leken uitviel, begrijpelijk is. Ondanks deze openbare erken ning van de bedevaart als mogelijke strafbepaling was de be devaart toch nimmer onomstreden. Zowel de vrijwillige als de opgelegde bedevaarten ondervonden gedurende de gehele middel eeuwen kritiek, vooral omdat aan het reizen en trekken nogal wat bezwaren kleefden van zowel etisch-moralistisphe als van praktische aard. Desondanks werden de bedevaarten met name in de zuidelijke Nederlanden gemeengoed in de wereldlijke straf rechtspraak en vooral in die van de steden. De invloed van de Inquisitie is uiteraard in dit verband niet te ontkennen, al moet deze niet worden overdreven. Even sterk is de overlevering geweest van bedevaarten als onderdeel van een overeengekomen zoenverdrag tussen partijen, waarin vertegenwoordigers van de gemeenschap waarvan de partijen deel uitmaakten een (naarmate die gemeenschap meer en meer bestuurd ging worden door een daadwerkelijke overheid) steeds belang rijker rol ging spelen. In de loop van de dertiende eeuw zijn er vele zoenverdragen tot stand gekomen door toedoen van lands heren of hun vertegenwoordigers' die .als arbiters, optraden. Xn Frankrijk zien wij het parlement van Parijs als zodanig optre den, in dé Nederlanden bv. de graven van Vlaanderen en Holland, de hertog van Brabant en anderen. Ook kerkelijke hoogwaardig heidsbekleders traden nogal eens als arbiter op waarmee een oude traditie werd voortgezet. Hoewel zoenverdragen in principe een overeenkomst-karakter hebben (d'e term compositio is wat dat betreft duidelijk, immers het woord betekent o.a. overeenkomst) en daardoor in wezen als vrijwillig beschouwd moeten worden, is de rol van een landsheer lijke of andere (bv. stedelijke) overheid erg belangrijk. Hun voornaamste taak bestond immers uit het bewaren van de vred.e in het eigen territoir; derhalve was het noodzakelijk te voorkomen dat door vredebraak van een individu door het wraakelement van het Germaanse recht de vrede langdurig verbroken zou worden. Met andere woorden: de op zichzelf binnen het gewoonterechte lijke systeem gerechtvaardigde vete (de gelaedeerde partij was zelfs in sommige gevallen verplicht tot het aangaan van een vete) moest aan banden worden gelegd. De pax en treuga Dei in de elfde eeuw waren vanuit de Kerk geïnspireerde pogingen, tot terugdringen van de vetein de landvreden namen de Duitse koningen en keizers deze pogingen in het wereldlijke staat- systeem over. In Vlaanderen berustte al snel de bescherming van de pax bij de graaf, ook al omdat d'e macht van deze vorst binnen

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1974 | | pagina 6