SPOREN VAN
ONTWIKKELINGSDRANG
globe
'Als je kunst maakt, ben je altijd met
vernieuwing bezig, tenzij je
imiteert'
'Ik vind het treurig dat in relaties
het gevecht voor de liefde
zo gauw wordt opgegeven...'
10
beeldende kunst
Henk Postma
Het beeldende werk dat elk jaar weer tijdens
het Vlissingse Straatfestival te zien is en
waarvan in veel gevallen ook de wording kan
worden gevolgd, is voor Zeeuwse begrippen
uniek.
Dergelijke tentoonstellingen waren er in
Zeeland niet, voordat de Vlissingse Culturele
Raad ermee begon. In het besef van de ver
gankelijkheid der dingen, heeft de Culturele
Raad de beelden die deze zomer te zien
waren nu in een catalogus 'vereeuwigd'.
De soundmachine, waarop eind juni - begin
juli concerten zijn gegeven, is eveneens in de
catalogus opgenomen: 12 beelden plus de
Soundmachine is '13 X vorm', zoals de titel
luidt.
Henk Postma, een soms vakmatig liefhebber
van de beeldende kunst, zag de beelden en
ontkwam niet aan de overweldigende
omgeving. Onder de kop Sporen van ontwik
kelingsdrang schreef hij de hiernaast
geplaatste inleiding van de catalogus.
Ronald Klamer,
artistiek, directeur/
regisseur 'Lange Dag
reis door de Nacht',
Globe
Foto Theo Noort
woord conserveren is misschien eerder op zijn plaats,
ik ben het eens met Peter Stein die zich nu distancieert
van het toneel uit de jaren zeventig. Het was te
conceptioneel, te bedacht, leder stuk werd nauwkeu
rig gewogen of het wel politiek relevant genoeg was. Er
ontstond een tendens om teksten secundair te vinden.
Het ging om het grote gebaar, om de beeldenrij.
Stukken werden geamputeerd. Ik raak geïrriteerd, als
ik een toneelspeelster een monoloog van een half uur
zie houden en ik vang zo nu en dan een zinnetje op.'
Toch wordt onverstaanbaarheid soms bewust gehan
teerd.
'Dat is zo, maar als je die keuze maakt, moetje wel van
goeden huize komen. Klaus Grüber heeft in Parijs
Bérénice van Racine op absolute fluistertoon gedaan.
De ene helft van het publiek begon te gillen en de
andere helft riep om stilte. Hij heeft bij wijze van
spreken het recht om zoiets te doen, omdat het een
groot regisseur is en op een bijzondere manier onder
zoek doet. Als anderen dat soort grappen ook probe
ren, maar er het kunstenaarschap niet voor hebben,
dan voel ik me belazerd. Ik ben trouwens gauw
beledigd als ik naar toneel ga kijken. Verveel me snel.
Dat bedoel ik niet arrogant, maar ik ben een moeilijk te
vermaken iemand, zeker als ik van tevoren al voorzie
hoe het zal aflopen.'
Begrijp ik het goed dat je geen vernieuwende kunst
wil?
'Als je kunst maakt, ben je altijd met vernieuwing bezig,
tenzij je imiteert. Het gaat erom, wat voor vernieuwing
je zoekt. Waarom zou figuratieve schilderkunst bij
voorbeeld niet vernieuwend kunnen zijn? Anselm
Kiefer vind ik een spannend beeldend kunstenaar.
Zodra het in kunst niet meer over mensen gaat, haak ik
af. Dan boeit het mij niet meer. Zo'n zeven jaar geleden
zou het ondenkbaar zijn geweest dat een jonge Neder
landse schrijver de moed had om een gewone klassie
ke roman te schrijven, in de traditie van Anna Karenina
en Madame Bovary. Er is toch jarenlang geroepen, dat
de romankunst dood is. Nou, ik heb Cirkels in het gras
van Oek de Jong met buitengewoon veel plezier
gelezen. Ik zou in het theater weer willen kiezen voor
de vertelling. Het valt me op dat mensen roepen dat de
taal zo'n probleem is. Als ik dat soort mensen hoor
praten, heb ik toch het gevoel dat het een geleende
uitspraak is. Wat een gelul dat voorstellingen ineens
over taal moeten gaan. Hoezo? Heb jij als je Oek de
Jong leest een probleem dat je met taal geen verhaal
meer kunt vertellen? Ik wil voorstellingen maken die
het publiek iets vertellen over hun eigen leven. 2e
misschien doen schrikken of ze een emotie geeft die ze
allang niet meer hebben gehad.'
Je hebt in een interview gezegd dat het voor jou van
groot belang is dat de zaal gevuld is.
'Een voorstelling bestaat op het moment, dat er publiek
is. Zonder publiek is ze belachelijk. Een bijna lege zaal
betekent in negen van de tien keer een bijna dode
opvoering. Dat wil niet zeggen dat er niet genoeg
acteurs zijn die voor weinig publiek toch ontzettend
hun best doen en heel gewetensvol zijn, maar daar
voor heb ik die voorstelling niet gemaakt. Ik ben niet
vies van publiciteit, vind zelfs dat je krachtig moet
optreden om ervoor te zorgen, dat je het publiek
bereikt. Regisseurs en artistieke leiders halen er vaak
hun neus voor op. Waanzin.'
Komt je repertoire-keuze uit een aanpassing aan het
publiek voort?
'Als ik repetoiretoneel voor grote zalen maak, bedenk
ik wel zeker waarmee ik het publiek kan amuseren
binnen de begrenzingen van wat ik wil maken. Er zijn
stukken die ik met groot plezier lees, maar bewust niet
uitbreng op deze plek. Ik kan niet in een repertoire
aanbod vier ingewikkelde klassieke stukken stoppen.
Dat is gewoon dom. Ik heb een aanbod, waardoor
mensen die vier keer naar Globe gaan een diversiteit
aan toneel te zien krijgen. Die zorg heb ik en vind ik
evident. Ik zal nooit commercieel denken: geef het volk
wat het wil. Geef ze brood en geef ze spelen.'
Opvallend is dat Ronald Klamer een aantal jonge
mensen heeft aangetrokken. Stephan Kimmig, die
Clavigo gaat regisseren is pas 27 jaar oud. Dit zal zijn
grote-zaal debuut worden. De componist, die de
muziek van Die Fledermaus bewerkt, is 21 jaar. De
regisseuse van Een Poppenhuis, Teuntje Klinkenberg,
komt ook voort uit de nieuwe lichting. Zoekt Klamer
doelbewust jong talent?
'Ja, maar niet volgens het Veronica-motto 'Je bent jong
en je wilt wat'. Als ik heel vals ben, zeg ik dat ik van de
generatie boven mij afwil. De mensen door wie ik in het
toneel ben grootgebracht. Ze zijn een eind in de dertig
en nu al cynisch over het theatervak, ze hebben
zogenaamd al alles gezien en meegemaakt. Ik wil bij
Globe met mensen aan het werk die er zin in hebben.
Het is belangrijk dat nieuw talent een kans krijgt.'
Je bent op het ogenblik niet zozeer bezig een ensem
ble te vormen, alswel per productie te bezetten.
'Mijn bedoeling is om op den duur een ensemble te
vormen. Het is alleen zo dat de praktijk leert dat je een
ensemble niet moedwillig uit de grond moet stampen,
maar dat ze op basis van vruchtbare samenwerking
ontstaat. Het is fijn om aan de borreltafel dezelfde
ideeën te hebben maar pas in het concrete werk wordt
duidelijk wat de waarde ervan is. Het is me hopelijk
gegeven binnen twee a drie jaar met een aantal vaste
mensen door te gaan.'
I september
De ontwikkelingsdrang van de mensheid, zoals diê"
tot uiting komt in economische kracht en militaire
macht, heeft door de eeuwen heen vrijwel onuitwis
bare sporen in de landschappen achtergelaten. Ner
gens in Zeeland wordt dat zo treffend geïllustreerd
als op de Vlissingse Oranjedijk, waar de nietig om
zich heen ziende mens zich omringd weet door het
dynamisch panorama van de Schelde-monding,
waarin vier eeuwen grensverleggende bedrijvigheid
lijken samengevat.
Terwijl de zon vat krijgt op het wijdse blikveld snellen
dreigend jagende wolken voorbij een lichtblauwe
lucht. De grijze atomaire bol van Borssele, hoewel
kilometers ver verwijderd, boezemt een mengeling
van ontzag, vrees en geheimzinnigheid in. Soms
verdwijnt deze eigentijdse energiebron in een heiige
deken, die de Scheldeboorden aan het zicht onttrekt.
Dan dringen nog slechts mysterieus bassende mist
hoorns tot de benevelde zintuigen door.
Maar nu, terwijl een helder licht uit de hemel neer
daalt, is er speelruimte voor contrasten. Prominent
op de voorgrond dringen zich de vertrouwde contou
ren van een zeventiende eeuwse stellingmolen op.
De vloed heeft De Schelde tot aan de rand gevuld.
Mastodonte zeeschepen, sommigen volgestapeld
met containers, anderen met explosieve of giftige
brand- en grondstoffen in hun tanks, drijven onver
stoorbaar over de schommelende watermassa.
Ze negeren hooghartig het gewoel van minder ge
proportioneerde vrachtvaarders, veerboten en drif
tig dijnende slepers.
Zijn ze op weg naar de wereldhaven Antwerpen?
Meren ze af bij de plants van chemie-reus Dow, die
zich als een witgespoten concentratie kikkerdril aan
de overzijde van de Schelde lijken te hebben vastge
hecht? Of zetten ze koers naar de steigers van de
immer walmende Hoechstfabriek? Het zijn slechts
details, die zich in dit kort tijdsbestek beschrijven
laten. En helemaal schoon wordt het nooit, ook niet
wanneer een storm het uitzicht wast, schuimkoppen
uit de golven slaat en een zilte zeelucht het land in
stuurt. Daarom snel de blik gericht op de toegangs
geul naar de voormalige vissershaven, waar strate
gisch opgehangen fuiken de aandacht vestigen op
een ambachtelijker tijdsgewricht, waarin de mens
Eric Brandts, Antoon Versteegde, Jack Vreeke, Coen
Vernooij, Johan Wagenaar, Fré llgen, Nina Goerres,
Dick Simonis, Bert Meinen, Charles Vergouwen, Kees
Buckens, Gerard Walraeven en het sound- en klank
spel.
september 11
