Een bezoek aan
Duitsch bedrijf
een groot
Hoe kunnen wij de zadel ligging
verbeteren
De Landstand in
Zeeland
V
Het riddergoed Haddenhausen is een boerderij van
groot formaat, degelijk en voornaam
Op 27 September werd ondergetee-
kende in de gelegenheid gesteld
een bezoek te mogen brengen aan
bovengenoemd Riddergoed. Reeds bij
de aankomst kwam ik onder de be
koring van de omgeving en van het
eeuwenoude slot met zijn vele beziens
waardigheden. Een heele serie oude
gevelsteenen trof men om en bij het
slot aan. De oudste van deze steenen
dateeren uit het jaar 1200, het stich
tingsjaar van het slot. In den loop
der volgende eeuwen hebben wel eens
verbouwingen plaats gevonden en naar
ik meen is het slot ook eens gedeelte
lijk verbrand geweest. Dit zal dan ook
wel de reden zijn. dat er in omliggende
muren steenen voorkomen, die oorspron
kelijk aan het slot zelf hebben behoord.
Het viel direct op, dat de naaste om
geving zoo geheel in het teeken stond
van de boerderij.
Wanneer men uit hoog aangebrachte
vensters kijkt, ziet men aan twee zij
den het prachtige zwart-bonte vee op
kleine perceeltjes weiland grazen. Op
dit bedrijf wordt n.l. het omweid-
systeem op groote schaal intensief
toegepast. In Nederland komt dit
systeem meer voor op kleinere boerde
rijen van ongeveer 10 H.A. Men zou
daarom dan ook niet verwachten, dat
dit landgoed met een oppervlakte van
175 H.A. in aanmerking zou komen
om zoo intensief te worden gebruikt.
Het is ons immers maar al te goed
bekend, hoeveel arbeid dit omweid-
systeem met zich brengt.
Zoo bleken de weilanden alle gedrai
neerd te zijn en werden met een eigen
pompstation van het overtollige water
ontlast. Langs ieder weilandperceeltje
was een drinkplaats met snelstroomend
water aangebracht. De afscheiding be
stond uit geruit draadwerk, zoodat het
vee zich hieraan niet kon verwonden.
Er wordt in vier groepen geweid. Eerst
komt het melkrijke vee aan de beurt,
daarna de koeien die reeds lang ge
kalfd hadden of droog liepen. Hierna
de kalveren en eventueel de paarden
nog en daarna kwamen de schapen aan
bod.
Was het perceel dan geheel afgegraasd,
dan werden de nog overgebleven on
kruiden met een speciale majiimachine
afgemaaid. Het onkruidvuil werd door
een aan deze machine verbonden in
richting verzameld, waarna men het
op de gewenschte plaats al rijdende
kon uitstorten. Men kreeg op deze wijze
slechts enkele hoopjes onkruid, die
snel konden worden opgeruimd. De
plakken mest werden vervolgens ver
spreid en daarna werd zoo noodig ge
gierd, zooals dat ook bij ons gebruike
lijk is.
Het vee werd bij slecht weer in een
overdekten stal gemolken, en bleef daar
in 't voorjaar en in den herfst ook als
het buiten guur en nat was. Men gaf
het vee dan groenvoer en zoo noodig
ook stroo.
De stallen
Des morgens om 11 uur werd een
bezoek aan de stallen gebracht. Men
was daar bezig met het melken van
het melkrijkste vee. Dit gebeurde nog
altijd driemaal daags. Op onze vragen
Redactie-adres: Zeestraat 69,
Den Haag, Tel. 115754.
Uitgave: Uitgever^ „Volk en
Bodem", Postbus 281, Den
Haag.
Advertenties: Losse plaatsing 25
ct. per m.m., In alle edities
75 ct. per m.m.
Abonnementen: Voor nlet-leden
van den Nederiandschen Land
stand 5.— per jaar of 1.25
per 3 maanden.
Alie briefwisseling betreffende
exploitatie, advertenties en
abonnementen, aan postbus 281,
Den Haag, Telefoon 11.65.88.
De lieer \V. Kaper, productieleider
van den Ned. Landstand in Noord-
Holland en een onzer bekendste
deskundigen op fruitteeltgebied
heeft een bezoek gebracht aan het
liiddergoed Haddenhausen te Had
denhausen by Hannover, bewoond
door den heer Ernst, Referent voor
Agrarpolitlek bij het Rükscommis-
sariaat in Nederland. Den heer Ka
per viel, zooals uit zijn artikel biykt,
vooral op de geweldige arbeidsbe
sparing en doelmatige wüze van
werken, welke het gevolg waren van
de maatregelen ten aanzien van
verschillende onderdeden van het
veelomvattend bedryf.
wist de melkknecht steeds de juiste
inlichtingen te verschaffen. De mooiste
dieren werden voorgeleid.
Prachtige stieren, die vele malen wer
den bekroond, waren de trots van den
eigenaar. Het viel mij op, dat ze nog
al kort en sterk in de voorpoten waren.
Dan was er een koudbloed hengst en
vele prachtige warmbloed en koudbloed
paarden, die ook meerdere onderschei
dingen gekregen hadden.
Vrij veel varkens en een flinke kudde
schapen behoorden eveneens tot dezen
veestapel. Ondanks den Zondag werd
toch overal toezicht gehouden, opdat
het den dieren aan niets zou ontbreken.
Ook aan belangstellende bezoekers uit
een naburig dorp wist de melkknecht
direct weer de gevraagde gegevens te
verstrekken. Bij deze bezoekers was
de Leider van de Stamboekvereeniging,
die wij zouden zeggen als Afgevaardig
de van Afdeeling II van den Landstand
er voor zorgt, dat de beste Stamboek-
dieren ter beschikking worden gesteld
van een zoo groot mogelijk aantal
boeren, om de totale productie uitein
delijk te bevorderen.
Op dit terrein is ook voor den Neder
iandschen Landstand nog een groote
taak weggelegd. Het viel mij op, dat
er overal zoo ruim werd gestrooid. Ook
de koolzaadzeven werden als strooisel
voor de schapen benut.
De mest werd bewaard op een groote
mestplaats waarin op regelmatige af
standen roosters voorkwamen om de
gier door te laten naar den daar onder
liggenden kelder. De constructie was
zoo gemaakt, dat eventueel het regen
water van dat gedeelte waar geen mest
lag. af kon vloeien, naar de gracht. De
mest werd uit de stallen vervoerd met
aparte transportbanen, zoodat men niet
over den mest behoefde te loopen.
In ons land heb ik nooit eerder
zoo'n inrichting gezien met een
grijper kan de mest dan weer op
de karren worden geladen, voor
verder transport. Een geweldige
arbeidsbesparing was van deze
doelmatige wijze van werken het
gevolg.
Als men dan in het voorjaar vaak de
omvangrijke mesthoopen ziet, die ver
werkt moeten worden, en men ziet dan
op dit bedrijf deze eenvoudige trans
portbaan met lierinrichting, dan ver
dient deze wijze van werken ook in
ons land de noodige belangstelling van
onze boeren. Behalve deze mestbaan
is er ook nog een transportbaan om
het voor het vee bestemde voer, daar
te brengen waar het noodig is.
Op zoo'n goed ingericht bedrijf ont
breken natuurlijk ook niet de automa
tische drinkbakken voor het vee, die
men ook in ons land op de nieuwe
boerderijen aantreft. Het bedrijf be
schikt 'over een eigen opslagruimte
voor krachtvoer. Het voer werd samen
gesteld uit de grondstoffen die uit eigen
bedrijf werden verkregen.
Door een suikerfabriek werd er veel
groenvoer gedroogd, dat later
krachtvoer werd gebruikt. Zelfs Zon
dags werd er nog een vracht naar de
fabriek vervoerd, zoodat deze fabriek
door kon blijven draaien. Dit groenvoer
was voor het grootste gedeelte afkom
stig van den nabouw van het graan.
Men had n.l tusschen de tarwe klaver
en na het koolzaad wintergerst. rogge
en wikken gezaaid. Het eerste gedeelte
hiervan werd voor een deel op schansen
gedroogd tot hooi. Op dit bedrijf werd
aan ruime schansen de voorkeur gege
ven boven ruiters.
Groote silo's.
oor bietenblad en gestoomde aard
appelen waren groote silo's aanwe
zig. Deze waren nog weer voorzien van
een speciale pompinrichting, die diende
om de als voeder bedoelde sappen weg
te voeren. Onderzoekingen hadden vast
gesteld, dat dit vocht een groote voe
dingswaarde bezit.
Een geweldige voorraad van voeder in
den vorm van hooi, stroo, graan en
gedroogd gras waren hier aanwezig.
De bieten stonden natuurlijk nog op het
land. Ook de akkerbouw werd op dit
bedrijf beoefend. Aardappelen, vlas,
suikerbieten en koolzaad werden be
bouwd. Zelfs werd er voerbietenzaad
en wikkenzaad gewonnen.
Vele landbouwmachines trokken mijn
aandacht. Een aanwezige grondbreker
wist te bewerkstelligen, dat in één keer
de grofste en zwaarste gronden volko
men verkruimeld werden. Hiervoor wa
ren verschillende schijven aangebracht
met een varieerenden diameter. Zoo wer
den de kluiten gelijk een schijfegge ge
sneden en de bovenste gekruimeld of
gebroken. Het resultaat van deze be
werking was waar te nemen bij het in
gezaaide winterkoren.
Korten tijd geleden had men nog een
machinalèn kunstmeststrooier van een
speciaal type aangeschaft. Behalve de
op het bedrijf aanwezige paarden, wa
ren nog twee tractors en groote platte
wagens op luchtbanden aanwezig. Ach
ter iederen tractor koppelde men aan
den goeden wagen nog drie platte wa
gens en op deze wijze was het mogelijk
vele tonnen tegelijkertijd te vervoeren.
In de grachten hield men in een mooien
koppel witte eenden en in een speci
ale kippenschuur was men in de gele
genheid dit kleinvee op ideale wijze te
verzorgen. Men heeft hier dus wel te
doen met een boerderij in den ruimsten
zin van het woord. Dat men hier zelf-
verzorger is, spreekt natuurlijk vanzelf.
Verschillende opbrengstcijfers werden
mij getoond over een reeks van jaren,
waaruit afgeleid kan worden, dat dit
bedrijf zijn productie na een periode van
10 jaar zeer sterk had verhoogd.
Mijn gastheer deelde mij mede, dat
wanneer de voor landbouwdoeleinden
beschikbare gronden in midden- en
west-Europa in de toekomst zoo zou
den worden benut als dat op dit bedrijf
het geval was, er meer dan voldoende
eten voor alle menschen zou zijn ook
zonder de Oekraine.
De kostprijsberekening.
Er werd mij nog inzage verstrekt in
de boekhouding van het speciale
boekhoudbureau te Hannover, en daar
uit was af te leiden, dat in Duitsch-
land op serieuze wijze wordt onder
zocht hoe en of de opbrengsten zich
gedurende dezen oorlog wijzigen. Tot
op heden voltrokken deze wijzigingen
zich nog steeds in gunstigen zin. Naar
de meening van ondergeteekende moet
er ook in ons land meer aan kostprijs
berekeningen worden gedaan. Dit zal
noodig zijn om te kunnen vaststellen of
de kostprijzen zich soms sterk gaan
wijzigen. Bij het fraaie slot behoorden
natuurlijk meerdere schuren, doch ook
een gedeelte van het groote gebouw
was als opslagruimte ingericht.
Het Riddergoed Haddenhausen is een
boerderij van het grootste formaat ge
worden en alles is daar ingericht naar
den boerengeest, degelijk en voornaam.
Typeerend was wel de volgende spreuk
die voorkomt in de groote Hal van het
gebouw:
TJnd ist deine Seele von Undank ivund
So mach dich mit spaten und harken
[gesund
Ein stückchen Erde mit Liebe bestellt
Zeigt dir noch immer den Dank auf
[der Welt
Aan de wanden van het kantoor hingen
vele onderscheidingen, terwijl in vi
trines prachtige kunstvoorwerpen ston
den, die bij verschillende gelegenheden
gewonnen waren. Vanaf het jaar 1931
was een uitvoerige beschrijving over de
ontwikkeling van het bedrijf samenge
steld. Ook dit overzicht werd mij ter
inzage gegeven en hieruit viel nogmaals
af te leiden met welke bekwaamheid,
werklust en liefde deze groote boerderij
werd beheerd.
Nu weten wij, dat Nederland op elk
gebied vele knappe boeren heeft, doch
het zou een groote vergissing zijn als
deze boeren meenden, dat in andere
landen in oorlogstijd de klok stil blijft
staan of zelfs teruggezet wordt. Zoo
velen hier beelden zich in, dat er nu
geen gelegenheid is om de bedrijven
te perfectionneeren, doch juist nu in
deze tijden van gebrek aan vele grond
stoffen en arbeidskrachten komt het
er op aan, zijn bedrijf goed te leiden.
Contact met den Duitschen landbouw is
en blijft hier gewenscht. Door middel
van den Nederiandschen Landstand,
de grootste landbouworganisatie, die
Nederland ooit gekend heeft, kan nog
veel bereikt worden. Daarbij komt nog,
dat wij op den vollen steun van de
Duitsche autoriteiten kunnen rekenen.
Bij verordening van 22 October 1941
heeft de Rijkscommissaris in het be
lang van de boeren, den Nederiandschen
Landstand opgericht.
De heer Ernst werd ons ter ondersteu
ning toegewezen en uit hetgeen hier
boven is neergeschreven kunnen wij
gevoegelijk opmaken, dat wij in hem
een van de intelligentste bóeren van
Europa als adviseur hebben gekregen.
Wanneer men den heer Ernst op bezoek
krijgt, bemerkt men dadelijk, dat we
geen ambtenaar voorhebben, doch een
belangstellenden collega, die de woor
den van de boeren kent uit eigen er
varing.
Dat er nog veel aan den Nederiandschen
Landstand mankeert, is ons bekend,
doch dit vindt niet zijn oorzaak in de
organisatie op zich zelf, doch in fcet
feit, dat de boeren nog niet begrepen
hebben welke groote mogelijkheden hun
middels deze organisatie geboden
worden.
Benningbroek, Oct. 1943.
W. KAPER.
Onze rijpaarden
ONDER dit opschrift
lazen wy in den ,,Sankt
Georg" een artikel van
Overste Berger, comman
dant van de 2e Wehrkreis
Reit- und Fahrschule, welk
artikel voor onze landelijke
ruiters stof tot nadenken
geeft, weshalve wij het laten
volgen
Sinds vele jaren voer ik
een strjjd tegen de ver
keerde zadelligging bij onze
rijpaarden. Als men foto's
van opzadelen in andere
landen met dat van Duit
sche paarden vergelekt,
moet men steeds weer tot
zijn spijt constateeren, dat
de zadels bij het meeren-
deel van onze paarden alles
behalve goed liggen. Mijns
Insziens wordt hier veel te
weinig beteekenis aan toe
gekend. Daargelaten, dat
het geen mooi gezicht is,
als het zadel te ver naar
voren ligt, de meestal vrij
goede schouder dientenge
volge niet voldoende tot zijn
recht komt en het paard
hierdoor achter het zadel te
lang lijkt, kan de inwerking
van den ruiter op zijn paard
niet het ware zijn. wanneer
hy bijna op den hals zit
Normaal moet de singel
immers een goede hand
breedte achter den elleboog
van het paard liggen.
Reeds bij het eerste be
rijden van de jonge paar
den wordt door veel instruc
teurs te weinig gelet op de
juiste ligging van het zadel.
Vanzelfsprekend mag men,
vooral ih de eerste dagen,
den buikriem niet te vast
aantrekkenindien men
echter zyn ruiters eraan
went om in beginsel na de
eerste passen even halt te
houden en den singel nog
eens aan te trekken, dan
kan men toch vaak ten
minste iets helpen. Maar
heel dikwijls wordt ook
hiermede het doel niet be
reikt, want tengevolge van
het sterke voeren met ruw
voer hebben de meeste jonge
paarden, als zy van het
remontedepót komen, een
vrij dikken hooibuik.
Bekijkt men dan verder
foto's van wedstrijdpaarden
of legerpaarden van vóór
den wereldoorlog, dan vindt
men daaronder zelden paar
den, waarvan de zadellig-
King zoo slecht is als wij
eden ten dage vaak zien.
De zadels lagen in de meeste
gevallen van den beginne
af correct en vóórsingels
behoefden maar zelden te
worden gebruikt.
Bij de talryke legerpaarden,
die ik vóór den wereldoor
log afgericht heb. resp. zelf
bereed, had ik bij één enkel
slechts moeilijkheden met
de zadelligging: dit was
een in Kroatië gefokte
schimmel met veel Lippi-
zaner bloed, die weinig
schoft had.
Bij de vele Hongaren, die
wy in Zuid-Duitschland
meestal bereden en bij onze
Oost-Pruisische chargers la
gen de zadels onberispelijk.
Deze hadden, wat men van
een rijpaard in de eerste
plaats eischen moet. een
duidelijk zichtbare schoft.
Bij Holsteiners en Olden-
biirgers werd toen dikwijls,
behalve op de holle knieën
in verband met hun ge
schiktheid als rijpaard, aan
merking gemaakt op de niet-
geprononceerde schoft. Zij
werden daarom meestal als
trekpaard gebruikt.
Hoe staat het nu tegenwoor
dig met de schoft? Bekijkt
men op de foto's de voor
naamste Hannoveraansche
hengsten, dan mist men bij
het meerendeel daarvan een
duidelijke schoft; deze is bij
een gedeelte nauwelijks
meer te zien. Zelfs bij beste
hengsten van de Oost-Prui
sische komt zy vaak niet
zoo duidelijk meer te voor
schijn als vroeger.
Mijns inziens is, daarge
laten de onoplettendheid van
ruiters en rijleeraren bij het
zadelen, de hoofdoorzaak
van de slechte zadelligging
bij de meeste van onze Duit
sche paarden het gemis aan
schoft.
Het verloop van den oorlog
heeft tot dusver getoond,
dat de weermacht, voor haar
veelzijdige doeleinden een
nog krachtiger paard noo
dig heeft dan tot nu toe.
Hier mogen meer bevoeg
den zich over uiten.
Noodzakelijk is m l. echter,
dat by de omzetting van de
paardenfokkerij juist bij het
toekomstige sterkere paard
ten zeerste prijs gesteld zal
worden op het fokken van
paarden met een goede
schoft, want deze is een
voorwaarde voor een goede
ligging van het zadel.
En al dient ook het toe
komstige legerpaard tege
lijkertijd rij. en trekpaard
te zijn. een goede schoft zal
ook Dij een trekpaard nooit
kwaad kunnen.