fp
m
VAN RIJT
11
Slage^^g\ John Cage
Zeeuwse Museumfolder:
mooi maar slordig
KUNSTHANDEL
AMBACHTELIJKE LIJSTENMAKERIJ
DRUKKERIJ
door Kees Slager
0$
jjjdat iemand een lezing van John
Cage had uitgezeten stond hij op en
vroeg: 'Meneer Cage, bent u een
charlatan?' 'Zeer zeker niet', ant
woordde de aangesprokene, 'ik ben
geboren in 1912'. Daarop richtte een
ander het woord tot hem. 'Bent u
serieus?' 'Vanzelfsprekend', luidde
het antwoord. Cage schaterde van
het lachen en zette zijn wandeling
over het verhoog voort. Deze toch
wat opmerkelijke manier van ant-
Het jaar 1988 is uitgeroepen tot Nederlands Museumjaar. EU woorden legde men later uit als een
maand staan daarbij de musea van één der twaalf provincj varjatie op de componeermethode
landelijk in de aandacht. In augustus is Zeeland aan de beurt. 0* va',ar„pr ,n dit a<Tva, .iet hii het
gebeurt via één televisie-en vier radio-programma's. Dat alles he3van ,7 '[I «fu J
ertoe geleid, dat alle 30 musea en oudheidkamers, die zijltoeval bepalen welk van tevoren
aangesloten bij de Federatie van Zeeuwse Musea en Oudheidl a [gemaakt antwoord hij zou geven.
mers, voor het eerst iets gezamelijks hebben gedaan: ;j'
door Jean Quist
KUNSTHANDEL - LIJSTENMAKERIJ - DRUKKERIJ
CLOOSTERSTRAAT 84 - POSTBUS 32 4587 ZG KLOOSTERZANDE
TELEFOON 01148-1455
's-Maandags gesloten
Oude prenten - grafiek
- o -
Houten lijsten, vervaardigd en handgekleurd in eigen atelier
Restaureren van oude lijsten, schilderijen en prenten
Aluminium wissellijsten in diverse kleuren
Keuze uit meer dan 200 verschillende lijsten
- o -
Alle familie- en handelsdrukwerk
Boekdruk en offset
presenteerden begin juni een museum-folder en kort daarop werd|Het werk van de Amerikaanse componist
Zierikzee de reizende tentoonstelling geopend, waarin werk uit alHJohn Cage klinkt dermate radicaal dat het
Zeeuwse musea en oudheidkamers aanwezig is. Bfot in lengte van jaren vragen zal oproepen.
De folder, gedrukt in een oplage van 45.000 en gratis verkrijgbaarb Zoals ook de persoon Cage vragen zal
de musea en de VVV-kantoren, geeft een overzicht van all( blijven oproepen. Aan hem lijkt alles
aangesloten musea. [radicaal. Zijn ideeën, zijn gedrag, zijn
Hoewel de folder fraai en overzichtelijk is uitgevoerd, is ze wel wjkriti®k. Al pakweg een halve eeuw. Zijn
slordig samengesteld. Weliswaar wordt de gebruiker er al opattec wellicht meest spraakmakende compositie
gemaakt, dat de informatie gebaseerd is op gegevens van mei'88er heet 4'33". Van de uitvoerende pianist
dat kleine wijzigingen in de openingstijden mogelijk zijn, maar oo vrasigt het alleen maar stilte en het op
in mei was al bekend dat bijvoorbeeld de Delta-Expo op de Neeltlaan9egeven momenten omdraaien van drie
Jans tijdens het hoogseizoen echt niet om drie uur 's middajlb,aden. Volgens de aangave duurt het werk
dichtgaat. Ook de openingstijden van het Museum voor d
Bevelanden kloppen niet, zoals ook de sluitingsperiode van hi
Streeklandbouwmuseum in Heille anders ligt dan in de folder
aangegeven. Wie de juiste gegevens wil kan het beste de museu
pagina van het Uitblad even opslaan.
Terwijl er in de folder wel ruimte is voor attrakties als MiniatuL
Walcheren en het nog lang niet funktionerende Ramschifziet men er ook m- Het onlogische en
Schorpioen, is het in mei geopende Holografie Museum t( Par®£,0.xa,e van deze leer oefenden een
Middelburg niet opgenomen. Ook de Reptielenzoo te Vlissinge|®te[^e.,nv'08d °P Cage en zijn werk.
ontbreekt. Verder zijn nergens toegangsprijzen vermeld. |®ebr8'k maakt Cage ook van het Chinese
De tentoonstelling 'Zeeuwse musea tentoongesteld', die op 9 juniir[orake,b08k'j'Pp- Op die manier kwamen
de Grote Kerk van Zierikzee werd geopend, laat werk zien van allsonderrne®!' iri 1974 de Etudes Australes tot
aangesloten musea, verdeeld over zeven thema's: Zeelandt®*80^ Ce titel komt van de Atlas Australis.
waterland, Zeeland onderdak, Zeeland over zee, Zeeland en d( Kaarten 8 s*erren ®m ^oa's 10
kunst, Zeeland in bedrijf, natuurlijk Zeeland en het verborgt n Australië voordoet. Over deze kaarten
Zeeland. De expositie blijft tot en met 2 juli in Zierikzee en is daarni1^6 Cage een overtrekpapier. Met behulp
te zien in de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg en in Den HoekzalRan bijvoorbeeld het orakelboek stipte
te Oostburg I 8 P°s,tie van bepaalde sterren aan.
Wie vanuit de luie stoel thuis een blik wil werpen op het Zeeuws Pez8 9egevens zette hij om in muzikaal
museumbezit, moet op zondag 7 augustus naar de Vara-televisah["ikbare tekens in groepen van vier. Een
kijken, want die zendt dan een programma uit over hetzelfdjV88ste en een onderste sleutel voor de
onderwerp. De radio van dezelfde omroewp zal gedurende de helïTii.^8r" 8n ^an pianist,
maand vier-radioprogramma's (elke zaterdag) uitzenden ovl J8" verm8ldt de partituur met De
Zeeland als museumland. \maek m08t kl,nken zoals d,e eru,t z,8t-
vier minuten en drieëndertig seconden.
Maar het staat de uitvoerder vrij om er elke
gewenste lengte aan te geven.
Volgens deskundigen geeft Cage 4*33"
overduidelijk aan dat stilte gelijk staat aan
klank. Een verband met het Zen Boeddisme
Het
PAGINA UIT CONCERT FOR PIANO AND
ORCHESTRA VAN JOHN CAGE
Naar eigen inzicht mag de uitvoerder
versnellen of afremmen. Zoals de uitvoer
dereigenlijk het hele verloop van de Etudes
Australes mag bepalen.
Niet voor het eerst liet Cage deze mogelijk
heden open. Met improvisatie hebben deze
vrijheden niets van doen. Die methode van
musiceren wijst Cage volledig af. De
variaties komen allen voort uit het werk. De
vrijheden krijgt de uitvoerder omdat de
componist afziet van het voorrecht om als
enige beslissingen te nemen voor een
compositie. Cage componeert door het
schetsen van het mogelijke in verschillende
parameters en het uitzetten van een weg
waarop het toeval precies kan bepalen wat
er zal gebeuren. Overigens zondigde Cage
in elk geval een keer tegen zijn afwijzing van
improvisatie. Toen hij in 1978 voorde KRO
de radio-gebeurtenis Sounday maakte
voerde hij met enkele muzikanten al
improviserend diverse stukken kamermu
ziek uit.
Het toeval rekent af met gewoontes die de
componist in de loop van de tijd aanneemt.
Hij wijst de muzikale principes uit de vorige
eeuw af en introduceerde natuurlijk geluid
als een volwaardig muzikaal element. Hij
wijst ook de principes van de zogenoemde
serialisten af, de componisten die de
erfenis van Arnold Schönberg beheren.
Want ondanks dat zij de muziek langs
nieuwe wegen voerden kenden die wegen
precies aangegeven en rationele routes.
Cage daarentegen wil zijn controle over het
klinkende resultaat zoveel als mogelijk
beperken. Zo kon het gebeuren dat Cage
een compositie samenstelde door gaatjes,
vlekjes en verkleuringen in, op en van een
vel papier aangedikt tot noten. Overtrek
papier met notenbalken maakte daarvan de
definitieve partituur. Een piano waarvan hij
de snaren voorzag van blokjes hout,
vlakgum, moeren en bouten maakten de
controle over het klinkend resultaat nog
kleiner. Een techniek die hij in 1938voor het
eerst toepaste in het stuk Bacchanale.
Radio, radio-ontvangers en sadiofonie
mogen zich verheugen in Cage's grote
belangstelling. Hij gebruikt deze als een
speciale uitbreiding van de klinkende
omgeving. In 1939 bijvoorbeeld maakte hij
Imaginary Landscape No.1 voor gedempte
piano, cimbaal en twee platenspelers voor
radiopresentatie en plaatopname. Het laat
ste Imaginary Landscape kreeg als nummer
5 en bestaat uit een vier minuten durende
montage van 42 grammofoonplaten. De
ordening van de klanken, het knippen en
het samenstellen van de bandlussen ge
beurde wederom aan de hand van de I
Tjing. Met de resultaten daarvan bepaalde
Cage ook voor een niet onaanzienlijk deel
de Europese elektro-instrumentale muziek.
Bij het mediageweld omtrent Cage kan men
zich afvragen hoeveel er van diens werk zal
overblijven na zijn verscheiden. Nu nog kan
de componist tekst en uitleg geven bij wat
hij maakte. Volgens sommigen houdt dat
nu juist zijn muziek overeind. Wanneer
Cage overlijdt blijft alleen hét klinkend
materiaal over. Of en hoelang dat zo blijft,
blijft de vraag. In de loop van de tijd nam het
radicale af. Bijvoorbeeld zijn Amores voor
geprepareerde piano uit 1943 klinkt tegen
woordig welhaast conventioneel. Datzelfde
lot waren zijn Sonates and Interludes uit de
jaren '46 tot '48 beschoren. Wellicht gaat
het dezelfde weg als de muziek van
bijvoorbeeld Erik Satie. Aanvankelijk radi
caal maar zoveel jaar nadien muziek voor
miljoenen.
Festival Nieuwe Muziek rondom John Cage
t/m 9 juli.
