beeldende kunst
beeldende kunst
nadrukkelijker was aangewezen op de vruchten van
de zee.
Hoog torenend boven het silhouet van Vlissingen
manifesteren zich de kranen van de Koninklijke
Maatschappij De Schelde. Ze leggen de kiel voor
ultra-geavanceerde fregatten, waarmee de Neder
landse Marine de militaire macht ter zee probeert
hoog te houden, al steekt die wat schamel af tegen
het overwicht waarmee Michiel Adriaanszoon de
Ruyter Nederlands zeventiende eeuwse belangen te
water bevocht. Het gietijzeren standbeeld van deze
Vlissingse vlootvoogd, in de negentiende eeuw ge
goten, pronkt dan ook aan de zeezijde van het
postmoderne panorama, waar de meeuw in het
luchtruim heerst, krijsend boven bakens en boeien.
Al deze economische architectuur, monumenten
van industriële, commerciële en militaire activiteit in
heden en historie, omgeven door een even dreigen
de als bevrijdende natuurkracht, mag dan trots
getuigen van menselijke ontwikkelingsdrang, haar
overweldigend perspectief duldt zo weinig commen
taar dat het ontbreekt aan tekens uit de andere hoek
van de menselijke geest: het altijd kwetsbaar en
onzeker innerlijk.
'Op allerlei terreinen van het maatschappelijk en
economisch leven is men grensverleggend tekeer
gegaan; op het moment dat men dat op het gebied
van de kunsten doet, wordt er wat lacherig en
moeilijk overgedaan', klaagde de Zeeuwse journalist
André Oosthoek drieënhalf jaar geleden in een
speech bij de uitreiking van een culturele onder
scheiding, de Zeeuwse aanmoedigingsprijs voor
jong talent, aan de Zeeuwse kunstenaar Piet Diele-
man en William Verstraeten. Hij zal zijn elegie niet
ontleent hebben aan een bezoekje aan de Oranje-
dijk, maar zijn woorden zijn hier wel toepasselijk.
Want pas nu, en dan nog slechts vooreen korte poos,
zijn kunstenaars in staat gestelt op deze zeewering in
dialoog te treden met de omgeving.
Veel eerder, hoewel dan wel aan enkele decennia
moet worden gedacht, had een opstelling van beeld
objecten en installaties zoals die nu op en bij de
Oranjedijk te kijk staan, niet tot de mogelijkheden
behoord.
Want zo heftig als de afgelopen vier eeuwen de
grenzen van het maatschappelijk en economisch
leven zijn verlegd, zo armetierig als door sommigen
met hedendaagse kunst wordt omgesprongen, zo
weinig is ^r in diezelfde tijdspanne binnen de Neder
landse beeldhouwkunst gebeurd.
Pas anderhalve eeuw geleden kwam deze dicipline in
deze lage landen los van haar decoratieve functie als
versierder van gebouwen. En toen ging het er nog
maar om de vervaardiging van (stand)beelden ter
herinnering aan belangrijke landgenoten of gebeur
tenissen. Pas in 1841 kwam in Nederland het vierde
opzichzelfstaande beeld tot stand: dat van Michiel
Adriaanszoon de Ruyter in Vlissingen. Eenmaal los
van de architectuur duurde het nog tot in deze eeuw
dat de beeldhouwkunst langzaam maar zeker erkend
werd als middel tot bezieling, of dan toch in ieder
geval tot verfraaiing van een stads- of dorpsbeeld.
Pas dan stapt het klassieke beeldhouwwerk van zijn
sokkel af en hoeft een beeld ook niet meteen meer
herkenbaar te zijn.
Tegenwoordig pogen beeldhouwers, wanneer ten-
Van boven naar beneden
Anton Versteegde 'Schanssculptuur' (Foto J. Brouwers)
Jack Vreeke 'Zeemeeuw'
Fre llgen Progcy H12-H13/3V-4V
C'Q
12 mm september
[september 13
minste die ontoereikend geworden benaming nog
mag worden gebruikt, in parken en tuinen, bossages
en lanen of gewoon in het open veld, te duelleren met
natuur en maatschappij. Daarbij lijkt alles toege
staan. Was het in de zestiger en zeventiger jaren in
zwang om het landschap ingrijpend naar de hand te
zetten -de grootschalige land-art maakte een zege
tocht-, nu zijn de schijnwerpers vooral gericht op de
presentatie van gemakkelijker hanteerbare, veelal
kwetsbare objecten en installaties, die zowel serieus
bedoeld als frivool mogen zijn.
De informatie - maatschappij snelt voort en wie het
tempo geestelijk bij wil houden lijkt geen tijd meerte
kunnen verliezen met een arbeidsintensief proces
als de ambachtelijke bewerking van ijzer en steen.
Daarom heeft menig beeldhouwer zich ook van deze
traditionele materialen bevrijd. Wat vandaag is kan
morgen verdwenen zijn, dus werkt hij niet meer voor
de eeuwigheid. Zijn materiaal mag gerust verganke
lijk zijn: naast staal en steen figureren wrakhout van
de stranden en gevonden voorwerpen uit de afval
hopen van de consumptiemaatschappij.
Dat alles staat uiteraard niet borg voor kwaliteit,
experimenten met vrijwel onbegrensde creatieve
mogelijkheden kunnen evenzeer ontaarden in niets
zeggende oppervlakkigheid. Maar daarover maakte
men zich ook in de afgelopen eeuwen niet altijd druk»
Terug naar de Scheldemond, waar de monumentale
kracht van wat de mens er al om redenen van nut of
gewin tot stand heeft gebracht zich moeilijk laaT
beconcurreren. Aan een dergelijke confrontatie heb
ben de beeldhouwers zich dan ook niet of nauwelijks
gewaagd. Het tiental installaties en objecten, ge
combineerd met al langer bestaande sculpturen, die
de Vlissingse Culturele Raad er -kiezend uit een
dertigtal ontwerpen- heeft laten oprichten, reageert
vooral op de beweeglijkheid van de natuur op dit
raakvlak van zee en land. Uit betrekkelijk goedkope
materialen en afvalproducten zijn constructies ont
staan die vanuit diverse invalshoeken een wissel
werking, of zo men wil een spanning, tot stand
moeten brengen met zon, zee, wind, water, ruimte,
rust, lucht, licht
Bijna nonchalant steken deze sculpturen en vormen
van omgevingskust af bij de maritieme tentakels en
tekens die de dijk normaliter al van kleur en klank
voorzien. Maar voor zover nog niet door mens of
natuur vernield, verdienen ze nadere beschouwing.
Dat mag dan door een geestesgesteldheid zoals
door beeldhouwer Erik Don geformuleerd in het
juli/augustusnummer van het tijdschrift Kunstbeeld.
'Je kunt wat er om je heen gebeurt best volgen en
toch jezelf blijven', antwoordt hij tijdens een discus
sie over de invloed van de internationale beeldenten
toonstelling die nu voor het eerst sinds vijftien jaar
weer in het Arnhemse park Sonsbeek wordt gehou
den.
'Een vorm moet beeldend zijn. Wat voor materiaal je
Qebruikt isniet van belang. Hetgaatom je maniervan
kijken en beleven.'
13 keer vorm, catalogus met beschrijvingen van
beelden en projecten, foto's. Te bestellen bij Cultu
rele Raad Vlissingen, Badhuisstraat 104, 4371 LV
Vlissingen.
^an boven naar beneden
Dick Simonis/Wouter de Baat 'Parelaan de ScheldeFoto J.
Brouwers
Bound klankspel/St. Juttemis. Foto J. Brouwers
