- 6 -
aKerkhof
Kerkhof, het hof om of hij een kerk, de plaats om te begraven.
Het gebeurt nog wel in dorpen, maar buiten de kom en in niet
weinig gevallen vormt het de grens van het dorp. Er zijn nog
kerkhoven, waarvan de kerk allang is verdwenen. Het is vaak
een aanduiding dat de nederzetting verlaten is. Met de kerken
hebben de kerkhoven hun vrij hoge ligging gemeen. 'Glazema
heeft erop gewezen dat de verschijningsvorm als een grasveld
(naar het woord van de psalmdichter?) zich door de eeuwen
heeft gehandhaafd, al gaat dit zeker niet in alle gevallen op.
bRinggracht
De vraag waarom de meeste kerkhoven zich op een of andere
wijze van de omgeving hebben afgescheiden kan velerlei zijn
geweest: het vee, scheiding van profane en gewijde grond, etc.
In twee gevallen n.l. in-Dreischor en Noordgouwe komt als be
grenzing ook de gracht voor. Voor Groningen en Friesland wor
den nog andere verklaringen gegeven, beschutting in tijden
van gevaar (gracht en doornhaag), vervanging van de zoetwater-
vijver,' de grond uit de gracht zou als wal gediend kunnen
hebben. Als zeldzaam gebruikt woord, wordt in het Zeeuws woor
denboek als benaming voor gracht "graf(t)" opgegeven, dat
wijst op het kunstmatig gegraven karakter.
cVaete
De vaete als openbare waterput, vlak bij of in het dorp is
algemeen bekend. Drinkput voor het vee en brandput. In het
Nederlands komt deze vijver ook als wed of dobbe voor. Op
Zuid-Beveland treft men ze nog allerwegen aan. Naast de nabij
heid bij de kerk noemt Van Ewigchem. de..invloed van de nabij
heid van een belangrijk huis zoals bij ZierikzeeBaarland en
Nisse.
Kasteel
Naast de kerk het kasteel dus als een hecht gebouw binnen de
nederzetting. Maar als voorwerp van oorlog en strijd kon het
zich moeilijk tot de dag van vandaag handhaven. Vrij gave
situaties bezitten we nog in het slot Haamstede en het frag
mentarisch herbouwde slot Baarland, dat hoewel wat afzijdig
