TOOROP
De tentoonstelling van het grafisch werk in het Rijksmuseum is
aanleiding geworden zich over de betekenis van de figuur van
Toorop opnieuw te bezinnen. De inleiding van de catalogus van
Bettina Spaanstra-Polak, begint met de opmerking dat zijn gra
fisch werk, ontstaan tussen 1890 en 1919 in de Nederlandse
prentkunst een bijzondere plaats inneemt. Schreef Van Daalen
in zijn ten geleide van de catalogus Jan Toorop in Zeeland
1898-1923,dat hij geen figuur is geweest van internationale
betekenis, toch werd zijn werk reeds in 1905 door de Italiaan
se criticus Vittorio Pica gesignaleerd.
Op de tentoonstelling was bijna geen werk vanaf 1905 aanwezig,
het jaar dat Toorop rooms-katholiek werd. Dit werk, in hoofd
zaak prenten met religieuze voorstelling, is thans uit de gra
tie. "Het wordt zelden meer getoond; musea houden het in hun
depots, voor de kunsthandel heeft het weinig waardeEen groot
deel van die .tekeningen met religieuze voorstellingen en por
tretten is dan eerlijk gezegd niet om aan te zien, maar wat
mij er altijd in boeit is Toorops eigenzinnige opvattingen van
symbolen". Aldus Carol Blotkamp in Vrij Nederland van 5 april
1969.
Een ander criticus verklaart hem voor ziek, slachtoffer van
een halfzachte tijd.
De criticus Plasschaert heeft zich de vraag gesteld wat Toorop
met zijn karakter kon vinden in het katholicisme. Twee dingen:
spel voor de fantasie van zijn gemoed (er waren de wonderen)
en de geordende groepering, de apostelen, de heiligen, de hiër
archie. Omgekeerd bracht het katholicisme de portrettist werk
en heeft het hem "gebaat". Om Plasschaert te laten spreken
"De reeks van geestelijken, van de koppen blank of zwaar boven
de zwarte soutane, die als kleur, als grondslag zoo natuurlijk
den kop steunt en draagt, - wij zouden die niet missen voor
alle bedenksels tegen Toorop's overgang".
Aan deze periode herinnerde op de tentoonstelling alleen de
affiche van het Eucharistisch congres, alsmede een vergroting
daarvan, waarbij nog dient te worden opgemerkt dat de affiche
voor een groot deel, inclusief de letters, het werk was van
Gerard Rutten. Ligt naar hedendaagse inzichten zijn belangrijk
ste werk voor 1900, toch kan en moet men zich afvragen of men
zonder schade voor het geheel, bij een overzichtstentoonstel
ling, een ingrijpende fase uit iemands leven kan weglaten.