Voor de Landvrouiven
Het paard na den oorlog
De Hoeve in c
DE KOUTER
Bereiding van vruchtensap en
zoetmost
Het verschil vruchtensap en zoetmost
is niet zoo erg groot. Vruchtensap
noemt men hei, wanneer er geen suiker
in is en most, wanneer het sap gewon
nen wordt uit vruchten, die reeds van
te voren met de suiker zijn vermengd,
meestal door gebruik te maken van een
zgn. sapstoomer. Men verkrijgt op deze
manier een heerlijken drank, die direct
voor het gebruik gereed is.
Deze wijze van sap winnen willen we
nog eens nader bespreken. Voor tallooze
af deeling en werden reeds zgn. most-
demonstraties gegeven, maar nu de
zelfgekweekte vruchten weer rijp zijn
en ze moeten worden ingemaakt of tot
sap y er werkt, bereiken ons véle vragen
ever dit onderwerp.
Het zal met 't oog op den suikervoor-
raad niet voor iedere Landvrouw bereik
baar zijn om het sap met suiker in de
flesschen te doen. Dit is ook in het ge
heel geen bezwaar, want later kan men
het er nog altijd aan toevoegen.
Er zijn verschillende manieren om sap
te winnen, b.vdoor
het uitpersen van rauwe vruchten
m pers of molen. Dit sap is altijd troe
bel en men moet het weer zeven om
hei helder te krijgen, dat veel tijd vergt
en bovendien heeft men veel afwascli
op deze manier. Ook is de hoeveelheid
sap in vergelijking tot de stoommethode
kleiner.
Een andere manier is, de vruchten te
kneuzen, op ter zetten met zoo weinig
mogelijk water en te verhitten, het uit
tredende sap moet ook weer gezeefd
worden. Ook deze manier is niet zoo
gemakkelijk en -voordeelig als de stoom
methode.
Voor een sapstoomer hebben we de vol
gende dingen noodig:
Een sterilisatieketel of groote pan.
Een treefje of oud bord om op den
bodem te leggen.
Een groote steenen schaal of kom om
het sap op te vangen (dit mag ook een
pan zijndoch men moet zorg dragen,
dat dit vaatwerk volkomen gaaf is).
Een grooten doek om de vruchten in te
doen. Deze doek moet zoo groot zijn,
dat we hem, als de vruchten erin han-
gen, nog gemakkelijk over den rand
van den ketel kunnen krijgen.
Verder verdient het aanbeveling een
stevig sttlk perkamentpapier of een
ander soort papier over de vruchten te
leggen, voor het opvangen van het con-
denswater. 1 en slotte stoppen we het
thermometergat dicht met een kurk,
want de bedoeling is, dat alle stoom
in den ketel blijft.
De werkwijze
ts uiterst eenvoudig. De vruchten moe
ten goed gewasschéh zijn. De ketel of
pan wordt met water gevuld tot een
hoogte van ongeveer 10 cm. Op den
bodem komt het treefje, hierop de schaal
om het sap op te vangen. Den doek met
vruchten bindt men om den rand van
den steriliseer ketel vast met een touw.
De doek mag niet i n de kom hangen,
doch een stukje erboven, zoodat het sap
er goed uit kan lekken. Daarna legt
men over de vruchten een stuk papier
het deksel wordt er op gedaan, het
thermometergat afgesloten en de ketel
wordt op het vuur gezet.
Is het water aan 'de kook, dan laten
wc het voor zachte vruchten een
uur stoomen, voor hard fruit (rha-
barber, appels, e.d.) anderhalf uur.
Het aldus verkregen sap kan dan in
goed schoongemaakte flesschen worden
overgedaan. Zure sappen, zooals b.v.
van zwarte-, witte- en roode bessen,
rhabarbersap enz. kan men beter pas-
teuriseeren, hoewel in vele gevallen het
sap wel goed blijft door ze in uit ge
zwavelde flesschen te doen. De kans op
bederf is echter grooter dan b\j de andere
sappen, daarom nemen we liever den
zekersten weg.
We vullen de flesschen tot ongeveer
twee cm onder den rand, doen er de
uitgekookte kurk op en binden er deze
op vast met een touwtje (losjes).
De flesschen worden dan op een roos
ter geplaatst in den weckketel en we
vullen den ketel met water bij tot even
onder den vand der flesschen. We ver-
hitten nu tot 75 graden en op deze tem
peratuur houden we het 20 minuten.
Heeft men geen thermometer, dan het
water aan de kook brengen en vijftien
minuten laten doorkoken. Nadat de
flesschen uit hety water zijn genomen,
de kurken stevig aandrukken. Zijn de
kurken poreus of niet zoo goed meer,
dan kan men ze afsluiten met lak, pa
raffine, of, wanneer dit niet voorhanden
is, een stukje vochtig cellophaanpapier
erover binden.
Ten slotte nog een tabel van suiker ver
houdingen voor most.
Soort vruchten, hoeveelheid suiker per
kg.
Vlierbessen 100150 gram. Druiven 60
80 gram. Appels 6080 gram. Roode
bessen 100—150 gram. Zwarte bessen
80150 gram. Boschbessen 6080 gr.
Rhabarber 100150 gram. Kruisbessen
80100 gram. Aardbeien 5080 gram.
Inmaak in azijn (vervolg) -•
Zoetzuur van komkommers
Zoetzuur wordt gepresenteerd bij var
kens-, rund- en lamsvleesch. Voor zoet
zuur worden stevige niet te rijpe kom
kommers of meloenen gebruikt.
1 kg komkommerstukjes, y2 liter azijn,
400 gram suiker, indien mogelijk een
stukje pijpkaneel en 10 kruidnagelen.
Schil de komkommers en snijd ze in
blokjes, na het zaad verwijderd te heb
ben. Breng den azijn met de suiker en
de kruiden aan de kook en voeg de
stukjes komkommer toe. Laat ze zoo
lang koken tot ze glazig zijn. Neem
met een schuimspaan de stukjes uit de
vloeistof en breng ze over in goed
schoongemaakte potjes. Laat de vloei
stof nog indampen tot ze eenigszins tot
stroopdikte is geworden. Giet dit dan
warm ovf^ de komkommerstukjes en
siuit de potjes af.
Zoetzuur van meloen
1 kg stukjes van meloen, y2 liter azijn,
400 gram suiker, een paar stukjes pijp
kaneel, 10 kruidnagelen. Gebruik hier
voor meloen, die niet geheel rijp is,
snijd den meloen in tweeën en verwijder
ae pitten en het zachte middengedeelte.
Snijd hem in blokjes en weeg deze. Be
reid het zoetzuur verder op dezelfde
wijze als van komkommers.
H. J. Ridderhof.
,De Landstand"
Zee! and
Reducic-adres: Zeestraat 69, Den
Haag, Telefoon 115754.
ADVERTENTIES.
Handelsadvertenties:
,1 provinciale editie 25 c. peh
m.m. elke editie meer 5 c. per
m.m. extra.
I provinciale editie 25 c. per
llandelsadvertenties met
agrarische» inhoud:
1 provinciale editie 15' c. per
m.m. elke editie meer 3 c.
per m.m extra.
Kleine advertenties met uitsluitend
huishoudeSijlcen inhoud:
1 t.m, 20 woorden f 2- elke 5
woorden meer f 0.50 extra.
Brieven onder nummer i 0.15
- meer
Bij meer plaatsingen aanmerkelijke
korting.
ALLE BRIEFWISSELING betreffen
de advertenties abonnementen
en administratie te richten aan
Uitgeverij „Volk en Bodem"
Kortenaerkad# 10. Den Haag.
Wij durven ons niet te verdiepen in de
toekomstige internationale wereldorde,
doch nemen redelijkerwijze aan, aat het
paard na den oorlog zal worden terug
gedrongen naar zijn oude plaats, dus
in hoofdzaak naar het landbouwbedrijf,
waarop zijn bestaansrecht en zijn onmis
baarheid zijn bewezen, aldus schrijft Br.
in „Het Paard" van 13 Juli j.l. Die
overgang van de oorlogstaak naar de
vredestaak van het paard, als wij dat
zoo mogen noemen, zal o.i. niet plot
seling geschieden maar geleidelijk gaan,
omdat wij direct na den oorlog een aan-
passingstijd voor de geheele wereldhuis
houding verwachten. Maar hoe het ook
zij, de behoefte aan paarden zal in
vredestijd belangrijk kleiner zijn dan
lieden. Een eventueeele overproductie
zal voor de paardenfokkerij dan funeste
gevolgen kunnen hebben en wij hopen
niet op dit terrein weer zoo'n inzinking
te beleven als wij na den vorigen we
reldoorlog hebben gehad. Wij achten
dit ook niet noodig wanneer vroegtijdig
doelmatige maatregelen worden getrof
fen. Op grond van onze kennis en erva
ring moeten wij in staat worden geacht
de paardeneconomie te leiden. En het
moet als een daad van wijs beleid wor
den beschouwd wanneer de productie-
van paarden zoodanig kan worden ge
remd, dat zij in zekere overeenstem
ming 'wordt gebracht met de te ver
wachten verminderde behoefte.
Doch het gaat niet uitsluitend om de
ordening in kwantitatieven zin, ook
met de toekomstige kwaliteit der paar
den zal ernstig tekening moeten wor
den gehouden. Wij kunnen zeker aan
nemen dat na den oorlog de eischen aan
de gebruikspaarden hooger zullen wor
den gesteld.
Wij durven te voorspellen, dat alleen
voor het uitstekende bedrijfspaard een
plaats in de gemeenschap zal blijven
bestaan.
Uit het beschikbare materiaal zal dus
het beste worden gekozen, terwijl de
geregelde aanvulling met jonge paar
den daarmede in volkomen overeenstem
ming moet zijn.
Welke maatregelen moeten
genomen worden
De geheele landsfokkerg zal dus op die
strengere eiSchen moeten worden ge
richt en dit kan alleen geschieden door
't vrouwelijk fokmateriaal aan een ver
plichte selectie te onderwerpen. Wij
stellen ons daarbij voor. dat de mer-
riën die voor de voortteling geschikt
worden geacht, worden aangewezen en
dat de andere, welker producten het
"gehalte van den paardenstapel zullen
verminderen of bederven, ni%t meer ge
dekt mogen worden.
Het doel van de verplichte merriekeu
ring is hier tweeledig, t.w.:
1. beperking der productie;
2. saneering van het vrouwelijke fok
materiaal.
Van de fokkerij zullen dan moeten wor
den uitgesloten:
a. merriën van afwijkend exterieur en
type:
b. merriën van ongewenschte her
komst (hitten e.d.);
c. merriën met erfelijke gebreken;
d. onvruchtbare merriën.
De merriën. die voor dekking zullen
mogen worden toegelaten, kunnen wor
den onderscheiden in:
stamboekmerriën en z.g. wilde merriën.
Het zal natuurlijk voldoende zijn, wan
neer de verplichte keuring zich uitslui
tend tot de wilde merriën beperkt. Nu
rest ons nog de vraag, wanneer met
dezen maatregel moet worden begon
nen. En daarop kan het eenige antwoord
zijn: zoo gauw mogelijk. Want als de
vrede hersteld zal zijn, moeten alle
noodzakelijke - voorbereidingen zijn ge
troffen en moeten de uitvoeringsmaat
regelen direct in werking treden.
Benoemingen
Benoemd tot:
afgevaardigde van den Noord-Kraaijert-
polder naar de algemeene vergadering
van het waterschap voor de uitwate
ring- door de Sluis-in-de-Piet, H .v. Gor-
sel te Lewedorp ('s-H. Arendskerke)
gezworene van het waterschap Oude
Graauw en Langendam, D. A. Boenne te
Graauw en Langendam;
gezworene van den Groot Combronpol-
der, C. P. L. M. de Wit en E. F. Vol
leman, beiden te Stoppeldijk (Vogel
waarde) en tot afgevaardigde haar de
algemeene vergadering van het water
schap Stoppeldijk o.a. P. A. Vereecken
te Hulst;
dijkgraaf van den Vlooswiikpolder, L.
Deij te Terneuzen en tot gezworene A.
Wolfert te Hoek;
dijkgraaf van den Mairepolder, J. D.
Woutersen te Rilland Bath;
gezworene van het waterschap Koe
gors o.a. K. van Hoeve te Terneuzen.
Langs de gouwgrens
OOSTWAARTS der bosschages van
Clinge«donkert op een verheven
heid in het vlakke polderland een
zware boompartij. Een slank kerk
torentje rankt omhoog en vurige plek
ken gelijk een klaproos vlammen op in
het groen. Een hobbelig kaleseiwegge
trekt een rechte streep door de vette
velden rondomme, maakt speelsch een
bochtje aan den voet van een kloeken
slaperdijk en loopt dan rap het kleine
kerjsdorpke binnen.
Grijzig en warmrood getinte huizekens
van echt Vlaamschen trant staan droo-
merig bezijden de weinige straatjes en
troepen bij malkander in de veilige be
schutting van het wakend kerkje op de
hoogte. Er hangt een vredige sfeer
over het stille landelijke, tot de gem.
Clinge behoorende Nieuw-Namen, wijd
van de overige Zeeuwsch-Vlaamsche
dorpen afgelegen in den uitersten Z.O.
hoek van ons gewest en innig verbon
den met 't Vlaamsche Kieldrecht.
Nog verder achter Nieuw-Namen strek
ken zich de vruchtbare polders uit tot
aan het Verdronken Land van Saeftnge,
waar in vroeger eeuwen het oude Namen
verrees.
De monniken der Abdij van Doest te
Lisseweghe bij Brugge bedijkten om
streeks 1285 in het N.O. deel van het
Hulstersche Ambacht uit de schorren
van Frankendijk den Polder van Namen.
Kort daarna -stichtten ze ten N. van de
voor de overstroomingen der 11e en 12e
eeuw waarschijnlijk zelfstandige paro
chie, De Grouwe, het dorp" Namen.
Evenals andere streken hadden ook het
Hulstersche Ambacht en de Heerlijk
heid van Saeftinge veel te lijden van
de geweldige watervloeden, die meer
malen de gewesten teisterden. Vooral
de ongeluksjaren 1530 en 1531 sloegen
diepe wonden in het al zoo zwaar ge
troffen gebied. Oud Hontenisse, in 1508
EEN zwerftocht door ons mooie
Zeeuwsch Vlaamsche polderlandeke
biedt altijd onvermoede mogelijkheden,
vooral in het binnenland, ver van de ru
moerige verkeersbanen.
Steeds weer opnieuw treft men iets waar
devols aan, hier boeit een brok ongerepte
natuur en komt een bepaalde toon in het
landschap naar voren, elders spreken de
eeuwen, daar wordt men getroffen door de
schoonheid van een cultuurmonument, dan
weer gaat er een aparte bekoring uit van
een vredig durpke schuilvinkje spelend in
het weelderig geboomte of, zooals dezen
keer, wekt een eeuwenoude hoeve onze
bewondering.
De betreffende boerderij één der weinige
van zulk een ouderdom staat op Kruisdorp.
Denk nu niet dat Kruisdorp een neder
zetting is in de werkelijke beteekenis, o
neen,, het lijkt er niet op. Aan den voet
van den Noord. Kruispolderdgk bij een om
buiging vly't zich een groepje saamgeklitte
kleine lage huizekens neer, bescherming
zoekend onder de breede boomkruinen die
vanaf hier Westwaarts een heel gewelf
vormen. Dit groepje woninkjes nu draagt
den weidschen naam van Kruisdorp, maar
alhoewel gering van omvang, is het toch
in ieder geval pittoresk, zooals het ligt
weggekropen tegen het stevige djjklichaam.
Even terzijde, met ver van de plaats waar
de binnendijk in den zeedijk overgaat en
een klein weel blinkt tusschen de zilveren
wilgen, verrijzen de gebouwen van de oude
hofstede, breed, laag en vastgeworteld in
den vruchtbaren bodem.
Het wonhuis dateert van 1638 welk jaar
tal in den zijgevel verankerd is. Jammer
genoeg ziet het geboyw er vervallen en
verwaarloosd uit, blijkbaar zijn er niet veel
meer herstellingen aan verricht in de laat
ste tientallen jaren, dan de hoognoodige.
Ook ontzag men het niet om het geheele
uiterlijk te ontsieren door een smerige vuil
grijze pleisterlaag over de warmgetinte mu
ren aan te brengen. De eigenaar en dat
is niet de bewoner schijnt niet zooveel
waarde te hechten aan het eerbiedwaar
dige bouwwerk en zou het misschien liever
heelemaal opruimen om er dan een prul
lig modern bouwsel neer te planten.
Behalve de reeds genoemde muurankers
zyn er boven het venster met de groen
witte luiken en kleine ruitjes nog een
drietal, waarvan er twee in den vorm van
een maalkruis, terwijl het andere een man
rune vertoont.
De voorgevel bezit geen deur, maar vier
eendere ramen, het eene iets hooger inge
werkt dan de overige, dergelijke gevels
vindt men niet zooveel bij de boerenwonin
gen hier.
Dat het huis vele jaren telt, kan men
alleen al bemerken aan de dikte der mu
ren, die zoowat 75 cm bedraagt de balken
zijn eveneens zwaar. Vroegerlette men
allereerst op stevigheid, het gewrochte
gedeeltelijk vernield, verzonk voor
immer in de wateren der Honte. Ste
viger dijken keerden voorloopig het ge
vaar, doch de oude erfvijand wasjnoei-
lijk te bedwingen.
Den 2den Nov. 1570 ontstond een
nieuwe overstrooming en vele polders
w.o. ook de Polder van Namen vloei
den.
Niet minder schrikwekkend waren de
waterrampen van 1574 en 1583, waarbij
het meerendeej van de Heerlijkheid van
Saeftinge verloren ging en Oud Stop-
peldic en het Hof Lamsweerde verdron
ken. Ontzettende verwoestingen richtte,
de waterwolf den 26sten Jan. 1862 aan,'
vele menschen en. talrijke stuks vee
kwamen om en Nieuw Hontenisse en
een deel vffli Heynsdijck* overstroom
den.
In de laatste helft der 17de eeuw wer
den uitgebreide gronden heroverd, de
ellende was echter nog niet voorbij,
want de 18de eeuw telde amper ette
lijke jaren of weer vielen twee dorpen
ten offer aan de nietsontziende golven.
Op Kerstmis 1717 raasde een felle storm
over het land en zwiepte het water
metershoog op. Tusschen het huilen
en gieren van den wind en het bruisen
der uitgehuifde golven klonk de diepe
dreunende galm van een klok. In 't
Scheldedorp Namen luidde de nood
klok en riep de bewoners op om het
driegende onheil te helpen afwenden.
Mannen en vrouwen repten zich naar
de dijken en zwoegden urenlang in den
stikdonkeren stormnacht. Met rijshout,
steenen, palen, zakken zand en grind
werden de zwakke plekken in het drjk-
lichaam versterkt. Het ziedende water
steeg aldoor, het sijpelde* hier en daar
reeds door en sloeg over de kruin. De
dijken trilden en beefden onder het
woeste geweld van het beukende water
dat steeds verder invrat. Somber kerm
de de noodklok voort, de klanken wer
den in flarden gescheurd. Er was geen
houden meer aan, in panischen schrik
vluchtte de bevolking. De dijken braken
en brullend stortte de kolkende zee zich
op 't weerlooze dorp en omgeving.
