- 19 -
Politieke omstandigheden - opstand en scheiding, sluiting
van de Schelde - maakten aan alle goede verwachtingen een
einde. De sluiting van de Schelde als gevolg van de val van
Antwerpen in 15&5 - het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) bracht
ook geen oplossing - bleef gehandhaafd bij de Vrede van Mun
ster. Intussen lag Sas van Gent door de verovering van Frede-
rik Hendrik in 1644, op Staatse bodem.
Gent blijft naar zee streven, onvermoeibaar. Hu de vaart
naar het noorden wordt bemoeilijkt, zo niet onmogelijk ge
maakt, zoekt men het in westelijke richting. In 1751 staat
Maria-Theresia toe ëen kanaal van de Brugse vaart naar de Leie
te graven, de zogenaamde Coupure. Mede door de Coupure van
Brugge kwam een verbinding tot aan zee tot stand. In de tweede
helft van de 18e eeuw, met name de jaren 1780-1785) is er de
Oostenrijks-Engelse campagne tot opheffing van de sluiting van
de Schelde. Dat keizer Jozef II hiertoe pogingen deed, is te
begrijpen. De Engelsen evenwel, die formeel altijd de sluiting
hadden erkend, veranderden van standpunt in de vierde Engelse
oorlog, toen de Nederlandse havens voor de Engelse handel wer
den gesloten.
De Engelse poging thans de Schelde te "openen", liep op
niets uit, door het Oostenrijkse antwoord dat de keizer aan
het verdrag was gebonden. Jozef II nam wel het Engelse initia
tief over en stelde in 1784 bij ultimatum dat de rivier, een
volkomen en absoluut "vrije" rivier was. Op 9 november 1785
kwam het verdrag van Fontainebleau tot stand, waarbij het
recht van de keizerlijke souvereiniteit op de Schelde werd
erkend van Antwerpen tot aan het einde van het land van Saaf-
tinge. Het overige gedeelte van de Schelde bleef gesloten.
Het voor en tegen van een vrije Schelde werd het onderwerp van
een aantal pamfletten, waarbij sprake was van èen beroep op
het natuurrechtEen ander belangrijke datum in de geschiede
nis van de Schelde is 16 mei 1795) de datum van het verdrag
tussen de te vormen Bataafse Republiek en Frankrijk. Volgens
artikel 8 van dit verdrag wordt de scheepvaart op de Rijn,
Maas, Schelde en de Honte en alle zijtakken tot aan de zee
vrij voor de Franse en Bataafse natie, de schepen van beide
naties krijgen gelijke rechten op deze stromen.
De Schelde en de Honte worden in het verdrag naast elkaar
genoemd en het is hier de plaats om terug te grijpen op de
benamingen van de zeearmen van de Schelde. Ha de stormvloeden
van de 16e eeuw ontstaat er tussen Zuid-Beveland en de Bra
bantse wal een uitgestrekte watermassa. De eigenlijke Schelde,
