had gesprokenuitroepen: Zoo staat derhalven,na twee
honderd jaaren,het gebouw van 't Neêrlandsche Gemeenebest
noch vast op den grondslag der Utrechtsche Unie!",feit is
dat deze Unie kort daarna bezweek onder de ijzeren vuist
van de Franse revolutie en de fluwelen handschoen van de
Bataafse Republiek.
Maar hoe dan ook,een leven van 200 jaar is een taai leven.
Dat de Unie zo lang overeind is gebleven,is niet in de laat
ste plaats aan de Zeeuwen te danken.Toen de Tachtigjarige
Oorlog zijn laatste decennium was ingegaan,was het deze pro
vincie die het openen van vredesonderhandelingen met Spanje
zo lang mogelijk probeerde tegen te houden.De Unie werd
door een vrede in gevaar gebrachtriep men hier.Dat stand
punt deed opgeld,al lijkt het niet helemaal onaanvechtbaar.
Wat bedreigd werd,was niet de vrucht van de Unie,de Repu
bliek in haar toenmalige vorm,maar een opvatting inzake de
religie en ook een positie,die Zeeland toen nog had kunnen
handhaven tegenover een steeds meer overheersend Holland.
Holland en Zeeland groeiden uit elkaar en toch waren beide
provinciën in het begin eikaars partner geweest.Onder lei
ding van Willem van Oranje,de vader des vaderlandshadden
zij in de gewapende opstand tegen Philips II het spits afge
beten.Op Paasmorgen van 1572,de 6e april,zetten de Vlissin-
gers de Spanjaarden en hun aanhang de stad uit.Het bericht
daarvan bereikte in een minium van tijd Middelburg en drong
meteen door tot de kanunniken in de Abdij.Die waren nog
niet bekomen van de schrik over de inneming en de plunde
ring van Den Br iel door de rabauten van Lumey,nog geen week
tevoren.Wij kunnen ons voorstellen dat er heftige commotie
ontstond onder de kloosterlingen in de Abdijmisschien
zelfs in deze kerk waar zij hun koordiensten hielden en dat
hun gesprekken over niets anders liepen dan over het onheil,
dat hen van twee kanten bedreigde.
Overigens duurde het nog twee jaar voor Middelburg voor
Oranje werd ingenomen.De Zeeuwen leverden in de Scheldedelta
in die jaren herhaaldelijk slag tegen Spaanse vlooteenheden
- afbeeldingen kunt U op de tentoonstelling zien- en in
1575 verbonden zij zich te Dordrecht met Holland om de
Spanjaarden geheel uit hun gebied te verjagen.Die unie werd
het jaar daarop in Delft bevestigd,toen ook de belangrijke
52
