- 5 -
zettingen van een aantal huizen bij elkaar, de latere dorps
kernen en verspreide boerenwoningen (Dekker).
Kerk- en parochiestichtingen
Gemakshalve onderscheiden wij twee groepen
1. Die van hoge ouderdom: BurghHaamstede, Zierikzee,
Ouwerkerk, Domburg, Oost- en Westkapelle, Middelburg,
Souburg, Monster, Sabbinge, Kats, Goes, Kapelle, Bieze-
linge, WemeldingeKruiningen en Yerseke.
2. Parochiestichtingen aan het eind 12e- en in de 13a eeuw:
Kloetinge, Goes, Wissenkerke, 's-Eeer Abtskerke, Sinouts-
kerke, Wisse, Yerseke, Kruiningen, Ellewoutsdijk, 's-
Heer-Arendskerke's-Heer-Hendrikskinderen, Kattendijke,
Kapelle, Eversdijk, Waarde e.a.
Waderhand ontstonden nog enkele parochies op Walcheren.
Er is een zekere periodisering in de bedijkingsactiviteit
aan te wijzen. In de vijftiende eeuw is slechts weinig land
op de zee gewonnen, de opleving bereikt haar hoogtepunt in
de 17e eeuw (kooplieden die interesse hebben in de land
aanwinning). In de 19e en 20e eeuw toont de staat grote be
langstelling, terwijl het particuliere initiatief blijft.
De verkavelingen na 1600 hebben reeds een goede indeling
met gebouwen op de kavels. De ontsluiting in de kleine
polders is soms minder goed.
Wederzettingselementen
Tot de nederzetting in enge zin rekent Heslinga: wegen,
gebouwen, erven, tqinen, nutsvoorzieningen en andere infra-
structurerende installaties. Er zijn twee onderscheidingen
te maken die algemeen zijn en voor Zeeland in het bijzonder.
Algemeen voorkomend zijn kerk, kerkhof en kasteel.
Meestal is dc kerk het centrale element: in tegenstelling
tot de boerderij niet van hout maar van steen. Dikwijls het
oudste gebouw en van grote betekenis voor het geestelijk
leven. Een overgebleven restant kan de ligging van een
voormalige nederzetting aangeven. De kerktoren van Kortgene
was het enige gebouw dat de ramp van 1530 overleefde en
vormde de aanzet voor de wederopbouw.
