Wenken van de week
(l904~1944)
De Rijkszuivelschool te Bolsward
4
Het zal waarschijnlijk op veel bedrij
ven niet zoo gemakkelijk zijn, in het
teeltplan nog plaats te vinden voor
een perceel zomerkoolzaad of blauw-
maanzaad. Den aardappelverbouw zal
men niet kunnen inkrimpen. Even
min de verbouw .van suikerbieten,
want om in aanmerking te komen
voor de suikerpremie voor deze beide
gewassen, zal men er minstens even
veel van moeten verbouwen als ver
leden jaar. Ook de peulvruchten zul
len eerder uitgebreid dan ingekrom
pen moeten worden. En de winter-
koolzaadverbouw zal men ook wel
niet kleiner hebben gemaakt dan ver
leden jaar.
De verbouw van zomerkoolzaad zal
dan ook in hoofdzaak moeten ge
schieden ten koste van den graanver-
bouw en wel speciaal van haver en
gerst. In die richting zal men dus
plaats voor zomer-oliezaden moeten
zoeken Verder heeft menigeen mis
schien wel een perceel tarwe of rog
ge, dat geen goede opbrengst belooft.
Zoo'n perceel kan omgeploegd wor
den en daarvoor in de plaats olie
zaad worden uitgezaaid. Wanneer
men zoo zijn bedrijf eens goed be
kijkt, zal menigeen nog wel een per
ceeltje kunnen vinden, dat dienst kan
doen om de vetpToductie in ons land
te vergrooten.
Hoewel deze winter een uitgesproken
zacht karakter had, is het voorjaar
toch laat. Tegen het eind van den
winter is het nog wat gaan vriezen
en dit koude, schrale weer is eigen
lijk nog steeds niet weg. De voorjaars
werkzaamheden zijn, ook door de
regen- en sneeuwbuien van den laat-
6ten tijd nog steeds niet volop aan
den gang, al is het nu we dit schrij
ven al de laat&ce week van Maart.
Zoodra het land geschikt is om te
bewerken en te bezaaien, zal er in
een korten tijd heel wat werk verzet
moeten worden. Zorg dan ook, dat
alle werk vlot kan verloopen, dat uw
werktuigen voor het gebruik gereed
staan, de tuigen in goeden toestand
verkeeren, het leer zacht, zoodat het
goed aansluit aan den lichaamsvorm
van het paard, en zorg ook, dat uw
paarden in prima conditie zijn. Ge
durende de achter ons liggende rust
periode konden de paarden met on-
derhoudsvoer toe. Thans moeten ze
al wat krachtiger gevoerd worden om
reserve te krijgen voor het drukke
voorjaarswerk begint.
Juist in het voorjaar, met zijn soms
warme dagen, waarop de paarden
vaak den heelen dag in het tuig zijn,
pakt het hard werken de paarden
soms nogal aan. Ze zweeten gauw en
willen dan nogal eens wat aan
lichaamsgewicht inboeten. Als ze tij
dig wat extra gevoerd zijn, hebben
te daarvan niet zoo'n last.
In het gemengde bedrijf, en vooral
ln he't zuivere weidebedrjjf, is het
aan te bevelen, zoo mogelijk ln het
voorjaar al een perceel jong gras in
te kullen of te laten drogen. Daar
mee wordt dan eiwitrijk voer voor de
volgende stalperiode gewonnen.
In dezen tijd is het goed, den gras-
groei van een perceel, dat men voor
inkuilen of drogen bestemt, wat aan
te zetten. Dat kan heel goed gebeu
ren door te gieren De gier bevat
heel wat gemakkelijk opneembare
stikstof en voor het beoogde doel
dan ook zeer geschikt. Vooral nu
voor het weidebedrljf in het geheel
geen stikstofkunstmest beschikbaar
gesteld wordt, is het zaak met de
gier en den stalmest te woekeren. Van
te voren een plan opstellen voor de
aanwending van den natuurlijken
mest is dan ook zeer noodzakelijk.
De koolzaadglanskever kan aan het
koolzaadgewas soms ernstige schade
doen. Heeft men al meer last van dit
insect gehad, of verwacht men er dit
Jaar moeilijkheden mee te krijgen,
zorgt dan dat U op de bestrijding
bent voorbereid. U kunt daartoe een
verstuivingsmiddel koopen, het „Ge-
sarol," dat blijkbaar goede resulta
ten geeft. Kan men dit soms door
omstandigheden niet in voldoende
mate aanschaffen, zorg dan dat U
over een vangapparaat beschikt. Wij
schreven over een dergelijk apparaat
al eerder ln deze rubriek, doch vol
ledigheidshalve geven wij nog eens
een beschrijving.
In Duitschland en Denemarken werkt
men reeds jaren met vangapparaten,
waarmede men de kevers uit het ge
was vangt. Met de resultaten is men
wel tevreden. Het vorig jaar is men
hier te lande met deze apparaten
proeven gaan nemen, die ook be
trekkelijk gunstig zijn uitgevallen.
Daar het vangen echter bij de mees
te proeven te laat plaats vond, geven
de proeven nog geen beeld van wat
werkelijk bereikt kan worden.
Zooals men weet, vreet de glanskever
de bloemknoppen weg, of vreet ze
uit. Daaruit volgt, dat de bestrijding
moet plaats vinden, voordat het ge
was bloeit. Verder moet men niet
het vangapparaat werken bij niet te
koel, donker en kalm weer.
Het vangapparaat bestaat uit een
balk, waar men bakjes onder aan
heeft bevestigd. Boven deze bakjes
zijn plankjes aangebracht, die aan
de voorzijde van het apparaat aan
elkaar raken. Beweegt men nu het
vangapparaat in de richting van de
rijen door het gewas, dan worden de
planten van twee rijen door de
schuin staande plankjes naar elkaar
toegebogen. De koppen komen dan
boven de bakjes en door het tegen
elkaar komen van de koppen, vallen
de kevers eraf en vallen in het bak
je .Daarin zit een insectendoodende
vloeistof, waarin de kevers doodgaan.
Zoo'n apparaat kan gemonteerd
worden op fietswielen. Het kan ook
als draagbaar apparaat vervaardigd
worden, dat door 2 mannen gedra-
riAT er te Bolsward een RJjkszui-
velschool staat wordt in verschil
lende leerboekjes over zuivelbereiding
wel vermeld, doch men krijgt den
indruk, dat het slechts gebeurde ten
einde niet onvolledig te zijn.
Dr. Starings Landbouwalmanak ver
telt ons dat hier uitsluitend theore
tisch onderwijs wordt gegeven met
het doel grondig onderlegde leiders
van zuivelfabrieken te vormen.
Voorts wordt medegedeeld, dat de
school een twee-jarigen cursus heeft
en dat er bovendien korte cursussen
worden gegeven in onderdeelen van
de zuivelbereiding. Tenslotte dat Ir.
S. Hartmans Directeur is.
Voor een almanak genoeg, maar
menigeen zou uit deze telegrams
stijl-opmerkingen wel eens ver
keerde conclusies kunnen trekken en
bovendien is het van belang te weten,
welke mogelijkheden hier worden
geboden in verband met de toekomst
van zijn kinderen.
Algemeene opmerkingen.
Veertig Jaar geleden, den eersten
October van het jaar 1904, kon het
onderwijs, dank zij Overheidsbemoei
ingen een aanvang nemen met een
tiental leerlingen, die de eerste klas
se vormden.
Het bleek vrij spoedig, dat een cursus
duur van anderhalf jaar te kort
moest worden geacht, weshalve men
besloot vanaf 1908 het onderwijs te
verdeelen over twee leerjaren.
Thans heeft de school drie klassen,
waarin 70 leerlingen zijn geplaatst.
Het personeel bestaat uit 9 leeraren.
Van de 70 leerlingen zijn er 32 uit
Friesland afkomstig.
Sedert 1933 is de toeloop naar de
school steeds grooter geworden, zoo
groot zelfs, dat ondanks de strenge
schifting, die men is gaan toepassen
meerdere leerlingen wegens gebrek
aan plaats niet konden worden toe
gelaten. In de jaren 1941 en 1942
moesten in totaal 32 overigens ge
schikt geachte candidaten worden
teleurgesteld. Het zal duidelijk zijn,
dat tengevolge van deze omstandig
heden het toelatings-examen steeds
zwaarder zal worden en meestal een
vergelijkend examen wordt afgeno
men, d.w.z. wie het meest weet, heeft
de meeste kans.
gen woTdt. De Diiltsche en Deen-
sche gegevens vermelden, dat onge
veer 70 a 75 pCo. van de kevers op
die manier gevangen kan worden.
Deze methode is zeker beproevens-
waard. Heeft men schade van den
glanskever te wachten, dan zal men
goed doen, zich nu reeds tot den
landbouwconsulent te wenden, om
inlichtingen over deze apparaten te
krijgen Zoodoende kan men dan
tijdig voor de vervaardiging of aan
koop van zoo'n toedeel zorgen.
Het zal wel niet noodig zijn, er nog
eens op te wijzen, dat een goede
koolzaadoogst een der voornaamste
grondslagen voor de vetvoorziening
ls, zoodat er alles aan gelegen is, het
koolzaad met de meest mogelijke
zorg te behandelen.
Vooral in het kleine zandbedrijf, waar
varkens gemest worden en men wat
kippen houdt, is mais een artikel, dat
van groote waarde kan zijn. Wan
neer men zelf korrelmaïs verbouwt,
dan mag men 500 kg. zelf behouden.
Een klein perceeltje maïs verbouwen
is dus voor de voederpositie van wat
kleinvee en een varken een heele ver
betering. Kijk dan eens, of u daar
niet een hoek van een are of 15 voor
beschikbaar hebt.
Nu weten we wel, het is tegenwoordig
sfeeeds: verbouwt koolzaad, verbouwt
aardappelen, verbouwt suikerbieten,
zorg dat er voldoende broodgraan
komt, enz. enz. „En," zal men zeggen:
„alles uitbreiden gaat niet. Mijn be
drijf is niet grooter te maken dan
het is!!"
Ja, da'c weten wij ook wel. En na-
natuurlijk, het is ook niet mogelijk
om alles op hetzelfde peil te houden
en uit te breiden. Maar de een zal
in deze aansporingen toch aanleiding
vinden, om bijv. wat meer aardappe
len te zetten, de andere zaait nog
In 1943 heeft men in verband met
de groote vraag der laatste jaren
voorloopig voor een keer twee eerste
klassen gevormd. Het plan bestond
trouwens reeds geruimen tijd, de
klassen te verdubbelen. Dit laatste
zou gecombineerd worden met de
overbrenging der scnool naar Leeu
warden.
Wie kunnen op de R.Z.S. worden
toegelaten?
Men zal zich onwillekeurig de vraag
hebben gesteld, wie van dit onder
wijs zal kunnen profiteeren. Elke
flinke boerenzoon, die zich tot deze
studie voelt aangetrokken kan er
terecht, mits hij voldoende vooroplei
ding heeft genoten, doch ook de kin
deren van landarbeiders, die aan de
genoemde eischen voldoen kunnen
hier worden opgeleid tot Directeur
eener zuivelfabriek. Het schoolgeld
behoeft geen bezwaar te vormen,
want dit bedraagt slechts f 60 per
jaar. evenmin de kosten voor leer
middelen, een bedrag n.l. van onge
veer f125. Immers: het Rijk stelt voor
minvermogende leerlingen die blijk
geven goede vorderingen te maken
AGRARISCHE UITZENDINGEN VAN DEN
NEDERLANDS CHEN OMROEP
In de week van 29 April 1944.
Zondag 2 April, 8.00 uur Hilversum I: ,.D«
Bin van het Boer zijn", door D. v. d. Boe
poort. 12.45 uur, Hilversum I: Dirk v. <1.
Hul over een onderwerp dat de boeren in
April bezig houdt.
Maandag 3 April, 13.00 uur. Hilversum I: Re
portage over de Fruitteelt ln de Bommeler-
waard..
Dinsdag 4 April, 13.00 uur, Hilversum I: Aan
het Spinnewiel.
Woensdag 5 April, 13.00 uur, Hilversum I:
Reportage over een boerderij ln Zuid-Lim
burg.
Donderdag G April, 12.15 uur, Hilversum I:
Do familie de Boer. 20.15 uur, Hilversum H:
Paardrijden.
Vrijdag 7 April, 13.00 uur, Hilversum I:
Wenken voor Boer en Tuinder. 13.55 uur,
Hilversum I: In de serie van de Directie
van den Landbouw zal er dezen keer een
lezing worden gehouden over proefvelden
en proefboerderijen.
Zaterdag 8 April, 13.55 uur. Hilversum I:
Wenken voor volkstulnders, verzorgd dooi
do Directie van den Landbouw.
wa'c koolzaad. Weer een derde zal ook
een hoekje maïs verbouwen. Een
vierde zal na lang overwegen en be
rekenen van de voederpositie tot de
conclusie komen, dat hij nog wel een
perceel grasland kan missen, zoodat
hij op grond daarvan de ploeg er in
zet en het grasperceel omscheurt.
Wanneer ieder er maar op uit is, om
van zijn land maar het uiterste to
halen wat er van te halen ls, dan
zijn we al een heel eind op dreef.
twee toelagen van f 250 per Jaar be
schikbaar.
De toelatingseischen luiden:
1. Voor 1 September moet de negen
tienjarige leeftijd bereikt zijn.
2. Uit een toelatings-examen moet
blijken, dat de candidaat in staat
zal zijn het onderwijs met vrucht te
volgen, d.w.z. dat iets meer kennis
gevraagd wordt dan voor toelating
tot de vierde klas van een H.B.S. On
geveer de helft van de leerlingen
heeft dan ook een einddiploma
H.B.S. B.
3. Aan de theoretische opleiding
dient een twee-jarige practische
werkzaamheid in een of meer zui
velfabrieken vooraf te gaan
Om het onderwijs aan de R.Z.S. met
vrucht te kunnen volgen, is vooral
voldoende aanleg voor wis- en na
tuurkundige vakken vereischt. De
aanmelding moet steeds geschieden
ln de maand April, terwijl de cursus
aanvangt in September.
Jaarlijks vinden ongeveer 20 afgestu
deerden hun bestemming. Hoewel de
Rljkszuivelschool in de eerste plaats
is een opleidingsinrichting voor toe
komstige directeuren van zuivelfa
brieken, wordt het bezit van het
einddiploma der school ook geëischt
voor het bekleeden van verschillende
technische- en administratieve be
trekkingen bij zulvelorganisaties en
andere instellingen.
J.
Leiding geven aan een modern Zuivelbedrijf, zoo als hierboven afgebeeld,
eischt een degelijke vakopleiding. (foto archief).
