(jpcLutkb^ 4wn ^jjaMDIID
Landvrouwen
De ui in het volksgeloof
Bloedluis aan appelboomen
De leste heer ebb m'ne't over de peeën
g'ad. Je weet wel, da 'h toen zoo blieje
was, dat de schepen 's nachts mochte
vaere. 'h Docht, dan homme de peeën
in ieder geval weg, mar niks oor. Bie
ons homme ze nog nie weg. Me motte
z' in den oöp rxeje en onderdekke.
Ze waere bie ons in de rondte benauwd,
dat de boeren mit de strop zouwe Tcora-
me te zitten. Daer 'h noe es naer
g'infermeerd, mar dat bliek toch nie 't
geval te wezen.
M'n ebbe, d'r noe wel wat meer werk
an, mar in ieder geval oore de peeën
betaeld en je weet: „Geld verzoent den
arbeid".
Da's altied zoo gewist en dat zal wel
zoo bluuve
Toen zat ik, en mi mien velen, nog in
mit de suukerpremie. D'r ging weer 'n
gerucht, dat die menschen, daer d de
peeën nie van an de febriek kwamme,
geen suukerpremie zouwe kriege.
En ons in zak en asch zitte, want daer
adde m'n nog wel zoo op gevlast.
Dus bin 'k weer es op infermatie uut-
gegaen en gelukkig kwam 'k mit goed
bericht tuus, naemelek dat ök die
boeren, die d'r peeën nie an de febriek
kunne kriege, toch de suukerpremie
kriege. 't Is ök nie meer as billek, 't
bluuf tenslotte overmacht, me kun d'r
Zélf niks an doen en dan komt er nog
dit bie, dat de suukerpremie 'n teelt-
premie is en geèn vervoerspremie. En
geteeld ebbe m'n de peeën toch zeker,
ee.
Ebbe julder al 'n plan opgemaekt vol
de verdeèling van de suukerpremie. We
wete, dat den elft vor de eerbeiers is,
mar oe m'n dien elft motte verdeéle is
nie bepaeld. En daer zou nog wél es
verschil van meening over kunne komme.
Meschien komme d'r nog wel bepae-
lingen, mar mochte ze nie komme, dom
doen ik het op de volgende meniere en
'k raeje julder an om 't ök zoo te doen,
dan krieg je geèn dol en last.
Alle vaste-, losvaste- en seizoenerre-
beiers en paerdeknechtsdie mit 't
peeënuutdoen drie maenden of langer
op 't bedrief bin, kriege d'r deel.
Losse errebeiers, die espres vor 't peeën
uutdoen angenome bin, deèle nie géliek
op mit de rest, mar kriege 'n portie
nae gelang van 't geen ze d'r an mee
gewerkt ebbe. Dat regéle me dan in
onderling overleg.
Hoe zou ik julder nog 'n tip wille
geve, Vor 't peeënuutdoen is 'n vasten
pries bepaeld en wél dit.
Op luchte gronden 60 tot 70 gulden per
bunder, middelzwaere grond 65 tot 80
gulden per bunder en zwaere grond 75
tot 90 gulden per bunder.
Vor 't koppenkappen kan dan 15 gul
den per bunder bie betaeld oore.
As t'r noe errebeiers bin of waere, die
'Vor dat loon geèn peeën uut woue doen,
dan zul je d'r in bepaelde gevallen nie
buuten kunne en meer motte of ebbe
motte geve, omdat je d'r nie vantus-
schen kan.
Mar geef in zoo'n geval geèn suuker
premie. Dus alleèn, as ze vor 't vast
gestelde loön peeën gebot ebbe, dan
kriege ze suuker.
Van de wéke kreeg ik 'n exemplaer in
m'n anden van 't Voedselvoorzienings
blad van 6 October en daerin stong 'n
verordening van 't Bedriefschap voor
pluumvee en Eiers.
Die verordening ging over den afvoer
Van meeuweeiers van Terschelling
Toen d 'k dat las, toen most 'k an
de oendereiers en eendeeiers dienke.
Zooiank ze dat nog nie in orde ebbe
gaen ze d'r eige noe zeker mi meeuwe-
eiers bemoeie.
Loet ze eerst es zurge, dat de kwestie
Dinsdag 9 November wordt over
Hilversum I van 10.3010.15 uur
een praatje gehouden, dat spe
ciaal voor de Landvrouwen be
stemd is en als titel draagt: „Ge
meenschapswerk
leven.'3
in het dorps-
van d'innaeme van d'eiers in orde koint.
Want dat is toch wel 'n verschrikkeleke
zaek. Vorig jaer 'k er ök tvel es wat
over gezeid. En oe is 't ge gaen.
Die vorig jaer geèn eters geleverd eit,
ei toch ök dit jaer weer oenders g'ouwe.
En daer oor glad nie op gelet.
Ze schrieve in de kranten, dat er straf
fen zulle volge en dat d'oenders in be
slag genome zullen oore, mar je ziet
er niks van gebeure. De menschen, die
d'r plicht doen en eiers inlevere, die
oore uutgélache.
Is 't 'n wonder, dat die op 't leste ök
nie vee zin meer ebbe om te leveren.
En dan zie je 'n verordeningzooas 'k
boven zei. Dan weet je. nie of je d'r mee
moe lache of schreeuwe.
Van eèn kant is 't belachelek, dat ze
d'r eige mi meeuweeiers bezig ouwe,
smd d ter van de regeling van de
groöte massa oendereiers nog niks, mar
dan ök niks deugt.
Van d' andere kant is 't diep bedroe
vend, dat zooiets mar bluuft deurgaen.
Laet dat Bedriefschap noe eerst mar
zurge, dat de groöte lijn in orde komt
en dan motte ze pas op ziespoortjes
gaen.
Is bie julder den aerepeloest meege-
vaïle. Deur mekaore gloöf ik, dat het
'n bitje minder is as vorig jaer, mar
veel maekt het nie uut, tenminsten bie
ons in den oek nie.
Wat dienke jullie va/n. d'oudbaereid. Ze
bin ontzettend droög uut de grond ge-
komme ee. In de Bintjes kom bie mien
loat rot voor. Me zulle d'r 't beste mar
van oope.
As+d'af zet noe mar 'n bitje regélmaetig
gaet, dan kom 't wel in orde.
AR J AON.
REEDS in de grijze
oudheid was de ui,
evenals het knof
look, een alom bekend
en veel gegeten volks-
voedsel, dat om de wer
kelijke en veronderstelde
geneeskrachtige eigen
schappen hoog in aan
zien stond. Uit opgravin
gen van Egyptische en
ook van Griëksche tem
pels is gebleken, dat de
ui een groote rol speelde.
Op de muurschilderingen
dezer tempels, die eenige
duizenden jaren voor
onze Christelijke jaartel
ling zijn gebouwd, vindt
men afbeeldingen van het
kweeken en oogsten van
uien en knoflook en te
vens van het opdienen
oorzaakte ziekten kon
den bezweren, was de ui.
Men schreef aan ui en
knoflook een buitenge
wone tooverkracht toe,
die in staat was alle
heksen en booze gees
ten te verjagen Zelfs in
den tegenwoordigen tijd,
nu we het bijgeloof aan
heksen zoo ongeveer te
boven zijn. vindt men in
vele streken van Europa
nog gebruiken, die uit
deze Middeleeuwsche ge-
dachtenwereld stammen.
Zoo legt men in sommi
ge streken gesneden uien
in de ziekenkamer, opdat
„het kwaad" zal verdwij
nen en de zieke sneller
zal genezen. Eigenaardig
is, dat men den ui daarbij
van deze gewassen als4- niet behoeft te eten: de
offergaven aan de goden
Trouwens, Egypte is nóg
het land, waar men de
meeste uien verbouwt en
ook uitvoert. De Egyp
tische uien zijn bekend
om hun zoeten smaak.
In de Noordelijke landen
werd de ui eerst na
Christus bekend en pas
tijdens de Middeleeuwen
kon men spreken van
den ui als volksvoedsel
In die tijden was men
nog de meening toege
daan, dat ziekten werden
veroorzaakt door booze
geesten, die men door
middel van „tooverkrach-
tige" kruiden kon uitdre
ven. De duivel en zijn
handlangsters, de hek
sen, speelden vaak een
groote rol. De heksen
toch, die een verbond
met den duivel hadden
gesloten, waren in staat
haar medemenschen veel
kwaad te berokkenen.
Gezeten op een bezem
steel vlogen zij door de
lucht naar vergaderin
gen, die bij voorkeur
werden gehouden op Vrij
dag. Een der kruiden,
die de door heksen ver-
geur alleen wordt reeds
voldoende geacht, om de
booze s"ee«ten te verdrij
ven
In andere deelen van
Europa worden de horens
der koeien met knoflook
ingewreven, om de die
ren tegen betoovering te
beschermen.
Vooral in de „vasten
dagen" smeert men zich
zelf borst, oksels en
ifoojjoui} 30111 uajoziaoA
n om de booze geesten
op een afstand te hou
den. In sommige streken
draagt de bruidegom
knoflook bij zich, opdat
het jonge paar geen on
heil zal overkomen.
Ook bij het voorspellen
der toekomst speelde de
ui een rol. Zoo verhaalt
een Duitsch sagenboek,
dat de jonge meisjes op
St. Valentijnsdag (14 Fe
bruari) ieder vier of vijf
uien kiezen, die zij den
naam geven van beken
de en begeerde jonge
mannen. De aldus van
een naam voorziene uien
worden bij de kachel ge
legd en de ui, die het
eerst uitloopt, wijst daar
mee aan, wie de toekom
stige echtgenoot zal zijn.
Een overblijfsel uit den
tijd, dat de ui en het
knoflook hoog in aanzien
stonden en als eerbewijs
aan gasten werden voor
gezet. vindt men terug
in het Zuid-Duitsche ge
bruik, dat een huwelijks-
candidaat. wanneer hij
voor het eerst komt
eten bij het meisje, naar
wier hand hij dingt,
reeds aan de spijzen kan
merken, wat hem te
wachten staat. Eierkoe
ken met knoflook vertel
len hem, dat hij als
schoor zoon wordt aange
nomen
In bergstreken nemen de
bewoners, wanneer zij
bergen gaan beklimmen,
brood mee. belegd met
gesnipperd rauw knof
look Men kan dan het
klimmen langer volhou
den. Dit is een meening,
die trouwens al heel oud
is. Reeds de oude Grie
ken voerden de hanen,
die zij in hun hanenge
vechten gebruikten, met.
rauw knoflook, opdat zij
sterk en onvermoeibaar
zouden blijven. Latei-
haalden „de voornamen"
er echter hun neus voor
op. Ook heden ten dage
wordt de vluchtige olie,
die b.v. knoflook bevat,
in de geneeskunde ge
bruikt, o.a. in laxeer
middelen bij gal- en
darmbezwaren en in ge
neesmiddelen tegen ader
verkalking. De ui is van
ouds bekend als middel
voor het afdrijven van
ingewandswormen en het
schijnt wel onomstoote-
lijk vast te staan, dat
het eten van uien en
knoflook zeer bevorder
lijk is voor de spijsver
tering en het „zuiveren"
van het lichaam.
C. N. U—R.
FRUITTEELT
Praktisch het geheele jaar door kun
nen wij soms aan onze appelboomen
aan stam en takken een wit, wol
lig pluis waarnemen, dat, wanneer wij
er op drukken een rood vocht afgeeft.
De naam bloedluis is dus in zekeren
zin juist en het verschijnsel zal iederen
fruitkweeker voldoende bekend zijn.
Minder bekend zijn de levenswijze van
het insect, de schade, die het veroor
zaken kan en de bestrijding die wij
onder de huidige omstandigheden nog
kunnen toepassen.
De bloedluis is een parasiet die in N.
Amerika thuis hoort, doch reeds in de
18e eeuw met besmet plantmateriaal
naar Europa kwam en zich sindsdien
daar uitstekend thuisvoelt.
Van onze vruchtboomen tast zij vrijwel
alleen den appel aan doch er zijn ook
nog een aantal sierstruiken, die besmet
kunnen worden. Het leven van het in
sect is zeer merkwaardig. Er overwin
teren alleen jonge luizen, die in 't voor
jaar aan meerdere generaties het leven
schenken, zonder dat hiervoor bevruch
ting behoeft op te treden. In den zomer
treden ook enkele gevleugelde generaties
op, die haar eieren op andere plaatsen
leggen. De eigenlijke bloedluizen zijn
zeer „honkvast" en voeden zich door
het sap van den boom af te zuigen.
Het witte pluis waarmede zij zich be
dekken, is niets anders dan wasvlok-
ken, die haar eenige bescherming geven.
Vooral warme, tegen wind beschutte
plaatsen worden bij voorkeur door de
bloedluis uitgekozen en dan zoowel
stammen als takken en wortels. Aan
den wortelhals kan men ze ook veel
vuldig aantreffen. Aan de wortels gaan
zij, nooit dieper dan 25 cm. De aard van
den gebruikten onderstam speelt bij deze
ondergrondsche aantasting natuurlijk
ook een rol.
De schade die het insect veroorzaakt,
bestaat natuurlijk in de eerste plaats in
het afzuigen van sap. Veel erger is
echter, dat door deze kleine wondjes
calluswoekeringen ontstaan, die den
sapstroom van tak of jongen stam danig
in de war kunnen brengen. Het afrijpen
van het hout wordt erg belemmerd, wat
weer vorstwonde ten gevolge kan heb
ben. Niet zelden ontstaat echter op de
aangetaste plaatsen kanker. De praktijk
spreekt dan ook van bloedluiskanker.
Dat in zulke gevallen de schade aan
zienlijk zjjn kan, zal thans wel voldoende
duidelijk zijn.
De bestrijding.
Nituurlijk zal jong, saprijk lot het
eerst aangetast worden. Voldoende
kali bevordert het afrijpen, doch alleen
hiermede komen wij er niet. Vroeger
had men in vruchtboomcarbolineum een
prima bestrijdingsmiddel en ook het
aandoopen der aangetaste plekken met
een oplossing van zeep-spiritus hielp
afdoende. Thans zal men het met de
boomkleurstoffen moeten stellen, die
ook in dit opzicht werkzaam zijn. Wil
men de bestrijding vroegtijdig uitvoeren,
dan kan men met het middel de aan
getaste plaatsen bestrijken. Dit is na
tuurlijk alleen in 't klein door te voeren
Teer is echter ook werkzaam.
Verder dient men bij het afkrabben van
stammen en takken natuurlijk alle afval
te verbranden. Wie verder zelf nicotine
bereiden kan. b.v. uit tabaksafval, heeft
hierin een middel, dat, aangevuld met
spiritus, ook afdoende zal helpen. Gelijk
gezegd komt bloedluis hoofdzakelijk op
appels voor. Op peren zal men haai
zelden aantreffen, echter vaker op an
dere boomen. Verder is er een bekende
sierheester die een schuilplaats voor
bloedluis kan zijn, n.l. Cotoneaster hori-
zontalis, dat kleine heestertje met vlak
uitgespreide takken dat om dezen tijd
van 't jaar opvalt door de fraaie roode
besjes. Daar moeten wij dus in sommige
gevallen ook om denken.
Een natuurlijken vijand heeft de bloed
luis verdér in de bloedluiswesp Aphe-
linus mali, een uiterst nuttig insect, dat
met de bloedluis hetzelfde doet als het
bekende sluipwespje bij de koolrupsen
n.l. haar eieren in het lichaam van haar
slachtoffer deponeeren, waarna dit door
de larfjes gegeten en dus gedood wordt
Helaas is dit insect slecht tegen ons
klimaat bestand, zoodat van deze zg
Zologische bestrijding ten onzent wel
nooit veel zal komen.
Ten slotte is er ook nog een aanmer
kelijk verschil in resistentie tegen bloed-
luisaantasting bij onze appelvariëteiten.
Als tamelijk weerstandbiedend worden
genoemdAnanas Renette, Charla-
mowski. Cox Pomona, Freiherr von Ber-
lepsch, Gravensteiner, Jakob Lebel, Zuc-
calmaglio Renette, Manks Godlin, On
tario en Transparante de Croncels. Meer
gevoelig voor aantasting zouden zijn.
Champagner, Cox Oranje. Pippin, de
Bellefleurs, Goldparmane, Roode Astra
kan, Goudreinette (Schoone van Bos
koop) en Witte Wintercalville.
Ook bij de onderstamtypen is er groot
verschil in vatbaarheid. Men heeft wel
gemeend, dat groote resistentie terug te
voeren zou zijn op verwantschap met
den Europeeschen houtappel (Malus sil-
vestris). Zou dit inderdaad het geval
zijn, dan zou het kweeken van nieuwe,
resistente variëteiten mogelijk zijn.
Overigens houdt de fruitkweeker bij de
variëteitskeuze met meer zaken dan
alleen met de resistentie tegen bloedluis
rekening zoodat wij er hier niet meer
van zeggen willen. De directe bestrijding
is hoofdzaak en die is onder de tegen
woordige omstandigheden al moeilijk
genoeg. W GELDOF
De internationale wolmarkt
De Argentijnsche wolmarkt heeft sterk
te lijden van den ongunstigen afzet
naar het buitenland, welke in het bij
zonder van nadeeligen invloed is voor
grove wol. Voor het op 1 October be
gonnen seizoen verstrekt de Argentijn
sche regeering dan ook aan de schapen
fokkers credieten voor grove wol van
7090 der nieuwe basisprijzen, welke
zijn vastgesteld op 910 peso per 10 kg.
Als gevolg van de kleine vraag kan
35 van de grove wolproductie van dit
jaar niet worden geëxporteerd, zoodat
de prijzen, welke op de binnenlandsche
markt worden betaald, (45 peso per
10 kg.) slecht zijn. In het afgeloopen
woljaar, dat liep van 1 October 1942
tot 30 September 1943 heeft Argentinië
166.755 balen van 400 kg. verscheept
tegen 253.237 balen in het vorige jaar.
Van dezen uitvoer gingen 132.500 balen
naar de USA, 15.325 balen naar Zweden
en 7.950 balen naar Brazilië, teiwijl
Groot-Biittannië niet meer in de sta
tistiek van dit jaar voorkomt.
Uruguay exporteerde in het afgeloopen
woljaar 98.330 balen tegen 70.100 balen
in het vorige jaar.
De Australische wolproducenten hebben
het voornemen een actie te gaan voe
ren, ten einde een beperking van bet
wolverbruik na den oorlog, als gevolg-
van de concurrentie van synthetische
vezels, tegen te gaan. De voorstellen
beoogen den verkoop van minderwaar
dige wollen goederen tegen hooge prij
zen te verhinderen en de kwaliteit üer
wol door een streng wetenschappelijk
onderzoek over de geheele linie te ver
beteren. Sinds 1939 ligt de Australische
wolproductie aanzienlijk boven het voor-
oorlogsche peil. Australië en Nieuw-
Zeeland produceerden in het laatste
seizoen 1,45 milliard lbs tegen 1,28 mil
liard lbs in het laatste vredesseizoen.
Soortgelijke productiestijgingen zijn ook
in de andere groote wolexportlanden te
constateeren. (Europapress).
