WAT IS ER BRITS
AAN BRITSE FILMS
Chariots of Fire, Local Hero, Betrayal, The Hit, Zoo
Wat hebben deze vijf titels gemeen? Wie weet dat het
hier om films van Britse makelij gaat, mag door naar de
volgende ronde.
Het filmhuis in Terneuzen veegt genoemde rolprenten
deze maand samen in een programma van recente
Britse films.
Met een dergelijke samenstelling wordt, bedoeld of
onbedoeld, de suggestie gewekt dat er zoiets bestaat als
'de' Britse film. En indien dat zo is, wat maakt die film
dan zo typisch Brits?
britse films
britse films
albert kok
verinnerlijken
Stephen frears
bill forsyth
david jones
In een artikel dat Wanda Reisel anderhalf jaar geleden
over dit onderwerp voor Skoop maakte, kwam deze
jonge toneelschrijfster en Pinter-bewonderaarster tot
de slotsom dat typisch Brits' alles heeft te maken met
enerzijds een bepaalde stijl van acteren en anderzijds
een sterk ontwikkeld gevoel voor understatement. Wat
dat laatste aspect betreft stelt Wanda Reisel dat het
acteren nu eenmaal deel uit maakt van het hele sociale
leven in Engeland (waarbij we er maar vanuit moeten
gaan dat iets dergelijks voor de rest van Groot-
Brittannië geldt). Grote vormelijkheid eist wellicht
onderdrukking van al te uitbundige emoties en van
daaruit lijkt de ontwikkeling van zoiets als understate
ment te verklaren.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld Amerikaanse
acteurs als Robert de Niro en Dustin Hoffman, leg
gen Britse acteurs hoegenaamd geen fysieke kwali
teiten in hun spel. Of in elk geval treden vormen van
overenergiek acteren minder op de voorgrond. De
nadruk bij het acteren van Britse acteurs als John
Gielgud, Albert Finney, Ben Kingsley en Jeremy
Irons ligt meer op wat ze denken dan op wat ze doen.
Ze verinnerlijken hun rollen als het ware. Actrices die
zich een dergelijke speelstijl hebben aangemeten
willen me minder snel te binnen schieten, maar dat
houdt mogelijk verband met het feit dat er in de
filmwereld sowieso weinig dragende vrouwenrollen
voorhanden zijn. In Engeland willen alleen Glenda
Jackson en Vanessa Redgrave nog wel eens een film
domineren.
Wat de scheidslijn tussen Britse en niet-Britse films
zo diffuus maakt, is dat veel succesvolle regisseurs
en acteurs zich in de loop van hun carrière laten
overhalen voor een avontuur in Hollywood, waar
doorgaans veel van de eigen identiteit wordt opge
slokt door de inbreng van Amerikaanse producen
ten, die van iedere nieuwe film het liefst een van
speciale effecten vergeven kermisattracties maken.
Dat verklaart ook waarom het aantal Britse films veel
kleiner is dan je op grond van het grote aantal Britse
acteurs en regisseurs zou vermoeden.
Van de vijf films die in terneuzen worden gedraaid,
ligt Zoo na de recente première op het festival van
Rotterdam nog vers in het geheugen als zijnde een
verwarrende maar boeiende verhandeling over rot
tingsprocessen van mens en dier. En het vier jaar
gelden met een Oscar voor de beste niet-
Amerikaanse film gehonoreerde Chariots of Fire, in
de Speelfilm-encyclopedie treffend getypeerd als
een 'studie naar verdrongen emoties', behoeft ook
geen nadere introductie. Minder bekendheid genie
ten The Hit, Local Hero en Betrayal.
The Hit zou je kunnen omschrijven als een baldadige
mengeling van thriller-ingrediënten en komediebe'
standdelen. Onder regie van Stephen Frears speel'
Terence Stamp een gangster die met kennelijk
genoegen zijn collega-schurken te grazen neem',
door voor de rechtbank belastende verklaringen'e
gaan afleggen. Hij bereikt zijn doel: gaat zelf vrijV'a
hoeft de opbrengst van de geldroof niet te delen,el1
zijn maten gaan voor tien jaar achter slot en grendel.
Maar de tijd vliegt om en tien jaar later moet hij er dan
toch aan geloven. Hij wordt gekidnapt door een paar
huurlingen die de verrader vanuit diens Spaanse
onderkomen naar Parijs moeten overbrengen. En
dan begint de film eigenlijk pas goed.
Stamp blijkt zich in de tussenliggende periode met
Oosterse filosofieën te hebben doordrenkt en met
een onuitstaanbaar relativeringsvermogen weet hij
zijn ontvoerders volledig van hun stuk te brengen.
Gelegenheden om te ontsnappen neemt hij niet te
baat en dat drijft zijn kidnappers -onder wie John
Hurt- tot razernij. Extra complicaties dienen zich aan
als het gezelschap wordt uitgebreid met een door
Laura deLSol gespeelde Spaanse vamp, die als onge
wenste getuige wordt meegevoerd. Een en ander
resulteert in een originele thriller vol onnavolgbare -
maar telkens achteraf logische- scenariowendin
gen. En er wordt over de hele linie voortreffelijk
geacteerd.
Een verrassende komedie is Local Hero, van de
Schotse filmmaker Bill Forsyth. Het gegeven: Ergens
an9s de Schotse kust wil een Amerikaanse olie
maatschappij een raffinaderij vestigen. Een jonge
manager wordt vooruit gestuurd om alvast de grond
°P te kopen, die dan in handen is van de argeloze
orpsbewoners. Die dorpelingen lijken op het eerste
■q jicht een beetje achtergebleven, maar als het op
nderhandelen aankomt blijken ze toch over een
ten? boerenslimheid te beschikken. Dat levert kos-
U'jke taferelen op. Intussen raakt die Amerikaan
anuit zijn jachtige achtergrond steeds meer gechar-
eerd van het ogenschijnlijk ontspannen levenskli
maat in het dorp. Forsyth toont zich een originele
waarnemer van bizarre details en alledaags absur
disme, waarbij de grappen qua opbouw en timing
schitterend zijn.
Een man komt erachter dat zijn vrouw een jarenlange
verhouding met zijn beste vriend heeft gehad. Huwe
lijk en vriendschap zijn op drijfzand gebouwd, is zijn
wanhopige conclusie. BetrayëT, een film van de
debuterende regisseur David Johes naar het gelijk
namige toneelstuk van Harold Pinter, houdt zich
niet bezig met de vraag hoe die man verder moet,
maar laat in uitvoerige terugblikken zien hoe het
zover is gekomen. Na iedere scène gaan we verder
terug in de tijd, om tenslotte uitte komen bij de eerste
ontmoeting die tot overspel aanleiding gaf. Het is
even wennen aan de gekunstelde aanpak, maar de
film biedt op die manier wel een boeiend inzicht in
overspannen menselijke relaties en de pijnlijke
gevolgen voor wie niet met een verouderde huwe
lijksmoraal uit de voeten kan.
De drie hoofrollen worden subtiel en ingetogen
neergezet door twee van de succesvolste Britse
acteurs: Jeremy Irons en Ben Kingsley. De overspe
lige vrouw wordt gespeeld door tv-actrice Patricia
Hodge. De dialogen van Pinter zijn afwisselend
scherp en luchtig, maar gelukkig nooit wijdlopend,
zodat het vele getob van de hoofdpersonen geen al te
zware hypotheek legt op het gemoed van de bezoe
kers. De onderkoelde speelstijl en het understate
ment in de dialogen van Pinter maken van Betrayal
de misschien wel meest Britse film uit het pakket van
Engelse en Schotse films dat in Terneuzen te zien zal
zijn.
Andrea Ferreol en Erie
en Brian Deacon In
A zed and two noughts
10
Filmhuis Zuidland
Terneuzen:
CHARIOT OF FIRE
do 3 april, 20.00 uur
THE HIT
vrij 4 april, 20.00 uur
A ZED AND TWO
NOUGHTS
vrij 4 april, 22.30 uur
ANOTHER TIME
ANOTHER PLACE
zat 5 april, 20.00 uur
BETRAYAL
zat 5 april, 22.30 uur
april 11
