Gilles!
Dagboek van een gek
De Humorist
Over de grens
Jozef van den Berg
The Stuffed Puppet Theatre
levensverzekering een zorgeloos bestaan
tegemoet kan zien....
Prins van Oranje Goes. 11 januari
Speciaal voor Jan Decleir schreef Hugo
Claus zijn nieuwe stuk. Nadere introductie
van deze twee Vlaamse grootmeesters van
respectievelijk het gesproken en het ge
schreven woord lijkt ons volstrekt overbodig.
'Gilles!' is gebaseerd op de historische
figuur Gilles de Rais, de Franse maarschalk
die in 1440 in Nantes werd opgehangen en
verbrand. Hij vocht aan de zijde van Jeanne
d'Arc die hij liefhad en beschouwde als het
puurste van Gods schepping. Als zij
verbrand wordt en God niet ingrijpt om haar
te redden, verliest hij zijn geloof en besluit
hij God uit te dagen. Hij vermoordt
honderden kinderen, kleine jongens, die
tijdens het sterven zijn lust opwekken.
In deze voorstelling, die in België inmiddels
als een bom is ingeslagen, zien wij Gilles die
zich voor zijn rechters moet verantwoorden
voor hekserij, bloedige misdaden en seksue
le misdrijven. Verschillende lagen van zijn
persoonlijkheid komen daarbij naar voren:
zijn arrogantie, zijn deemoed en zijn
innerlijke twijfel.
Claus zelf verzorgt de regie van deze
bijzondere voorstelling.
Stadsschouwburg Middelburg. 13 januari
Het beroemde verhaal 'Dagboek van een
gek' blijft Nederlandse acteurs boeien.
Nadat Henk van Ulsen er enkele jaren
geleden triomfen mee vierde, is nu Roger
van Kerpel van het Nieuw Ensemble
Raamtheater er mee op toernee.
Gogol's verhaal beschrijft de langzame
ontwikkeling van de waanzin van Proprist-
sjin, een totaal aan lager wal geraakte,
kleine ambtenaar, een radertje in de
gigantische papiermolen van de Russische
administratie uit de vorige eeuw.
Als gevolg van zijn uitzichtloze situatie lijdt
hij aan een zwaar minderwaardigheidscom
plex, dat hij aanvankelijk met milde dromen
weet te sussen. Maar als hij wanhopig
verliefd wordt op de dochter van zijn baas,
worden zijn dromen nachtmerries realiteit.
In zijn oververhitte onderbewustzijn creëert
hij een hele nieuwe wereld, waarin honden
brieven schrijven en klerken koning van
mSpanje worden.
Gogol snijdt diep in het vlees van zijn tijd en
zijn tijdgenoten: hij tekent ze in een
JAN DECLEIR IN 'GILLES!
ongenadige, vlijmscherpe karikatuur.
De kleine, verpletterende luis Propristsjin
gaat ten onder, maar mag dat tenminste
doen in een heerlijke, troostende ijldroom,
waarin hij, hoog boven de wolken, aan zijn
miezerig bestaan ontsnapt.
Vestzaktheater Vlissingen, 27 januari
Een hoogtepunt in het toneelseizoen. Dat
was vorig jaar 'De Fantast' en dat wordt dit
jaar 'De Humorist'. Toevallig is dat niet, want
het zijn beiden voorstellingen met de
schitterende acteur/komediant John
Kraaykamp in de hoofdrol. In 'De Humorist'
van John Osborne speelt Kraaykamp een rol
die hem op het lijf geschreven lijkt: die van
de verlopen entertainer Archie Rice, die met
oudbakken liedjes, uitdetijdse conférences
en bebaarde moppen zijn publiek tracht te
amuseren en desondanks thuis op handen
wordt gedragen door zijn aan de drank
verslaafde vrouw. Die vrouw wordt ge
speeld door niemand minder dan Nelly Frijda
en omdat ook Pieter Lutz en Dorijn Curvers
meedoen kunnen we gerust spreken van
een top-bezetting. Wie vorig jaar genoot van
'De Fantast' komt zeker weer; wie die
voorstelling toen miste krijgt met 'De
Humorist' een herkansing.
Zuidlandtheater Terneuzen, 7 januari
Stadschouwburg Middelburg, 17 januari
Peter Faber en Olga Zuiderhoek speelden
kort geleden onder regie van Lodewijk de
Boer 'Danny en Roberta'. Het opmerkelijke
sukses van deze voorstelling vroeg om een
vervolg. Met de komst van Helmert Wou
denberg was een 'harde kern' van het
fameuze Werkteater weer compleet. Voor
deze drie acteurs schreef Lodewijk de Boer
het intrigerende toneelstuk 'Over de grens',
met een automobilist, een lifster en een
kluizenaar als personages. Een harde
confrontatie —met veel bittere humor
tussen drie vastgelopen mensen is het
gevolg van een andere vastloper: die van de
Amerikaanse slee...
Zuidlandtheater Terneuzen, 12 januari
De voorstellingen van Jozef van den Berg
zijn altijd weer een complete verrassing.
Ook nu weer: het enige dat bekend is, is de
titel: 'De Ander' en ook dat is nog maar een
werktitel. Toch kunnen wij u ook deze
voorstelling weer zonder voorbehoud aan-
EEN GEK' FOTO:
SELLESLAGS
BUREAU FOCUS HERMAN
bevelen, want wat is er mooier dan een
avond op avontuur gaan met een theater
tovenaar?
Begonnen als poppenkastspeler, vervolgens
als poppentheatermaker waarin zijn ac
teertalent een steeds belangrijker rol ging
spelenkwam Jozef in zijn laatste pro
gramma 'De Pleisterplaats' op een crusiaal
punt in zijn theaterloopbaan. Een mens, om
precies te zijn een vrouw, betrad het podium
als zijn tegenspeler en hij maakte zijn
poppen op aangrijpende wijze monddood.
Betekent dit nu dat Jozef alleen, zonder zijn
poppen op het toneel zal staan? Of samen
met de vrouw, Marie-Claire Stambac? Wij
zijn net zo benieuwd als u en rekenen in
ieder geval weer op een fantasierijke,
sprookjesachtige theateravond vol warmte,
poëzie en subtiele humor.
Stadsschouwburg Middelburg, 21 januari
De Australiër Neville Tranter is sinds zijn
optreden op het Festival of Fools 1978 in
Nederland 'blijven hangen'. Sindsdien heeft
hij zijn ademloze publiek in jongerencentra,
vestzaktheaters en schouwburgen verrast
'OVER DE GRENS' FOTO: PIEF WEYMAN
