DE OORLOG ALS GROTE VAKANTIE
Een absurd boek
de jonge reve
de jonge reve
Een verrassende kijk op de oorlog kwam ook van een jonge auteur die
in 1946 debuteerde met de novelle 'De ondergang van de familie
Boslowitz'. Doordat het uitbreken van de oorlog hier verteld wordt
vanuit het perspectief van een gymnasiast, ontstaat er een heel ander
beeld dan men in de meeste 'volwassen' boeken vindt:
'Het is oorlog', zei mijn moeder, 'het is al op de radio geweest.'
'Wat zeiden ze dan precies?' vroeg ik. 'Ja, dat kan ik allemaal niet
navertellen, dan had je zelf maar moeten luisteren', antwoordde
ze.
De radio zweeg op dat ogenblik en ongeduldig wachtten we
op het begin van de uitzending, om acht uur. Gebruik was, dat
deze aangekondigd werd door gekraai van een haan.
'Ik ben benieuwd, of ze vandaag gewoon kukeleku doen', zei mijn
vader, die uit de gang binnenkwam.
Ik hoopte vurig, dat de geruchten, die door de buurt vlogen, alle
juist waren. 'Echt in de oorlog, prachtig', zei ik zacht voor mezelf.
De klok van de omroep begon een licht geruis te maken, dat de
slagen aankondigt. Ze vielen na de zestien tonen voorspel,
langzaam en helder. Daarop kraaide de haan. 'Dat is een
schandaal', zei mijn vader.
Ik schrok, want alles kon nu nog bedorven worden. Wellicht was
hier het bewijs, dat in het geheel geen oorlog was uitgebroken.
Gerust voelde ik me pas, toen de omroeper de overschrijding van
de grenzen van Nederland, België en Luxenburg, door Duitse
troepen, bekend maakte.
Tevreden ging ik die morgen naar het gymnasium Op school
heerste een plechtige stemming. Het gebouw zou als hospitaal
gebruikt worden en de rector deed hiervan mededeling in de
grote gehoorzaal. Hierna zongen allen het volkslied. Het feit, dat
de school voorlopig gesloten werd, maakte de dag nog lichter,
alsof alle dingen nieuw waren.
De oorlog als grote vakantie, dat doet weinig meer denken aan de
heroïsche versie van Voeten en anderen. Het knappe van Reve's
verhaal is natuurlijk dat vervolgens de meest gruwelijke gebeurtenis
sen nuchter worden verteld en daardoor des te harder overkomen.
Het jaar daarop publiceerde de auteur die zich toen nog Simon van
het Reve noemde het boek dat de eerste van een reeks schokkende
naoorlogse publicaties zou blijken te zijn: De avonden (1947).
De avonden riep meteen heftige reacties op, maar ook de critici die
het met weerzin (in één ruk) uitlazen, erkenden in ieder geval dat het
°ni een bijzonder boek ging. Het is opvallend dat twee van de eerder
9enoemde auteurs die zich afzetten tegen de Forum-traditie, een
uitvoerige beschouwing wijdden aan De avonden. Beide stukken zijn
15
Ton Anbeek
Van 18 tot en met 28 maart is
het boekenweek.
Een werkgroep heeft Ton
Anbeek, hoogleraar in de
moderne Nederlandse letter
kunde, gevraagd een lezing te
houden.
Het onderwerp: de jonge
Reve, de jonge Hermans en de
jonge Mulisch.
Teneinde het tijdsverschil van
veertig jaar te overbruggen,
hierbij alvast een fragment
over de jonge Reve, die zich
toen nog Simon noemde.
Het fragment is afkomstig van
Ton Anbeeks boek Na de oor
log.
De Nederlandse roman 1945
1960.
Arbeiderspers, Amsterdam.
Zeeuwse Bibliotheek Middelburg:
Lezing over jonge Reve, Hermans
en Mulisch door Ton Anbeek,
woensdag 18 maart.
