- 6 -
bedevaarten, bestraft, zodat een systematiek van deliet en
straf wat dit betreft moeilijk te maken is. Waar sprake is
van een duidelijk omschreven tariefsysteem zoals in de Luikse
gebieden kan uiteraard, naarmate er meer delicten werden om
schreven en van een vastgestelde strafoplegging werden voor
zien, een dergelijke systematiek aan de hand van de keuren" en
de rechtsboeken beter worden opgesteld dan in die rechts
kringen waar telkens sprake is van al dan niet opgelegde zoen-
verdragen.
Reeds vanaf oude tijden was de bedevaart dikwijls afkoop-
baar (vandaar de zinsnede van i heer i stad of een andere ver
houding). Vooral uit Vlaamse streken zijn daartoe lange tarief-
lijsten bekend waarin de prijs van de bedevaart naar een be
paald oord stond genoteerd. Uit Gent is een dergelijke lijst
bekend met meer dan 250 bedevaartsoorden en hun afkoopsormaen.
Deze afkoopbaarheid was niet sowieso mogelijk: er werd dik
wijls gestipuleerd dat de bedevaart echt moest worden gedaan
of op grond van een eis van de gelaedeerde partij of omdat
schepenen geen afkoopsom wensten. Toch was afkoopbaarheid voor
alle betrokken partijen aantrekkelijk: in een materialistischer
wordende wereld waarin de rol van het geld steeds groter en de
twijfel aan het nut van religieuze aktiviteiten steeds sterker
word konden zowel gelaedeerden als de landsheer als de stad
het voordeel van een tastbaar geldbedrag aantrekkelijker gaan
vinden dan een voorbede tot God van een delinquent bij een hei
lige plaats. Bovendien was het voor de. misdadiger ook verkies
lijker een geldsom te betalen: hij of zij was dan in ieder ge
val niet voor een langere of kortere tijd van huis en kon ge
woon met werk of andere bezigheden doorgaan^ Voorwaarde was
natuurlijk wel geld te hebben! Zo zien we dikwijls in vonnissen
en zoenverdragen al direct de plaatsvervangende boete genoteerd
staan, of in een geldbedrag of in een andere aan de gemeen
schap ten goede komende vorm: in de Zeeuwse stukken die hierna
komen is er nogal eens sprake van steenboeten.
De Zeeuwse praktijken zoals die hierna zijn opgenomen
stonden -- zoals begrijpelijk is gezien de algemene rechtbexn-
vloeding -- onder invloed van Vlaamse en Antwerpse rechtsprak
tijken. Er is een grote verscheidenheid van bedevaartsoorden
in de vonnissen (hoewel niet te vergelijken met de enorme va
riëteit die de Gentse Zoendinc-boeken ons te zien geven).. Even
als in Antwerpen vanaf het laatste kwart van de veertiende eeuw
is het karakter van zoenverdragen verdwenen en is er sprake van