36
NOORD— EN ZUIDBEVELAND.
Baarland, kasteel Hellenburg.
Aan de zo toepasselijk geheten Hellenburgstraat, de straatweg van Baarland naar Oudelande ligt
tussen de bouwlanden het kasteelcomplex Hellenburg, sinds kort voor een bedrag van 125000,-
fraai gekonsolideerd en ingericht als Cultuurhistorisch reservaat. Het complex is eigendom van
de Stichting tot Instandhouding van Objecten van Culturele Waarde in de provincie Zeeland.
Veel is er niet bekend over de bewoners en de geschiedenis van het kasteel. Naast een afbeelding
van de ruïne van Hellenburg, in de Kroniek van Smallegange en een opmeting door Isaach
Hildernisse, vinden we slechts, dat het kasteel eigendom was van de bekende Zeeuwse familie der
Renesse's. Toch is het LJ.Abelman, stadsarchivaris van Goes, gelukt nog een vrij uitgebreide
geschiedenis van het kasteel en haar bewoners, haar opbouw en haar ondergang te schrijven
(men leze "Hellenburg" deel XXXII uit de serie Nederlandse kastelen) uitgave Kastelenstichting
en de ANWB de prijs bedraagt ƒ2,95; het is verkrijgbaar bij het museum voor Zuid-en
Noord-Beveland te Goes, Singelstraat 13 en bij het Zeeuws Museum te Middelburg. Toen in 1958
sprake was van herverkaveling in de omgeving van Baarland, was het ogenblik gekomen om het
terrein, dat de naam van het reeds lang verdwenen kasteel had behouden eens wat nader te
onderzoeken. Het onderzoek-geleid door Dr J.G.N.Renaud- vond plaats in het vroege voorjaar
van 1958. Ondanks koude en sneeuw slaagde men erin praktisch de gehele hoofdburcht te
ontgraven. Van de eveneens onderzochte voorburcht werden slechts weinig sporen teruggevon
den. De geringe muurdikte en de ondiepe fundering doen veronderstellen dat we hier te maken
hebben met de woon-en bedrijfsruimten van de hoeve welke bij Hellenburg behoorde. Tussen
hoofd-en voorburcht lag blijkens enkele teruggevonden palen een brug. In de plattegrond van het
burchtcomplex valt direct de zware woontoren op, met zijn omvang van llxl lm en zijn 2m dikke
muren, is deze het oudste deel van het kasteel. Ze was gelegen op een met grachten omgeven stuk
grond, terwijl de zuidelijke muur blijkens haar veel diepere fundering in het water stond. Het
steenformaat van de toren - 27a29xl3,5x6,5 plaatst de bouw ongeveer in het begin van de 14e
eeuw .Pas na ruim een eeuw wordt rondom de woontoren een nieuwe burcht opgetrokken. Drie
torens op de oostelijke muur, twee op de noordmuur,èèn kleintje in de westmuur, en twee op de
zuidmuur. Met in een latere fase nog één in het midden van laatstgenoemde, gaven het kasteel
een imponerend uiterlijk. Lang heeft het trotse kasteel niet bestaan, een stormvloed maakte er
mogelijk reeds in 1477 een ruïne van, welke daarna nog geruime tijd als steengroeve in gebruik
bleef. De inrichting tot cultuurreservaat vele eeuwen later heeft nog heel wat voeten in de aarde
gehad. Niet zonder moeite kwam bovengenoemde stichting tot stand. Duidelijk was dat de voor
burcht niet kon worden behouden, vruchtbaar bouwland bedekt thans haar resten. In de zestiger
jaren werd onder leiding van Dr J.G.N. Renaud op bescheiden schaal wat aan de fundamenten
gerestaureerd. Doch spoedig vervielen ze. Het onkruid en het riet kregen de overhand, een
prachtig stukje ruige natuur ontstond. Rietzangers, muurhagedissen en streeprugpadden
speelden de rol van kasteelbewoners. Maar Hellenburg dreigde voorgoed te verdwijnen. Onder
leiding van een nieuw gevormd stichtingsbestuur samengesteld uit vertegenwoordigers van
diverse instanties en verenigingen, werden subsidies verkregen van Rijk,Provincie, Gemeente en
enkele giften van particulieren. Met deze gelden zijn de fundamenten van het vroegere kasteel
Hellenburg geconserveerd, het omliggende terrein aangeplant en voorzien van een wandelpad en
picknickplaats. Om het verdere onderhoud veilig te stellen en andere objecten te kunnen
aanvangen probeert de stichting donateurs te verwerven. Gaarne wordt uw aanmelding (kosten
minimaal ƒ20,- per jaar) tegemoet gezien bij haar secretariaat Churchill-laan 2 te Middelburg.
Goes.
Op 28 april jongstleden vond de feestelijke ingebruikneming plaats van het voormalig gebouw
van de Keuringsdienst van Waren aan de Van de Spiegelstraat te Goes als culturele accomodatie
van de Gemeente Goes. Dit heugelijke feit was tevens de bekroning van de werkzaamheden van
een vijf jaar geleden opgericht "comité tot behoud van het voormalig gebouw van de Keurings
dienst van Waren". Dit comité werd gevormd toen bleek dat dit gebouw na de ontruiming door
de Keuringsdienst aan de slopers zou worden prijsgegeven, zoals eerder met het karakteristieke
schuttershofcomplex had plaatsgevonden. Het comité bestaande uit de heren Kr.Goudzwaard
(1973) ir. CJ.P.Rosier, drs. A.P.Cornet, P.Polderman en drs. J.H.Kluiver wist door adressen aan
