96 mm
films en Cannes
film
Ginger and Fred
Rumble Fish
After hours
-
gezamelijke toekomst meer zullen hebben, hoewel ze
emotioneel niet van elkaar kunnen loskomen.
Het initiatief voor het maken van de film is genomen
door Sam Shepard. Hij was onder de indruk geraakt
van de manier waarop Altman het toneelstuk Come
Back to the Five and Dime, Jimmy Dean, Jimmy Dean
verfilmd had. Altman hapte niet meteen toe. De maker
van Mash, Nashville en nog minstens een dozijn
andere artistiek hoogwaardige films was weliswaar
gecharmeerd van het stuk, maar vroeg zich af of hij
daar feitelijk nog wel iets aan had toe te voegen. Pas
toen hij Shepard bereid vond om ook het scenario te
schrijven en een van de hoofdrollen te spelen, gaf
Altman zijn ja-woord.
Wie Shepard kent van het eerder door Wim Wenders
verfilmde toneelstuk Paris-Texas weet dat zijn aan
dacht meer uitgaat naar mensen die met hun gevoels
leven overhoop liggen dan naar eventueel spannende
avonturen die ze beleven. De personages voor wie
Shepard zich interesseert leiden doorgaans een zwer
vend bestaan, kunnen hun emoties slecht de baas en
verkeren ergens aan de onderkant van de samenle
ving. Zo ook Eddie (Shepard) en zijn zusje May (Kim
Basinger), die met elkaar in de clinch gaan in een
afgelegen motel in Texas, waar May tegen beter weten
in een nieuw leven probeert op te bouwen met een
brave middle of the road-figuur.
De hele geschiedenis, met Harry Dean Stanton als hun
vader -die er ook een strikt afwijkende kijk op hun
persoonlijke geschiedenis op na blijkt te houden-
speelt zich af in één lange, broeierige nacht, met als
plaats van handeling het motel en de door neon
reclames verlichte omgeving daarvan. Slechts in enke
le herinneringsflarden van de hoofdpersonen wordt de
eenheid van plaats en tijd onderbroken. Hoewel Alt
man gewoontegetrouw weer getuigt van zijn liefde
voor lange shots, lijdt de film dank zij een beweeglijke
camera niet aan hinderlijke toneelmatigheid. Altman
zou zelfs wel eens de eerste toneelverfilmer kunnen
zijn die gebruik heeft gemaakt van het doorgaans
alleen in epische vertellingen en westerns benutte
brede cinemascoop-formaat.
Zoals in elke Altman-film komen de acteurs behoorlijk
aan hun trekken. Vooral dit keer Kim Basinger, die
eerder al opviel in The Natural, Never say never again
en de hier nog niet in roulatie gebrachte film 9 1/2
Weeks. De voor de film zo bepalende sfeer van het
desolate Texas wordt muzikaal ondersteund dooreen
achttal country-liedjes, geschreven en gezongen door
Shepards zuster Sandy Rogers.
Evenals Fool for Love staat RUNAWAY TRAIN als een
Amerikaanse productie te boek, ook al betreft het een
film onder regie van een Russische regisseur, vervaar
digd naar een Japans scenario. In Cannes zat de film in
het hoofdprogramma, maar kon er geen potten bre
ken. Op het eerste gezicht lijkt het dan ook niet meer
dan een rechtlijnige thriller, goed gemaakt weliswaar,
maar zonder speciale festival-allure. Onder de opper
vlakte van het gesmeerde verhaal over twee voort
vluchtige criminelen gaat echter een mooie parabel
schuil over zulke zaken als vrijheid, gevangenschapen
het onbedwingbare karakter van menselijke emoties.
De geschiedenis ervan gaat terug naar 1981. In dat jaar
kreeg Francis Coppola uit Japan het verzoek om een
script van Akira Kurosawa te verfilmen. Coppola wilde
of kon daar op dat moment geen tijd voor vrijmaken.
Hij dacht dat het misschien wel iets zou wezen voor
Konchalovski, de Russische regisseur die zich na
voltooiing van zijn familie-epos Siberiade met zijn
Franse echtgenote in Parijs had gevestigd. Wat Cop
pola toen waarschijnlijk niet wist was dat Konchalovski
op dat moment zat te blokken op een deugdelijk
scenario voor Maria's Lovers. Na de première van die
draak (het deugdelijk script is er dus nooit gekomen)
op het festival van Venetië twee jaar geleden, bleek de
vacature voor de regie van Runaway Train nog steeds
niet opgevuld en wist Konchalovski van Cannon-baas
Menachem Golan (eerder ook al producent van Ma
ria's Lovers) gedaan te krijgen dat hij ermee aan de
gang kon gaan.
Het scenario is sindsdien enigzins 'veramerikaanst',
maar de strekking en de structuur zijn in grote lijnen
hetzelfde gebleven. De handeling komt op gang in een
gevangenis in Alska, waar de directeur van hogerhand
bevel krijgt om een einde te maken aan de al drie jaar
durende opsluiting vaneen boef die de reputatie geniet
absoluut onhandelbaar te zijn. Net terug bij zijn
collega-gedetineerden weet deze held van de overige
gevangenen te ontsnappen. Samen met een kruimel
dief die bij hem in het gevlei probeert te komen
verschanst hij zich in een ouderwetse goederentrein,
die vanuit de besneeuwde bergen richting zuiden
koerst.
Eenmaal in de trein mijmert de meesterschurk nog iets
in de trant van dat hij wel anders zou willen leven maar
dat hij al te ver is gegaan om nog terug te kunnen. De
echo daarvan zal in het verdere verloop wel heel wrang
naklinken, want het voortvluchtige duo blijkt zich te
hebben verstopt in een spooktrein die in oplopende
snelheid naar beneden dendert. Zoals je dat binnen het
genre kunt verwachten laat de gevangenisdirecteur*
het er niet bij zitten; geobsedeerd als hij is door het^
verlangen om zijn maatschappelijke tegenpool te eli
mineren. Maar de film telt meer spanningselementen:
een op het traject van de trein gelegen brug die de
naderende combinatie van snelheid en gewicht niet
zou kunnen dragen; en de halsstarrige houding van de
verantwoordelijke spoorweg-onderneming, die bij
voorbeeld geen hulp van buitenaf wil inroepen uit
angst voor negatieve publiciteit over spooktreinen.
Het levert alles bij elkaar letterlijk en figuurlijk een
drama onder hoogspanning op. En uiteraard is het
iemand als Kurosawa, wiens eigen films traditioneel
bol staan van meervoudige betekenislagen, wel toever
trouwd om het gegeven van een niet te stoppen trein
als metafoor te gebruiken. In Cannes liet regisseur
Konchalovski weten dat hij het scenario om die reden
ook zo aantrekkelijk vond: 'Die trein is een symbool
voor wat je er ook maar in wil zien. Het kan worden
beschouwd als een gevangenis omdat ze er niet uit
kunnen ontsnappen, maar het staat evenzeer model
voor de vrijheid omdat ze er immers mee proberen te
ontsnappen. Op een ander niveau zou je het ook nog
kunnen beschouwen als waarschuwing tegen onbe
heersbare producten van onze moderne beschaving,
te denken valt in dat verband aan de bewapenings
wedloop.'
Het feit dat de personages voortdurend in het vooruit
zicht van een schijnbaar onontkoombare dood leven
heeft gelukkig geen hinderlijk rollen met de ogen,
lawaaierig geschreeuw, of andere staaltjes van gebrek
kig acteertalent opgeleverd. Het is de niet geringe
verdienste van Konchalovski dat hij de moeilijk be-
dwingbare neiging van zijn beide hoofdrolspelers Jon
Voight (in zijn beste rol sinds Coming Home) en Eric
Roberts (hoofdzakelijk bekend uit The Coca-Cola Kid)
om de te spelen emoties al te dik van het doek te laten
druipen binnen de grenzen van het genietbare weet te
houden.
fleg/'e; Frederico Fellini.
zomer
Ginger and Fred, de nieuwe film van Federico Fellini,
's een zeer persoonlijke film, die een 'fictieve vereni
ging' toont van het beroemde danspaar Fred Astaire
en Ginger Rogers. De film opent zeer klassiek: een
trein komt binnen op het drukke station van Rome en
daarmee wordt gesuggereerd dat er een belangrijk
weerzien op handen is.
Amalia - of wel Ginger (Giuletta Masina, na twintig
jaar weer onder regie van haar echtgenoot) wordt
opgehaald om de volgende dag nog een keer met
haar partner Pippo alias Fred Astaire (Marcello
Mastroianni) in een film op te treden.
Eenmaal in haar hotel aangekomen ontmoet Amalia
de eerste gasten. Het moet een gigantische kerst-
sterrenshow worden, waarvoor de meest vreemd
soortige types zijn uitgenodigd. Het betreft voorna
melijk deelnemers die exacte kopieën zijn van grote
beroemdheden uit de showbusiness, onder wie Clark
Gable, Mariene Dietrich, Liza Minelli, Ronald Reagan
en Kojak.
Regie: Francis Ford Coppola
In een Amerikaans stadje zien we Rusty James (Matt
Dillon) die leider is van een jeugdbende. Hij heeft een
moeizame relatie met zijn vriendin en met zijn vader
(Dennis Hopper). Voor zijn Perfecte Broer heeft hij
een levensgrote bewondering. Deze broer wordt
overigens alleen maar aangeduid als 'The Motorcy
cle Boy'. Een figuur met mythische proporties en
iemand van wie vanaf het begin duidelijk is dat hij
verdoemd is. Samen gaan de broers op stap, raken in
een gevecht verwikkeld, komen in een rumoerig
café, stuiten op een irritante agent, enzovoort.
Op zich lijkt dit een clichématig verhaaltje, maar
Coppola heeft de film op een zeer bijzondere wijze
vormgegeven in een perfecte 'onrustbarende' be
lichting, half weggevallen geluid en vreemde echo's.
De dramatische verlichting is even onheilspellend
als de 'Motorcycle Boy', de angstig voorbijschieten
de wolken en de jachtige muziek van Stewart Cope-
land (ex-Police).
Regie: Martin Scorsese
Het is een nachtmerrie-achtige komedie over een
jongeman uit het noorden van New York die een
meisje naar huis brengt. Nadat hij haar verlaat komt
hij in steeds benardere situaties terecht in een wijk
van New York. Ontsnappen lijkt onmogelijk. Pun
kers, homofielen, dolgedraaide eenzame vrouwen,
s-m-ers spannen een steeds nauwer sluitend web om
de simpele tekstverwerker.
Marcello Mastroianni
en Giuletta Masina in
Ginger and Fred
zomer 97
In de Middelburgse
filmtheaters Meccano
en Electro draaien ko
mende zomer meer
films dan hier worden
besproken. De chaos
in de distributeurs
wereld maakt het zeer
onzeker welke films
wanneer op de markt
komen. Tot en met au
gustus zijn in elk geval
te verwachten Out of
Africa met Meryl
Streep en Robert Red-
ford, winnaar van ze
ven oscars; Op hoop
van zegen met onder
meer Renee Souten-
dijk en Danny de
Munck (deels opgeno
men in Zeeland); Ab
solute beginners, de
muziekfilm over de
jaren vijftig met David
Bowie, Sade en
Queen; Wetherby van
David Hare; Fool for
love van Robert Alt
man, Runaway train
en mogelijk meer van
de hier besproken
films uit Cannes.
Albert Kok zag in
Cannes onder meer
Fool for love en Run
away train. Deze
zomer in dit theater.
Jon Voight in
Runaway train
tussen beide hoofdpersonen ontwikkelt. Evenals bij
voorbeeld After Hours is ook Mona Lisa een film die het
meer moet hebben van een rake sfeertekening en
sterke spel prestaties dan van een strak verteld verhaal.
Gedurfd is de scène op de pier van Brighton, waarin
Hoskins en Tyson met clowneske zonnebrillen op de
dramatische sleutelscène uit de film spelen.
Met een beetje goede wil kun je van elke film waar-
schijlijk wel zeggen dat hij gaat over zoiets als de
onmogelijkheid van mensen om op een min of meer
betekenisvolle manier met elkaar te communiceren,
maar in FERRERI'S I LOVE YOU heeft die thematiek
een wel zeer extreme uitwerking gekregen. Onderwerp
is hier het verhaal van een man die een verhouding met
zijn sleutelhanger begint. Het poppetje dat eraan is
bevestigd laat op verleidelijke toon 'I love you' horen
zodra hij ernaar fluit. En dat lijkt hem wel iets, zo'n
ongecompliceerde, niet veeleisende partner. Maar hij
wordt jaloers als ook andermans gefluit een liefdesver
klaring van zijn sleutelhanger ontlokt. Je moet er maar
opkomen! Voor een cultuurpessimist als Ferreri vormt
het echter een ideaal uitgangspunt voor een sarcas
tisch getoonzette film, waarin de hoofdpersoon vol
gens beproefd Ferreri-recept aan het slot in zee
verdwijnt. Jammer is alleen dat de Italiaanse veteraan
zijn grap iets te lang uitspint.
Nagisa Oshima, bekend van Merry Christmas, Mr.
Lawrence, heeft op basis van een scenario van de
Fransman Claude Carrière ook al een 'eigentijdse'
relatiefilm uit de koker geschud. In Max, mon Amour
presteert Charlotte Rampling het om een verhouding
met een chimpansee aan te knopen. Haar man stemt
erin toe; modern als hij is, vindt hij dat zoiets moet
kunnen. Helaas wordt dit onalledaagse verhaal steriel
en spanningloos verfilmd. Na tien minuten is de
verrassing er wel vanaf en Charlotte Rampling (mo
menteel tegenspeelster van Derek de Lint tijdens de
opnamen voor de Belgisch-Nederlandse speelfilm
Mascara) maakt bovendien amoureuze suggesties met
haar aap weinig overtuigend waar.
Zoals gezegd zullen een paar Cannes-films al op korte
termijn te zien zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor FOOL
FOR LOVE van ROBERT ALTMAN. Gebaseerd op een
naar verluidt tamelijk autobiografisch getint toneelstuk
van Sam Shepard, vertelt de film het verhaal van een
problematische liefde tussen een broer en een zus
(althans: beiden delen dezelfde vader). Ze ruziën over
voorvallen uit het verleden; interpreteren die gebeur
tenissen verschillend. Het is duidelijk dat ze geen
i
