- 23 -
DE COMMISSIE- OF KAAPVAART
Terstond na het uitbreken der vijandelijkheden ter zee was
van Overheidswege een verbod afgekondigd van datgene wat
men te onzent met een lief woord de Vrije of Reine Kering
placht te noemen, namelijk de Kaapvaart; natuurlijk uit
sluitend ten laste van 's Lands vijanden. Het verschil tus
sen deze van Overheidswege toegestane, ja soms zelfs gaarne
aangemoedigde vorm van zeeroof enerzijds, en de gewone of
wilde piraterij anderzijds, bestond daarin dat Commissie-
vaarders van hun hoogste Overheden een schriftelijke machti
ging of opdracht meekregen, op grond waarvan zij de status
van oorlogvoerenden genoten, en in geval van tegenslag vrij
gesteld waren van wat op zee ''voetjespoelen'1 heette. Als
voornaamste reden waarom dit doorgaans zo gaarne uitgeoefen
de en soms zeer voordelige bedrijf thans verboden werd, gold
de overweging dat er anders te veel volk zich van het varen
op 's Lands vloot zou afkeren; want in die dienst viel üiet
veel meer dan roem te behalen, terwijl de kaapvaart ruime
buitgelden placht uit te keren. Bovendien was voor een kaper
schip een veel talrijkere bemanning vereist, want ook de ge
nomen schepen moesten van een prijsbemanning worden voorzien.
Toen echter de Prins het roer in handen nam, werd deze
Commissievaart opnieuw toegelaten, met het gevolg dat er uit
schier al onze zeehavens kaperschepen uitliepen, uitgerust
door reeds bestaande rederijen of wel door speciaal tot dit
doel gevormde maatschappen. Naast ondernemingen uit Amster
dam, Rotterdam, het Noorderkwartier en Friesland legden
vooral de Zeeuwen, en temidden van deze de Vlissingers zich
als vanouds op dit winstgevende bedrijf toe, overeenkomstig
het bekende rijmpje dat begint met
Vier Middelburgers, - drie kooplui.
Vier Vlissingers, - drie strooplui...
Sommigen hunner beperkten zich tot de Noordzee; anderen
liepen het Kanaal door, langs de Engelse, Ierse, Franse of
Spaanse kusten, ja zelfs waagden zij zich wel de Middellandse
Zee in, alom grote afbreuk doende aan 's vijands handel. En
De Ruyter's bekwame beheersing van onze tegenstanders ter zee
gaf hun daartoe de kans.
