct. op een rijenafstand van
24 cm.
Zaaidzaad per ha: Jul. 14Q; Carstens
150; Anlcad 100; Lovink 135; Criew. 13tfi
Rufus 120; Gembl. 125; Titan 120; Alg
en Yeoman 115; Jan Kops 165; Carstens
Firlbexk 170: Dreagers Diokkopf 135; Elit
VI 135; Hauters 135; Str. Fruhw. 136*
155 kg.
Opkomst: 't eerst Carstens Y, Rufus, Eliza
beth en Pr. Hendrik, 't laatst Firlbexk. Na
den winter, in 't begin van April stondeh
Dr. Dickkopf, Marquardt, Rufus, Pr. Hen»-,
drik en Gembloux het best; iets minder,
waren Jul., Carstens V, Lovink, Jan Kope>,
Hauters, Str. Fruhw. en Elizabeth, teiwiü
Carstens VI, Ankar, Criewener, Titan, Alg,
en Yeoman en Firlbexk de rij sloten.
In aar: 't eerst Gembloux en Hauters on
29 Mei, 2 dagen later Carstens VI, vervol
gens Str. Fruhw., Dr. Dickkopf op 1 Juni
zabeth 155; Marquardt 140 en Pr. Hendrik
en de overige tusschen 5 en 11 Juni. Ein<$
Juni was de stand wat schaal bij Ankar,,
Lovink, Carstens VI, Hauters, Juliana, Str»
Fruhw., Firlbexk, Rufus, Gembloux, Criet
wener, Titon, Alg. en Yeoman en Jan Kopft
Bij de overige rassen was hij matig to€
vrq goed. Afwekende planten werden aai)?
getroffen in Rufus, Alg. x Yeoman, Dr«
Dickkopf, Elizabeth, Pr. Hendrik, Ankar^
Gembloux, Jan Kops en Hauters.
Ziekten: Stuifbrand werd alleen gevonden
in Jan Kops en Juliana, doch het meest
in de laatste. Van bruine roest had Car?
stens VI het meest te lijden, doch Qok
Jan Kops, Hauters, Firlbexk, Dr. DicckOpR
Elizabeth, Carstens VI, Criewener, Kqfus
en Gembloux werden hevig aangetast. Hét
beste hielden zich daarentegen Str. Frunwi
en Pr. Hendrik. Verder werd nog vrij yéfcl
Septoria nadorum (kafjesbruin) aangetroft
i'en in Titan.
Lengte v. h. stroo: deze liep bij een
hetzelfde ras dikwijls vrij sterk uiteen, i
gevolg van de ongelijke samenstelling va,
den grond. Het kortst groeiden Carstéffl
VI en Gembloux, die beide gemiddeld 1W
cm maten, daarop volgden Jan Kops g
Hauters met 110 cm en Lovink met 115 ci|
dan Juliana, Carstens V, Str. Fruhw.
Dr. Dickkopf met 120 cm; vervolgens
kar en Criewener met 125 cm; Rufus
x Xeoman, Firlbexk en Markpuardt
130 cmElizabeth en Titan met 140
en Pr. Hendrik met 150 cm. Dit laatgö
en Str. Fruhw. hadden hel slapste strqo
Rijpen; 't eerst Carstens V, Rufus, Genw
bloux, Carstens VI, Hauters en §tr,_
Êruhw: 't laatst Ankar en Alg. x Yeomam
Gemaaid: 1? Aug.
Kwaliteit v. h. zaadBovenaan stond
Hendrik, daarop volgden Jan Kops, Kuju|
en Firlbexk. vervolgens Juliana, Carstens
VI, Dr. Dickkopf, Elizabeth, Markquarcm
Criewener, Titon en Alg. x Yeomandah
Hauters, Lovink en Str. Fryhw. en
sjotte Carstens V, Gembloux en An ka?»
Carstens V en vooral Ankar waren te klèm
van stuk, terwijl Gembloux wel is waar
grover, maar te veel gerimpeld was.
